Unia Europejska- symbole, instytucje i założenia wspólnoty

Flaga Unii Europejskiej często zamiennie określana jako "flaga Europy".
Pomysł na wygląd, kształt rzucił hiszpański dyplomata Madriaga Rojo, żyjący w latach 1886 - 1978. Pomagał mu w tym francuski plastyk Arsene Heitz. Pracowali nad nią od 19951 roku, bowiem Rada Europy chciała od samego początku (1951r.) przyjąć wygląd flagi.
Zanim Rojo i Heitz zajęli się tym projektem, zgłoszono inne: samą literę E, krzyż, białą gwiazdę w kole, trójkąt, słońce.
W 1955 r. zgłosili projekt flagi: przedstawili wtedy 12 złotych, pięcioramiennych gwiazd, ułożonych koliście, w miejscach godzin na tarczy zegara, na niebieskim tle.
Proporcje: długość do szerokości 3:2.
Jednocześnie zaproponowano, że promień gwiazdki wynosić ma 1/8 wysokości, a promień korony 1/3 wysokości.
Niebieskie tło: błękit, prawie we wszystkich kulturach europejskich od początku cywilizacji, wyraża: boskość, prawdę i czystość.
Koło: to od dawien dawna symbol jedności.
12 gwiazd: oznacza (w starożytnym Babilonie to symbol stałości, doskonałości, pełnię) 12 godzin (tarcza zegara), 12 znaków zodiaku, 12 miesięcy, 12 apostołów, etc.
Sama gwiazda: to symbol światła duchownego i najwyższej władzy, marzeń i dążeń.
Wartości chrześcijańskie: Francuz wiązał symbolikę z wiarą chrześcijańską.
"12 gwiazd to jest tyle, ile było nad głową Najświętszej Marii Panny" - trzymał w sekrecie.
Czerpał inspiracje z Biblii (Apokalipsa św. Jana, werset 12, wers 1).
Oczywiście nie uzasadniał otwarcie tak tego. Byłoby to niedopuszczalne. Chociażby dlatego, że chadecy sami zawiązaliby sobie pole manewru w tejże symbolice, gdyby przyjęli flagę, przy takim uzasadnieniu. (patrz: inne religie w innych krajach).
Dopiero po 34 latach, kiedy UE miała już flagę, Haitz na łożu śmierci wyznał: "inspiracją do flagi były symbole Maryjne".
W 1955 roku zawarł ciche porozumienie z Paulem Reginem (wyznawcą religii mojżeszowej) i ten zgodził się dochować tajemnicy.
Projekt [>>flagi] został zatwierdzony 8 grudnia 1955 roku w Paryżu w czasie posiedzenia Rady Europy. Ten dzień powinien być obchodzony jako dzień przyjęcia flagi, ale okazuje się, że dzień 8 grudnia, to święto Niepokalanego Poczęcia Marii Panny.
21 IV 1986 r. flaga Wspólnot Europejskich stała się flagą Unii Europejskiej.

Hymn
"Oda do Radości" -tłumaczenie polskie: Gałczyński Ildefons Konstanty, które nie jest dokładne: (1 wers, 1 strofa)
Dokładne tłumaczenie: "O radości, iskro bogów, kwiecie elizejskich cór".
Niestety, nie dowiemy się, dlaczego poeta postanowił zmienić tekst tak ważnego utworu. Przypuszcza się, że to tłumaczenie bardziej mu odpowiadało. Krótko: Polacy śpiewają jedno, cała Europa drugie.
"Oda do Radości", preludium (wstęp) do 4 części 9 symfonii Ludvika van Beethovena, aranżacji dokonał Herbert von Karabian na instrumenty dente, fortepian.
Utwór wybrał Komitet Ministrów Rady Europy 12 stycznia 1972 roku.
w 1986 roku razem z flagą przyjęła od Rady Europy - Unia Europejska.
Utwór nie posiadał słów, dlatego przyjęto słowa Fryderyka von Schillera.

Oda do radości
O radości - iskro bogów,
Kwiecie elizejskich pól.
Święta, na twym świętym progu
Staje nasz natchniony chór.
Jasność twoja wszystko zaćmi,
Złączy, co rozdzielił los.
Wszyscy ludzie będą braćmi,
Tam, gdzie Twój przemówi głos.

Kto przyjaciel, ten niech zaraz
Stanie tutaj pośród nas,
I kto wielką miłość znalazł
Ten niech z nami dzieli czas.
Z nami ten, kto choćby jedną
Dusze rozpłomienić mógł.
Ale kto miłości nie zna,
Niech nie wchodzi tu na próg.

Patrz, patrz wielkie słońce światem,
biegnie sypiąc złote skry.
Jak zwycięzca i bohater,
Biegnij bracie tak i ty.
Radość tryska z piersi ziemi,
Radość pije cały świat,
Dziś wchodzimy, wstępujemy,
Na radości złoty ślad.

Ona w sercu, w zbożu, w śpiewie,
Ona w splocie ludzkich rąk.
Z niej najlichszy robak czerpie,
Z niej największy niebios krąg.
Bracie, miłość niezmierzona
Mieszka pod namiotem z gwiazd,
Całą ludzkość weź w ramiona
I ucałuj jeszcze raz.

