Działania wojenne - II wojna światowa

Ekspansja sowiecka w Europie 1939-1940
- wojna radziecko-fińska (zakończona korektą granicy na korzyść ZSRR), listopad 1939 - marzec 1940,
- aneksja przez ZSRR Litwy, Łotwy i Estonii - czerwiec 1940.
- odebranie Rumunom Besarabii - czerwiec 1940.

Niemiecka inwazja na Danię i Norwegię 1940
- opanowanie bez walki Danii - 9 kwietnia 1940,
- kampania norweska (Niemcom zależało na przyjęciu doskonałych baz wypadowych dla floty wojennej i bogatych złóż rudy żelaza, największa bitwa - o Narvik, po zajęciu Norwegii przez Niemców ujawnił się kolaborancki rząd Yidkuna Quislinga) - kwiecień-czerwiec 1940.

Blitzkrieg w Europie Zachodniej (niemiecki atak na Francję i kraje Beneluksu) 1940
- od maja 1940 trwała na froncie zachodnim tzw. „dziwna wojna", czyli pozorowane działanie armii francuskiej, ukrytej za linią Maginota,
- porównanie sił w kampanii francuskiej:

- opór armii holenderskiej zdławiony do 13 maja 1940, Belgów do 28 maja 1940,
- odcięcie 50 dywizji angielskich i francuskich pod Dunkierką (wojska brytyjskie ewakuowane za
kanał La Manche 4 czerwca 1940),
- Niemcy wkraczają do Paryża - 14 czerwca 1940,
- układ francusko-niemiecki: utworzenie z południowej części Francji państewka Vichy, zależnego od Niemiec (premierem bohater I wojny światowej marszałek Philippe Petain), północna część Francji pod okupacją niemiecką, 22 czerwca 1940.

Bitwa o Anglię 1940
- inwazja na Wyspy Brytyjskie nie była możliwa bez przewagi lotnictwa niemieckiego,
- pierwsza faza bitwy: ataki na brytyjskie bazy floty i lotnictwa, 8-18 sierpnia 1940,
- druga faza bitwy: bombardowania zakładów przemysłowych i lotnisk, 19 sierpnia - 5 września,
- trzecia faza bitwy: nocne bombardowania i dzienne starcia lotnictwa myśliwskiego, 6 października - 31 października,
- w trakcie bitwy znaczne usługi oddała Brytyjczykom maszyna deszyfrująca „antyenigma" i system radarowy, lokalizujący wyprawy bombowe ciągnące nad Wyspy Brytyjskie,
- straty: Niemcy - 1773 samoloty, Brytyjczycy - 733 samoloty.

Wojna w Afryce 1940-1943
- Brytyjczycy niszczą flotę podporządkowaną rządowi Vichy w Oranie i Dakarze (1,5 tyś. zabitych marynarzy francuskich) - czerwiec 1940,
- katastrofa włoskiej ofensywy na Egipt - luty 1941,
- wejście do działań „Deutsche Afrika Korps" gen. Erwina Rommla- luty 1941,
- walki o twierdzę i port libijski Tobruk (przechodził z rąk do rąk, ostatecznie opanowany przez Brytyjczyków w listopadzie 1942),
- powstrzymanie ofensywy niemieckiej pod El Alamein — czerwiec 1942,
- amerykańsko-brytyjski desant w Algierii i Maroku - listopad 1942,
- przejście na stronę aliantów wojsk rządu Vichy - listopad 1942,
- ostatnie punkty oporu wojsk niemiecko-włoskich (w Tunezji) złamane do maja 1943.

Wojna na Bałkanach 1940-1941
- Grecy odpierają agresję włoską z terytorium Albanii i przechodzą do kontrofensywy - październik 1940,
- agresja niemiecka na Jugosławię i Grecję (po stronie państw „osi" opowiadają się Węgry, Bułgaria i Rumunia) - kwiecień 1941,
- niemiecka operacja powietrzno-desantowa na Krecie (rozbicie brytyjskiego korpusu ekspedycyjnego) - maj 1941.

