Programy komputerowe

Komputer sam w sobie jest tylko bezużytecznym, choć bardzo skomplikowanym i zaawansowanym technicznie urządzeniem. Aby do czegoś się przydał, trzeba w nim zainstalować programy.

Najważniejszym programem, w którym instaluje się wszystkie następne i który zawiaduje każdą możliwą czynność komputera, jest system operacyjny. Zdecydowanie najczęściej używanym systemem operacyjnym jest Microsoft Windows, który ma różne wersje. W wielu starszych komputerach spotyka się jeszcze DOS, jest on jednak znacznie trudniejszy w obsłudze niż nowsze systemy. Oprócz dwóch wyżej wymienionych używa się m.in. programów Linux oraz MacOS.

Komputer stał się popularny głównie dzięki pakietom programów biurowych, które pod koniec XX wieku ułatwiły pracę ludziom na całym świecie. Standardowo w skład takiego pakietu wchodzi edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny, baza danych, program do prezentacji multimedialnych, multimedialnych czasami także prosty program do obróbki graficznej. Jak sama nazwa wskazuje, są to programy wspomagające pracę w każdym biurze. Najpopularniejszy zbiór aplikacji powstał – podobnie jak Windows – w firmie Microsoft i nosi nazwę Microsoft Orfice. Istnieją jednak także pakiety innych firm, m.in. Lotus Smart Siut, StarOffice, KOffice i EasyOffice.
Do najczęściej wykorzystywanych programów biurowych należą edytory tekstów. Służą one do pisania tekstów i nadawania im odpowiedniego formatu przed wydrukowaniem. Mają ogromną liczbę funkcji ułatwiających pisanie, np. słowniki ortograficzne, słowniki synonimów, synonimów także opcje takie jak automatyczne wpisywanie wcześniej zapamiętanego kawałka tekstu, błyskawiczne odnajdywanie poszukiwanego słowa czy wstawianie tabel. Ponieważ żadna firma nie może się obejść bez prowadzenia księgowości, powstały arkusze kalkulacyjne czyli programy wspomagające obliczenia. Potrafią one szybko i automatycznie wykonywać skomplikowane działania matematyczne, dzięki czemu np. planista bez trudu obliczy stopę zwrotu z lokaty bankowej, a księgowy – koszty eksploatacji firmowego sprzętu.
Bazy danych, które są po prostu skomplikowanymi spisami, pomagają w kontroli stanu magazynu, sklepu, czy hurtowni. I tak na przykład każda znajdująca się w księgarni książka ma w bazie danych swój rekord, czyli metryczkę z danymi o cenie, autorze, tytule czy wydawcy. Dzięki zaawansowanym funkcjom baz danych użytkownik szybko i łatwo znajduje interesujące go pozycje: dzieła jednego autora lub książki na podobny temat.
Aby uatrakcyjnić szkolenia pracowników albo demonstrację produktu, stosuje się aplikacje do prezentacji multimedialnych. Pozwalają one projektować slajdy i plansze, które później wyświetla się przed widzami. Plansza może zawierać tekst, wykresy, rysunki, zdjęcia, animacje, a nawet filmy. Oczywiście może jej towarzyszyć dowolnie dobrany dźwięk.
Często w pakiecie biurowym znajduje się PIM, czyli program do zarządzania informacjami osobistymi. W jego skład wchodzi kalendarz z możliwością przypominania o wcześniej wpisanym terminie, spis adresów i telefonów oraz rozkład zadań na dany dzień. Dzięki PIM-owi można odbierać e-maile od tzw. klientów poczty elektronicznej, a także wysyłać odpowiedzi.
W naszych czasach trudno sobie wyobrazić firmę, która nie korzystałaby z Internetu. Żeby jednak korzystanie z niego było możliwe, potrzebna jest przeglądarka internetowa. Program ten pozwala na przeglądanie stron WWW, umożliwia branie udziału w internetowych grupach dyskusyjnych oraz przyjmowanie i nadawanie listów elektronicznych.

Programy do nauki rozpowszechniły się wraz z powstaniem komputera multimedialnego, a więc takiego, który umie operować nie tylko tekstem, lecz również obrazem, filmem i dźwiękiem. Na rynku komputerowym jest dostępnych wiele programów do nauki języków obcych. Umożliwiają one nie tylko poznawanie słówek i gramatyki, ale także doskonalenie wymowy poprzez nagrywanie, odsłuchiwanie i porównywanie swojego głosu z wzorową wymową lektora. Zaleta programów do nauki języków jest również ich oddziaływanie na zmysł wzroku i słuchu, także to, że wymagają one od ucznia aktywności, kiedy bierze udział w konkursach i zabawach językowych.
Bazy danych znakomicie sprawdzają się jako encyklopedie. Użytkownik znajduje poszukiwane hasło o wiele szybciej niż w tradycyjnej encyklopedii książkowej i równie szybko dociera do wszystkich haseł zawierających interesujące go słowo. Ułatwieniem przy poszukiwaniu informacji jest też system hiperlinków, czyli słów, które po naciśnięciu strzałką myszki przenoszą użytkownika na stronę z wyjaśnieniem ich znaczenia lub do powiązanego z nimi miejsca w tekście. Encyklopedie komputerowe składają się nie tylko z tekstu i zdjęć, ale także z animacji, filmów i dźwięków.
Programy rozrywkowe to przede wszystkim gry. Bywają gry tak proste i znane jak szachy, karty lub labirynt, zdarzają się jednak i takie, w których zostały wykreowane skomplikowane, trójwymiarowe, pełne niespodzianek światy. Dzięki rosnącym możliwościom grafiki i procesorów komputerowych programiści osiągają tak zaskakujące efekty, że projektowane przez nich gry można uznać za prawdziwe dzieła sztuki. Programami rozrywkowymi są także odtwarzacze filmów i muzyki.