Wstańcie ludzie, wstańcie wszędzie,
Ja nowinę niosę wam.
Na gwiaździstym firmamencie,
Miłość, miłość mieszka tam.
Wstańcie, ludzie, wstańcie wszędzie,
Ja nowinę niosę wam:
Na gwiaździstym firmamencie
Miłość, miłość mieszka tam!
Euro
1 stycznia 1999 wprowadzona została przez 11 państw UE wspólna waluta europejska - euro. Działa ona już w obrocie bezgotówkowym w 12 państwach Wspólnoty. Fizycznie została wprowadzona do obiegu 1 stycznia 2002r. Misją Europejskiego Banku Centralnego jest nadzorowanie i wzmacnianie młodej europejskiej waluty.
Wspólna waluta miała się nazywać ECU, tak jak wcześniejsza jednostka rozliczeniowa w transakcjach między państwami Unii. Jednak niektórym nazwa kojarzyła się ze średniowieczną francuską monetą, innym z portugalskim escudo. W kilku krajach stosowano


dziwaczne formy jak "mecus", czyli milion ECU. Dlatego w 1995 r. zdecydowano, że europejski pieniądz będzie się nazywał euro. Jego symbol nawiązuje do greckiej litery epsilon i do Europy. Horyzontalne linie miały oznaczać stabilność waluty. O tym, że powstanie prawdziwy wspólny pieniądz, ostatecznie zdecydowano w 1991 r. w traktacie podpisanym w holenderskim mieście Maastricht.
Banknoty euro przedstawiają bramy i okna na stronie przedniej oraz mosty na stronie odwrotnej. Wszystkie prezentują różne okresy w sztuce europejskiej. Trzy elementy - okna, bramy i mosty symbolizują otwartość i jedność Unii Europejskiej.
W przeciwieństwie do banknotów euro, które w każdym państwie członkowskim będą miały jednakowe obie strony, monety euro będą miały jedną stronę wspólną (awers), zaś drugą - narodową (rewers). Koncepcja wspólnych i narodowych stron monet euro ma odzwierciedlać ideę integracji europejskiej (tj. jednoczenie się z zachowaniem różnic narodowych), a ponadto zwiększyć stopień ich akceptacji przez mieszkańców UE. Naturalnie, każda moneta euro - bez względu na stronę narodową - będzie prawnym środkiem płatniczym w całej strefie euro, a nie tylko w państwie członkowskim, w którym została wyemitowana.
Gdyby wszystkie wyprodukowane banknoty euro ustawić jeden obok drugiego, to utworzony przez nie pas rozciągałby się od ziemi do księżyca i z powrotem - i to 2,5 raza! Same tylko monety euro wybite dla Francji ważą trzy razy więcej niż wieża Eiffla.
Dzień Unii Europejskiej
Jest obchodzony 9 maja. Przypomina o dacie 9 maja 1950 roku, kiedy Robert Schuman, francuski minister spraw zagranicznych w latach 1948 - 1952, ogłosił swoją deklarację - plan Schumana. Plan ten dotyczył powołania pierwszej organizacji koordynującej współpracę państw w górnictwie i hutnictwie, Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.

Paszport
Paszport wprowadzony decyzją Rady Europejskiej (naczelnego organu EU) 1 stycznia 1986 roku.
Ustalono wtedy, że paszport:
- zawiera nazwę Unia Europejska w języku kraju danego, pod tym: nazwa kraju, w tle: kolor burgonckiego wina (ciemno-czerwonego).
Ma zastąpić dokumenty wydane do tej pory.
Paszport ma być:
- dokumentem identyfikacyjnym.
- używany na całym świecie.
Dokument stwierdza obywatelstwo Unii Europejskiej.


Instytucje:

Rada Europejska
U podstaw stworzenia Rady Europejskiej (European Council) legły odbywające się od początku lat 60-tych konferencje szefów rządów i państw członkowskich WE. Podczas jednego z takich "szczytów", 9-10 grudnia 1974 r. w Paryżu, ówczesny prezydent Francji Valery Giscard d'Estaing zaproponował regularną organizację tego rodzaju spotkań. Propozycja została przyjęta, a dzień 10 grudnia 1974 r. jest uważany za datę narodzin Rady Europejskiej. Od 1986 r. regularne spotkania Rady Europejskiej odbywają się dwa razy w roku, pod koniec każdego półrocza. Ponadto Rada Europejska jest przeważnie zwoływana dodatkowo, na jedno lub dwa posiedzenia w ciągu roku, w celu rozpatrzenia konkretnych, ważnych kwestii i podjęcia stosownych decyzji. Spotkania Rady Europejskiej są organizowane przez kraj sprawujący Prezydencję w Unii Europejskiej, którego szef państwa lub rządu przewodniczy Radzie. Jest on odpowiedzialny za stworzenie dokumentu końcowego, zawierającego najważniejsze zapisy z posiedzenia Rady (Wnioski Prezydencji).