Wojna we Włoszech 1941-1945
- przyczyny inwazji aliantów we Włoszech: ponaglenie ze strony Stalina, dotyczące odciążenia działań Armii Czerwonej, możliwość szybszego zakończenia wojny (przewidywano także inne koncepcje - lądowanie we Francji lub na Bałkanach),
- zajęcie Sycylii przez wojska amerykańskie - lipiec-sierpień 1943,
- wyjście Włoch z bloku „osi" (aresztowanie Mussoliniego, rozwiązanie partii faszystowskiej, marszałek Badoglio ogłosił kapitulację przed aliantami) - 4 października 1943,
- po błyskawicznym obsadzeniu Półwyspu Apenińskiego przez wojska niemieckie rozpoczęły się przewlekłe walki o przełamanie linii Gustawa i Hitlera (zakończone sukcesem po przełamaniu pozycji niemieckich w rejonie Monte Cassino - styczeń-maj 1944,
- do kwietnia 1945 front ustabilizował się na kolejnej niemieckiej pozycji obronnej - linii Gotów.

Front wschodni 1941-1945
- przyczyny wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej: naturalne tendencje do starcia dwóch agresywnych mocarstw (na konferencji berlińskiej w październiku 1940 Sowieci zasygnalizowali Niemcom chęć objęcia swoimi wpływami również Finlandii i Bułgarii),
- niemiecki plan wojny „Barbarossa" oparty na „blitzkriegu",
- radziecki plan obronny faktycznie nie istniał (przewidywano natomiast możliwość ataku na Niemcy, ale w dalszej przyszłości),
- porównywanie sił w pierwszych dniach wojny:

- atak na ZSRR dokonywany pod hasłem europejskiej krucjaty przeciw holszewizmowi (obok Niemców także Włosi, Słowacy, Rumunii, Węgrzy, Francuzi z Vichy, Hiszpanie, Chorwaci, Duńczycy, Finowie; uwaga: sojusznik Hitlera - Bułgaria nie wypowiedziała wojny ZSRR),
- kompletne zaskoczenie i bezprecedensowe straty Armii Czerwonej w pierwszych miesiącach wojny (1200 samolotów, 3 tyś. czołgów, 500 tyś. żołnierzy w niewoli) - był to wynik lekceważenia ostrzeżeń wywiadu i czystek w armii, prowadzonych jeszcze w 1939,
- Niemcom udało się zamknąć pierścień blokady wokół Leningradu, opanować Ukrainę, Białoruś, państwa bałtyckie (lato-jesień 1941),
- wojna błyskawicznie zastopowana po wielkiej bitwie pod Moskwą (na czas zimy Niemcy przeszli tam do obrony, tworząc tzw. „jeże") (grudzień 1941),
- nowa niemiecka ofensywa na Kaukaz (po ropę naftową) zatrzymana w górach (czerwiec 1942),
- walki o Staliningrad nad Wołgą (okrążona i unicestwiona 6 Armia niemiecka feldmarszałka Paulusa; po wojnie do Niemiec wróciło 8 tyś. z ponad 200 tyś. żołnierzy) (sierpień 1942- luty 1943),
- powołanie przez gen. Własowa Russkoj Oswoboditielnoj Armii (biła się u boku Niemców pod hasłem wyzwolenia Rosji spod władzy bolszewików) (1942),
- operacja „Cytadela" - ostatnia wielka ofensywa niemiecka na froncie wschodnim, jednocześnie największa bitwa pancerna II wojny światowej na Łuku Kurskim; stosunek sił:
Czołgi
Niemcy 2700 (w tym nowy typ „Tygrys”)
ZSRR 500 (w tym znakomity T-34)

- niemieckie uderzenie nastąpiło 5 lipca 1943, starcie wojsk pancernych obu stron pod wsią Prochowowka 12-16 lipca 1943; Sowieci znając plany niemieckie przygotowali wcześniej odpowiednie siły i zadali nieprzyjacielowi ogromne straty, przejmując ostatecznie inicjatywę na froncie,
- zimowo-wiosenne ofensywy Armii Czerwonej w 1944 doprowadzają do przerwania blokady Leningradu, wyzwolenia części Ukrainy, zmuszają także dotychczasowego sojusznika Niemiec - Finlandię do przejścia na stronę państw koalicji antyhitlerowskiej,
- w wyniku wielkiej operacji „Bagration" Armia Czerwona wyzwoliła Białoruś (20 lipca oddziały radzieckie stanęły nad Bugiem),
- front wschodni zatrzymuje się na linii Wisły (wrzesień 1944),
- Niemcy opuszczają dawne republiki bałtyckie i swoich bałkańskich sojuszników (Bułgaria, Rumunia, Węgry) (lipiec-paździemik 1944),
- decydująca faza działań na froncie wschodnim: operacja berlińska I Frontu Białoruskiego, dowodzonego przez marszałka Gieorgija Żukowa (30 kwietnia - samobójstwo Hitlera, 2 maja - kapitulacja Berlina),
- kapitulacja Niemiec przed wszystkimi aliantami - 8 maja 1945.