Dokument ten jest następnie przedstawiany do wiadomości Parlamentowi Europejskiemu. Dotychczas spotkania Rady Europejskiej odbywały się w miastach zaproponowanych przez Prezydencję UE, na terenie kraju Prezydencji. W aneksie do Traktatu Nicejskiego, uzgodnionego w grudniu 2000 r. w Nicei przez Konferencję Międzyrządową w sprawie reform instytucjonalnych, znajduje się natomiast deklaracja stanowiąca, iż począwszy od 2002 r. połowa dorocznych spotkań Rady Europejskiej (a co najmniej jedno w ciągu roku) będzie organizowana w Brukseli; kiedy zaś skład Unii zwiększy się do osiemnastu członków, wszystkie spotkania Rady Europejskiej mają odbywać się w Brukseli.
Zadania Rady Europejskiej zostały w sposób lapidarny określone w Artykule D Traktatu z Maastricht stwierdzającym, że "Rada Europejska nadaje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju i określa ogólne wytyczne jej polityki". Potwierdzono tym samym wiodącą rolę Rady Europejskiej w zapewnianiu postępów integracji europejskiej. Statutowe organy Wspólnot Europejskich mają w stosunku do Rady Europejskiej charakter wykonawczy. Tematyka obrad Rady Europejskiej nie jest ograniczona żadnymi zapisami. Decyzje są przez Radę Europejską podejmowane nie w drodze głosowania, ale na zasadzie kompromisu i konsensusu.
Rada Unii Europejskiej
Rada Unii Europejskiej (Council of the European Union), nazywana dawniej Radą Wspólnot Europejskich, lub Radą, jest głównym organem decyzyjnym Wspólnot Europejskich. Ma ona charakter organu międzyrządowego, którego zadaniem jest realizacja wynikających z traktatów celów Wspólnot, a zarazem reprezentowanie i ochrona interesów państw członkowskich.
W skład Rady UE wchodzą przedstawiciele państw członkowskich (po jednym z każdego) na szczeblu ministerialnym. Rada UE może się zbierać w różnym składzie. Jej skład podstawowy to ministrowie spraw zagranicznych, którzy tworzą Radę ds. Ogólnych, będącą koordynatorem pracy pozostałych Rad. W zależności od omawianych spraw, Rada UE obraduje m.in. w składzie ministrów ds. gospodarki i finansów (tzw. ECOFIN), ministrów odpowiedzialnych za funkcjonowanie jednolitego rynku, ministrów rolnictwa, przemysłu, transportu, ochrony środowiska, rybołówstwa, łączności, energii, ochrony konsumentów, pracy i spraw socjalnych, badań naukowych, edukacji, kultury, zdrowia, turystyki, spraw wewnętrznych i sprawiedliwości. Poszczególne Rady spotykają się zgodnie z harmonogramem ustalonym przez Prezydencję Unii Europejskiej. Siedzibą Rady UE jest Bruksela, gdzie odbywają się spotkania (z wyjątkiem kwietnia, czerwca i października, kiedy Rada obraduje w Luksemburgu).
Decyzje Rady UE zapadają - w zależności od ich przedmiotu - w trzech trybach: jednomyślnie, większością kwalifikowaną, lub zwykłą większością głosów państw członkowskich. Zasadnicza większość postanowień jest podejmowana w trybie głosowania kwalifikowanego. Przyjęty system "ważenia" głosów poszczególnych państw ma - w założeniu - zapewnić równowagę między dużymi i małymi państwami członkowskimi, poprzez uwzględnienie ich potencjału ekonomicznego i liczby ludności. Ogólna liczba 87 głosów jest obecnie podzielona między poszczególne kraje w sposób następujący: Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy - po 10, Hiszpania - 8 (tyle mniej więcej głosów przypadałoby obecnie Polsce), Belgia, Grecja, Holandia, Portugalia - po 5, Austria i Szwecja - po 4, Dania, Finlandia, Irlandia, po 3, Luksemburg - 2 głosy. Jeśli głosowanie odbywa się na wniosek Komisji, dla jego przyjęcia wymagane są co najmniej 62 głosy opowiadające się za wnioskiem, a w innych przypadkach - co najmniej 62 głosów oddanych przez co najmniej 10 państw. Mniejszość blokująca wniosek wynosi obecnie 26 głosów.
Uzgodniony w Nicei w grudniu 2000 r. nowy Traktat wprowadza nowy podział głosów w Radzie UE, przydzielając zarazem odpowiednią liczbę głosów dwunastu przyszłym nowym członkom - krajom negocjującym obecnie warunki przystąpienia do UE. Ogólna liczba głosów w przyszłej Radzie UE została ustalona na 345, w tym cztery największe państwa - Niemcy, Wielka Brytania, Francja i Włochy - dysponować będą 29 głosami każde, Hiszpania


- 27, Holandia - 13, Grecja, Belgia i Portugalia - po 12, Szwecja i Austria - po 10, Dania, Finlandia i Irlandia - po 7 oraz Luksemburg - 4 głosami. Analogicznie, dla nowych członków zarezerwowano: w przypadku Polski - 27 głosów, Rumunii - 14, Czech i Węgier - po 12, Bułgarii - 10, Słowacji i Litwy - po 7, Łotwy, Słowenii, Estonii i Cypru - po 4 oraz Malty - 3 głosy. Dla podjęcia decyzji kwalifikowaną większością potrzeba będzie co najmniej 258 głosów oddanych przez większość państw (jeśli głosowanie będzie się odbywać na wniosek Komisji Europejskiej) lub dwie trzecie państw (w innych przypadkach). Ponadto postanowiono, że za decyzją podejmowaną kwalifikowaną większością muszą głosować państwa, których ludność odpowiada co najmniej 62 proc. całkowitej ludności UE.
Głosowanie jednomyślne nadal obowiązuje w sprawach najważniejszych dla Unii Europejskiej i państw członkowskich: m.in. w kwestii rozszerzenia Unii i przyjęcia do niej nowych państw, zmiany treści traktatów lub wprowadzenia w życie nowej wspólnej polityki. Głosowanie zwykłą większością głosów, kiedy to każde państwo członkowskie dysponuje jednym głosem, obowiązuje natomiast w sprawach o mniejszym znaczeniu, Np. proceduralnych. Organem pomocniczym w stosunku do Rady UE jest Komitet Stałych Przedstawicieli (Committee of the Permanent Representatives - COREPER), składający się z ambasadorów państw członkowskich, akredytowanych przy Wspólnotach. COREPER przygotowuje sesje Rady UE i wykonuje zlecone mu przez Radę zadania.
Komisja Europejska
Komisja Europejska (European Commission) jest głównym organem wykonawczym Wspólnot Europejskich, ale jej kompetencje i powierzone jej traktatami zadania wykraczają poza funkcje czysto wykonawcze. Komisja jest organem kolegialnym, ponadnarodowym. Jej członkowie nie reprezentują interesów poszczególnych państw, z których pochodzą. Odwrotnie, wymagana jest od nich troska i dbałość przede wszystkim o interes wspólny Unii Europejskiej.
Uprawnienia i obowiązki Komisji Europejskiej wynikają z Artykułu 155 Traktatu o WE. Zgodnie z zapisem tego artykułu Komisja ma wyłączne prawo inicjatywy legislacyjnej, ma również prawo wydawania aktów prawnych, będących przepisami wykonawczymi do rozporządzeń Rady UE, lub też działając w granicach własnych kompetencji, a także sprawuje nadzór nad wykonywaniem postanowień traktatów i decyzji pojętych przez organy Wspólnot (tzw. funkcja strażnika traktatów). Komisja Europejska zarządza na co dzień Wspólnotami Europejskimi i administruje środkami finansowymi przeznaczonymi na realizację wspólnych przedsięwzięć, w tym przede wszystkim pięcioma głównymi funduszami wspólnotowymi: Europejskim Funduszem Socjalnym, Europejskim Funduszem Rozwoju, Europejskim Funduszem Orientacji i Gwarancji Rolnej, Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego i Europejskim Funduszem Spójności.
Komisja Europejska podejmuje decyzje na zasadzie zwykłej większości głosów jej członków - zwanych komisarzami, przy zachowaniu kworum 11 komisarzy obecnych podczas głosowania. Składa się ona obecnie z dwudziestu osób: z dużych państw członkowskich (Francji, Hiszpanii, Niemiec, Wielkiej Brytanii i Włoch) pochodzi po dwóch, a z pozostałych - po jednym komisarzu. Przewodniczący Komisji Europejskiej musi zostać wybrany, na zasadzie konsensusu, przez państwa członkowskie UE. Przewodniczącym Komisji jest od września 1999 r. Włoch - Romano Prodi. Kandydaci na komisarzy, po wcześniejszych konsultacjach między rządami, są proponowani przez poszczególne państwa członkowskie. Od czasu Traktatu Amsterdamskiego (wszedł w życie 1 maja 1999 r.) dużą rolę do odegrania jeśli chodzi o skład Komisji i podział obowiązków pomiędzy komisarzy ma również nominowany wcześniej jej przewodniczący. Ostatnie słowo należy jednak do Parlamentu Europejskiego, który - również na mocy Traktatu Amsterdamskiego - wyraża zgodę na nominację przewodniczącego Komisji (poprzednio miał tylko prawo opiniowania kandydatury, ale ta opinia nie była wiążąca) i proponowany skład Komisji. Kadencja Komisji Europejskiej trwa pięć lat.
Kwestia składu Komisji Europejskiej była jednym z głównych punktów obrad Konferencji