Walki na froncie zachodnim 1944-1945
- przyczyny otwarcia drugiego frontu w Europie: zobowiązania wobec radzieckiego sojusznika, chęć szybszego zakończenia wojny, rywalizacja aliantów zachodnich z ZSRR o strefy wpływów w wyzwolonej Europie,
- lądowanie aliantów w Normandii (D-Day, w ramach operacji Overlord) (6 czerwca 1944),
- bitwa pod Falaise (7-16 sierpnia 1944), przełamanie tzw. Wału Atlantyckiego i wkroczenie wojsk koalicji do Paryża (25 sierpnia 1944),
- operacja „Market-Garden" - największa operacja powietrzno-desantowa tej wojny (plan opanowania Zagłębia Ruhry przy wykorzystaniu zdobytych przez komandosów mostów załamał się po nieudanych próbach opanowania przepraw na Renie w rejonie holenderskiego miasta Amhem) (17-22 września 1944),
- ostatnia niemiecka kontrofensywa na froncie zachodnim :Ardeny (grudzień 1944—styczeń 1945),
- gigantyczne naloty na Niemcy (tzw. dywanowe), m.in. całkowite zniszczenie Drezna,
- ostatecznie wojska aliantów zachodnich dotarły do linii Lubeka - Wittenberga - Magdeburg - Torgau — Pilzno — Linz — Rijeka,
- kapitulacja niemiecka przed aliantami zachodnimi nastąpiła w Remis 7 maja 1945 (powtórzona na życzenie strony radzieckiej w Berlinie 8 maja 1945).

Wojna na Atlantyku 1939-1945
- niemieckie próby blokady morskiej Wysp Brytyjskich (ataki „wilczych stad" — zgrupowań okrętów podwodnych na konwoje alianckie),
- zatopienie niemieckiego pancernika „Bismarck"-maj 1941,
- po wprowadzeniu do działań znacznej liczby lotniskowców amerykańskich i brytyjskich, zastosowaniu radaru i hydrolokacji, alianci przejęli inicjatywę,
- od 1941 stałe konwoje do Murmańska (z pomocą dla Armii Czerwonej) atakowane przez U-BOOTY i lotnictwo niemieckie z norweskich baz.

Wojna na Pacyfiku 1941-1945
- Japończycy przejmują od rządu Vichy Indochiny - lipiec 1942,
- japoński atak na Peari Harbor (zniszczenie części amerykańskiej floty na Pacyfiku) — 7 grudnia 1941,
- dalsze sukcesy Japończyków: opanowanie Filipin
- maj 1942, Indii Holenderskich, Singapuru - luty 1942,
- Amerykanie po raz pierwszy bombardują Tokio (z lotniskowca „Homet") - marzec 1942,
- bitwa na Morzu Koralowym (oddalenie groźby japońskiej inwazji na Australię) maj 1942,
- wielka bitwa powietrzno-morska pod Midway (zatopienie czterech najnowocześniejszych japońskich lotniskowców - inicjatywę przejmują alianci) - czerwiec 1942,
- wypieranie Japończyków z kolejnych wysp Pacyfiku (taktyka „żabich skoków", czyli uderzeń na wybrane punkty oporu) - 1943-1945,
- opanowanie przez wojska amerykańskie japońskiej wyspy Okinawa - czerwiec 1945,
- kamikadze - piloci szkoleni do samobójczych ataków na okręty amerykańskie,
- zrzucenie bomby atomowej na Hiroszimę - 6 sierpnia 1945,
- wejście Armii Czerwonej do działań przeciw japońskiej armii kwantuńskiej - 8 sierpnia 1945,
- zrzucenie bomby atomowej na Nagasaki - 9 sierpnia 1945,
- bezwarunkowa kapitulacja Japonii (podpisana na amerykańskim pancerniku „Missouri") - 2 września 1945.

Wojna partyzancka 1940-1945
- silna partyzantka lewicowa działa na okupowanych przez Niemców terenach ZSRR (Ukraina, Białoruś), Jugosławii, Francji i Czechosłowacji,
- partyzantka i ruch oporu związane z władzami emigracyjnymi w Londynie istniały przede wszystkim w Polsce, Grecji (w tych krajach również działało podziemie komunistyczne), Norwegii, Belgii, Holandii i Francji.