Międzyrządowej w sprawie reformy instytucjonalnej UE, która zakończyła się w nocy z 10 na 11 grudnia 2000 r. uzgodnieniem Traktatu Nicejskiego. W myśl postanowień tego Traktatu, począwszy od 1 stycznia 2005 r. każde państwo członkowskie UE będzie desygnować do Komisji jednego swego obywatela. Tak będzie do czasu, kiedy do UE przestąpi 11 nowych państw. Po przystąpieniu do UE kolejnego, dwudziestego siódmego państwa, Rada UE, działając jednomyślnie, ograniczy liczbę komisarzy do mniejszej niż liczba państw członkowskich, wprowadzając zarazem w Komisji system rotacyjny, oparty na zasadzie równości państw członkowskich.
W Nicei uzgodniono również, iż przewodniczący Komisji Europejskiej będzie w przyszłości wybierany w drodze głosowania większościowego w Radzie UE (a nie na drodze nieformalnych konsultacji i ustaleń szefów państw i rządów). Będzie on dysponował większą niż obecnie swobodą przy rozdziale tek pomiędzy komisarzy - członków Komisji, a także będzie miał prawo odwoływania komisarzy.
Siedzibą Komisji Europejskiej jest Bruksela. Za organizację pracy całej Komisji odpowiada jej Sekretariat Generalny. Każdy komisarz nadzoruje natomiast pracę jednej lub kilku Dyrekcji Generalnych. Poszczególne Dyrekcje Generalne zajmują się konkretnymi dziedzinami: stosunkami zewnętrznymi, rozszerzeniem UE, gospodarką i finansami, handlem, przedsiębiorstwami, społeczeństwem informacyjnym, konkurencją, rynkiem wewnętrznym, rolnictwem, rybołówstwem, transportem, energią, cłami i podatkami, zatrudnieniem i sprawami społecznymi, ochroną środowiska, zdrowiem i ochroną konsumentów, badaniami naukowymi, edukacją i kulturą, budżetem, kontrolą finansową, polityką regionalną, polityką na rzecz rozwoju i pomocą humanitarną, sprawiedliwością i sprawami wewnętrznymi itd.
Parlament Europejski
Obecny Parlament Europejski (European Parliament) wywodzi się ze Zgromadzenia Parlamentarnego Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Po utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, na mocy układu w sprawie fuzji instytucji Wspólnot Europejskich, powstało Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne, którego nazwę zmieniono w 1962 r. na Parlament Europejski. Do 1979 r. deputowani do Parlamentu Europejskiego byli delegowani przez parlamenty narodowe państw członkowskich, według ustalonego klucza, natomiast począwszy od 1979 r. są oni wybierani w wyborach powszechnych i bezpośrednich, przeprowadzanych we wszystkich państwach członkowskich w tym samym, lub zbliżonym terminie. Ostanie wybory do Parlamentu Europejskiego odbyły się w dniach 10-13 czerwca 1999 r. Kadencja Parlamentu trwa pięć lat.
W Parlamencie Europejskim zasiada obecnie 626 deputowanych. Liczba miejsc w Parlamencie przypadająca na poszczególne kraje członkowskie zależy m.in. od liczebności ich społeczeństw; i tak z Austrii pochodzi 20 posłów, Belgii - 25, Danii i Finlandii - po 16, Francji - 87, Grecji - 25, Hiszpanii - 64, Holandii - 31, Irlandii - 15, Luksemburga - 6, Portugalii - 25, Niemiec - 99, Szwecji - 21, Wielkiej Brytanii i Włoch - po 87. Na mocy Traktatu Amsterdamskiego, liczba posłów do Parlamentu Europejskiego, po rozszerzeniu Unii Europejskiej, miała nie przekroczyć 700. Jednak Traktat Nicejski, uzgodniony podczas "szczytu" UE w Nicei w grudniu 2000 r., zmienił ten zapis i ustalił przyszłą liczbę miejsc w Parlamencie na 732. Najwięcej posłów - 99 - będą miały Niemcy; Wielka Brytania, Francja i Włochy po 72, Hiszpania - 50, Holandia - 25, Belgia, Grecja i Portugalia - po 22, Szwecja - 18, Austria - 17, Dania i Finlandia - po 13, Irlandia - 12 oraz Luksemburg - 6. Przyszłym krajom członkowskim przyznano następującą liczbę miejsc w Parlamencie: Polsce - 50, Rumunii - 33, Czechom i Węgrom - po 20, Bułgarii - 17, Słowacji - 13, Litwie - 12, Łotwie - 8, Słowenii - 7, Estonii i Cyprowi - po 6 oraz Malcie - 5.
Z biegiem czasu, zakres uprawnień Parlamentu Europejskiego był wyraźnie zwiększany, co jest uważane za dowód demokratyzacji procesów integracyjnych w Europie. Obecne kompetencje Parlamentu można podzielić na trzy grupy:

· uprawnienia w procesie legislacyjnym,
· uprawnienia budżetowe,
· uprawnienia kontrolne.
Parlament Europejski nie ma prawa do inicjatywy legislacyjnej, natomiast współpracuje z Radą UE i Komisją Europejską przy ustanawianiu wspólnotowego prawa, w ramach procedury współdecydowania (której zakres został znacznie rozszerzony przez Traktat Amsterdamski), procedury konsultacji oraz opiniowania.
Uprawnienia budżetowe Parlamentu Europejskiego polegają przede wszystkim na akceptowaniu ostatecznego projektu budżetu; prawie do ustalania tzw. wydatków nieobligatoryjnych (nie wynikających ze zobowiązań traktatowych UE) oraz udzielaniu Komisji Europejskiej absolutorium z wykonania budżetu.
Z kolei ogólne uprawnienia kontrolne Parlamentu odnoszą się do całości pracy Komisji Europejskiej, która ma obowiązek zdawać Parlamentowi doroczny raport z działalności Wspólnot. Parlamentowi przysługuje prawo wystąpienia z wnioskiem o wotum nieufności wobec Komisji Europejskiej, a przyjęcie takiego wniosku większością dwóch trzecich oddanych głosów, nakłada na Komisję obowiązek podania się kolegialnie do dymisji.
Siedzibą Parlamentu Europejskiego jest Strasburg, chociaż niektóre jego sesje odbywają się również w Brukseli, a Sekretariat Parlamentu mieści się w Luksemburgu. Sesje plenarne Parlamentu organizowane są raz na miesiąc (z wyjątkiem sierpnia) i trwają zazwyczaj tydzień. Posłowie do PE są zorganizowani nie w grupy narodowościowe, ale - zgodnie ze swymi orientacjami politycznymi - w grupy (frakcje) polityczne. Podczas trwającej kadencji wyłoniono osiem takich frakcji. Bieżąca praca posłów toczy się w ramach siedemnastu komitetów (komisji) przedmiotowych. Działalnością Parlamentu Europejskiego kieruje Prezydium składające się z wybieranego przez posłów na okres dwóch i pół lat przewodniczącego i 14 wiceprzewodniczących. Przewodniczącą PE jest obecnie Francuzka - Nicole Fontaine. Decyzje Parlamentu zapadają na zasadzie absolutnej większości oddanych głosów, o ile nie zostało to inaczej przewidziane w traktacie.
Trybunał Sprawiedliwości
Trybunał Sprawiedliwości (Court of Justice) został utworzony w 1952 r. na mocy Traktatu Paryskiego, jako organ Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Później, od 1957 r., zaczął funkcjonować jako instytucja trzech Wspólnot Europejskich. Jego kompetencje określone są w traktatach założycielskich WE, a polegają zasadniczo na kontroli stosowania prawa wspólnotowego, interpretowaniu prawa wspólnotowego i wpływie na rozwój unijnej legislacji.
Od 1995 r. Trybunał Sprawiedliwości składa się z piętnastu sędziów i ośmiu adwokatów generalnych. Traktat Nicejski uzgodniony w grudniu 2000 r. ustala zaś, że Trybunał Sprawiedliwości będzie się składał z grona sędziów, z których każdy będzie pochodził z innego państwa członkowskiego, oraz ośmiu wspomagających ich adwokatów generalnych. Sędziowie i adwokaci generalni są wybierani na mocy uzgodnień pomiędzy rządami państw członkowskich, a ich kadencja trwa sześć lat. Sędziowie, spośród własnego grona, sami wybierają na okres trzech lat przewodniczącego Trybunału. Trybunał orzeka zwykle w rozpatrywanych przez siebie sprawach w składzie trzech lub pięciu sędziów (zawsze musi być liczba nieparzysta), zwykłą większością głosów. Adwokaci generalni odgrywają wobec sędziów rolę wspomagającą. Cieszą się oni tym samym statusem co sędziowie. Trybunał Sprawiedliwości ma swoją siedzibę w Luksemburgu.
W celu zmniejszenia liczby spraw wpływających do Trybunału Sprawiedliwości i umożliwienia mu bardziej efektywnego funkcjonowania, na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego z 1987 r. powołano Sąd Pierwszej Instancji przy Trybunale Sprawiedliwości, który rozstrzyga kwestie o mniejszym znaczeniu dla funkcjonowania Wspólnot Europejskich: spory osób fizycznych i prawnych z instytucjami WE, Wspólnot z pracownikami oraz przedsiębiorstw z Komisją Europejską. Sąd Pierwszej Instancji zaczął funkcjonować w drugiej połowie 1989 r. Składa się on, podobnie jak Trybunał Sprawiedliwości, z 15 sędziów powoływanych przez rządy państw członkowskich na okres


sześciu lat. Według Traktatu Nicejskiego, w skład Sądu Pierwszej Instancji będzie wchodził co najmniej jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego, a łączna liczba sędziów będzie określona w Statucie Trybunału Sprawiedliwości. Apelacje wobec orzeczeń Sądu Pierwszej Instancji można wnosić do Trybunału Sprawiedliwości, natomiast orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości są ostateczne.
Trybunał Obrachunkowy
Kolejnym, głównym organem statutowym Wspólnot Europejskich jest Trybunał Obrachunkowy (Court of Auditors), powołany w 1975 r. Rozpoczął on swoją działalność w Luksemburgu w październiku 1977 r. Powierzono mu zadanie pełnienia kontroli finansowej we Wspólnotach: badanie zgodności z prawem i prawidłowości wszystkich wydatków i dochodów oraz ocenę racjonalności i prawidłowości zarządzania finansami. Traktat z Maastricht z 1992 r. wzmocnił znacznie pozycję Trybunału Obrachunkowego, nadając mu status głównego organu WE.
Trybunał Obrachunkowy, po zamknięciu roku budżetowego, sporządza sprawozdanie z wykonania budżetu, które staje się podstawą do uchwalenia przez Parlament Europejski absolutorium dla Komisji. Swe raporty i opinie Trybunał przyjmuje większością głosów. Składa się on zaś z piętnastu osób, mianowanych na sześć lat (cztery osoby na trzy lata) przez Radę UE, w drodze jednomyślnego głosowania, po zasięgnięciu opinii Parlamentu Europejskiego. Członkowie Trybunału wybierają ze swego grona Przewodniczącego, na okres trzech lat.
Według Traktatu Nicejskiego, w przyszłości każde państwo członkowskie będzie desygnować do Trybunału Obrachunkowego po jednym swoim obywatelu, a zatwierdzanie zgłoszonych kandydatur przez Radę UE będzie się odbywać na drodze głosowania większościowego, po konsultacjach z Parlamentem Europejskim.
Komitet Ekonomiczno-Społeczny
Historia Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (Economic and Social Committee) sięga 1958r., kiedy to został on utworzony, na mocy Traktatów Rzymskich, jako wspólna instytucja EWG i EURATOMU. Jest to organ doradczy, zadaniem którego jest wyrażanie opinii na temat polityki gospodarczej i społecznej w ramach Wspólnot Europejskich oraz w sprawach mogących nieść z sobą reperkusje dla sytuacji ekonomicznej i społecznej we Wspólnotach. Członkami Komitetu są osobistości ze świata gospodarczego, związkowego, przedstawiciele konsumentów, reprezentanci różnych zawodów i grup społecznych, których opinie mogą pomóc pozostałym organom WE w należytym wywiązywaniu się ze swych obowiązków.
Komitet składa się z 222 członków pochodzących z poszczególnych krajów UE, w tym z Niemiec, Francji, Włoch i Wielkiej Brytanii - po 24 osoby, Hiszpanii - 21, Austrii, Belgii, Grecji, Holandii, Portugalii i Szwecji - po 12, Danii, Finlandii i Irlandii - po 9 oraz z Luksemburga 6 osób. Członków Komitetu nominuje jednomyślnie Rada UE, na podstawie wniosków przedstawionych przez poszczególne rządy państw członkowskich, na których musi się znaleźć dwukrotnie więcej nazwisk niż liczba miejsc przypadających w Komitecie danemu krajowi. Mandat członkowski Komitetu trwa cztery lata. Według uzgodnionego w grudniu 2000 r. Traktatu Nicejskiego, skład Komitetu Ekonomiczno-Społecznego nie przekroczy w przyszłości pułapu 350 osób. Krajom negocjującym obecnie warunki akcesji do UE przyznano następującą liczbę miejsc w Komitecie: Polsce - 21, Rumunii - 15, Czechom, Węgrom i Bułgarii - po 12, Słowacji i Litwie - po 9, Łotwie, Słowenii i Estonii - po 7, Cyprowi - 6 oraz Malcie - 5. Nominacja proponowanych przez państwa członkowskie kandydatów na członków Komitetu będzie się odbywać w przyszłości na podstawie decyzji Rady UE podejmowanej kwalifikowaną większością głosów.
Komitet Ekonomiczno-Społeczny dzieli się na trzy podstawowe grupy reprezentujące interesy pracodawców, pracobiorców i inne środowiska gospodarczo-społeczne (w tym


konsumentów). Ponadto, w ramach Komitetu funkcjonują też grupy branżowe: ekonomiczna, finansowa i walutowa; stosunków zagranicznych; spraw socjalnych, kultury i edukacji; ochrony środowiska; zdrowia i konsumentów; rolnictwa i rybołówstwa; rozwoju regionalnego i planowania przestrzennego; przemysłu, handlu, rzemiosła i usług; transportu, energii i badań jądrowych.
Komitet Ekonomiczno-Społeczny przygotowuje i udostępnia pozostałym organom WE opinie na temat określonych kwestii o wymiarze ekonomicznym i społecznym. Opinie te mogą być sporządzane na wniosek innych organów UE (często są one bezwzględnie wymagane traktatowo), lub też z własnej inicjatywy Komitetu. Nie są one formalnie wiążące ani dla Komisji Europejskiej, ani dla Rady UE, chociaż są zwykle brane pod uwagę przy podejmowaniu stosownych decyzji przez te organy. Opinie są przyjmowane na zgromadzeniu plenarnym Komitetu zwykłą większością głosów. Siedzibą Komitetu Ekonomiczno-Społecznego jest Bruksela.
Komitet Regionów
Komitet Regionów (Committee of the Regions) jest jedną z najmłodszych instytucji Unii Europejskiej. Został on utworzony na mocy Traktatu z Maastricht z 1992 r., a rozpoczął działalność w marcu 1994 r. Powołanie Komitetu Regionów miało na celu włączenie regionów i społeczności lokalnych w proces integracji europejskiej. Komitet Regionów, podobnie do Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, jest instytucją doradczą, a jednocześnie pełni funkcję przedstawicielską wobec reprezentowanych przez siebie instytucji i organizacji. Jego liczebność i skład (w podziale na państwa członkowskie) jest taki sam, jak w przypadku Komitetu Ekonomiczno-Społecznego. Członkowie Komitetu (i ich zastępcy) są mianowani jednomyślnie przez Radę UE, na podstawie wniosków składanych przez poszczególne państwa członkowskie. Wybierają oni spośród siebie, na dwa lata, przewodniczącego oraz prezydium.
Traktat Nicejski zawiera w stosunku do Komitetu Regionów postanowienia analogiczne jak do Komitetu Ekonomiczno-Społecznego. Ustalono górny limit liczby jego członków na 350 osób oraz zarezerwowano miejsca w Komitecie dla przedstawicieli pochodzących z nowych państw członkowskich według takiego samego klucza, jak w przypadku Komitetu Ekonomiczno-Społecznego. Rada UE będzie w przyszłości zatwierdzać listę członków Komitetu i ich zastępców, sporządzoną na podstawie propozycji państw członkowskich, kwalifikowaną większością głosów.
Komitet Regionów musi być na mocy traktatów konsultowany przez inne organy WE w pewnych dziedzinach, jak np. w sprawach związanych z funkcjonowaniem funduszy regionalnych i Funduszu Spójności oraz w odniesieniu do działań w zakresie edukacji, kultury, ochrony zdrowia i budowy sieci transeuropejskich. Komitet może też przygotowywać i przedstawiać z własnej inicjatywy opinie na różne tematy. W ramach Komitetu pracuje osiem stałych komisji i cztery podkomisje. Komitet Regionów korzysta - ze względów oszczędnościowych - ze struktury administracyjnej Komitetu Ekonomiczno-Społecznego.
Założenia wspólnoty:
W Traktacie Rzymskim z 25 marca 1957 r., który powołał do życia Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG), przewidziano prowadzenie wspólnej polityki mającej na celu wspieranie harmonijnego rozwoju wszystkich dziedzin gospodarki, trwałego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego, szybkiego wzrostu stopy życiowej i zacieśnianie związków pomiędzy państwami członkowskimi. Pierwszym etapem realizacji tych założeń było stworzenie wspólnego rynku i stopniowe zbliżanie polityki gospodarczej krajów członkowskich. Środkiem budowy wspólnego rynku stała się polityka handlowa, polityka konkurencji, Wspólna Polityka Rolna oraz - w ograniczonym stopniu - polityka transportowa i społeczna. Wraz z rozwojem Wspólnot Europejskich wspólną polityką objęto dziedziny uznane za istotne dla prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego, mające zarazem szerszy wymiar społeczny (polityka regionalna i strukturalna, polityka walutowa, ochrona środowiska, polityka w sferze badań naukowych i rozwoju, polityka w dziedzinie turystyki, polityka przemysłowa itd.). Wspólne działania podjęto także w ramach polityki edukacyjnej i kulturalnej, w dziedzinie ochrony zdrowia oraz polityki konsumenckiej. Stopniowe próby zacieśniania współpracy w sferze politycznej zaowocowały stworzeniem, na mocy ustaleń Traktatu o Unii Europejskiej z Maastricht z 7 lutego 1992 r., tzw. drugiego filaru Unii Europejskiej, który obejmuje Wspólną Politykę Zagraniczną i Bezpieczeństwa. W Traktacie z Maastricht, realizując postulat przybliżenia Unii Europejskiej do obywateli, ustanowiono obywatelstwo Unii Europejskiej (jako uzupełniające wobec obywatelstwa narodowego); stworzony też został tzw. trzeci filar Unii Europejskiej, obejmujący współpracę w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. W Traktacie Amsterdamskim zwrócono natomiast szczególną uwagę na wzmocnienie wspólnej polityki w sferze spraw socjalnych, a przede wszystkim zadecydowano o podjęciu wspólnych działań na rzecz zwiększania zatrudnienia i walki z bezrobociem.
Problematyka trzeciego filaru stała się przedmiotem specjalnego szczytu UE w Tampere, w październiku 1999 roku, na którym wyznaczono kierunki działań w celu stworzenia w ramach Unii Europejskiej obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Z kolei na posiedzeniu Rady Europejskiej w Helsinkach, w grudniu 1999 roku, podjęto ważne ustalenia dotyczące zarządzania sytuacjami kryzysowymi w Europie, w ramach wzmocnionej wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony.
Wspólna polityka WE jest stale rozwijana i obejmuje coraz to nowe dziedziny, w których państwa członkowskie chcą współpracować dla wspólnego dobra. Jest przy tym przestrzegana zasada subsydiarności, tzn. na szczeblu wspólnotowym są podejmowane sprawy, które można i należy rozwiązywać wspólnie, natomiast inne kwestie, które mogą być efektywniej rozstrzygane przez państwo członkowskie, pozostawia się w kompetencji władz narodowych, regionalnych lub lokalnych.
Podstawowe wspólne polityki WE to:
polityka handlowa;
- polityka konkurencji;
- Wspólna Polityka Rolna;
- polityka walutowa;
- polityka regionalna (i strukturalna);
- polityka społeczna i wspomagania zatrudnienia;
- polityka transportowa;
- polityka ochrony środowiska;
- polityka ochrony konsumentów i zdrowia publicznego;
- polityka w dziedzinie badań i rozwoju;
- polityka przemysłowa