Układ chłonny

Do układu chłonnego zalicza się: naczynia chłonne (limfatyczne), węzły chłonne, migdałki, grasicę, śledzionę i chłonkę. Układ chłonny - mówiąc najogólniej - ma za zadanie odprowadzanie płynów z przestrzeni międzykomórkowych poprzez węzły chłonne i drogą przewodów chłonnych doprowadzenie ich do układu żylnego.
Naczynia i węzły chłonne poszczególnych części ciała można podzielić na powierzchowne i głębokie.
Największym, głównym naczyniem chłonnym jest przewód piersiowy, który uchodzi w lewym kącie żylnym (jest to miejsce połączenia żyły podobojczykowej z żyłą szyjną wewnętrzną lewą). Przewód ten drenuje całą dolną część ciała (kończyny dolne, miednicę, brzuch) i lewą górną połowę ciała. Prawą górną część ciała drenuje przewód chłonny prawy, uchodzący do prawego kąta żylnego. Przewód piersiowy rozpoczyna się w górnej części jamy brzusznej zbiornikiem mleczu. Powstaje on z połączenia pni chłonnych lędźwiowych, zbierających chłonkę z dolnej części ciała.
Naczynia chłonne powierzchowne umiejscowione są w skórze i tkance podskórnej.
Naczynia i węzły chłonne głębokie usytuowane są w sąsiedztwie naczyń krwionośnych o większej średnicy. Naczynia chłonne mają zastawki, które zapewniają odpływ (przepływ) chłonki tylko w jednym kierunku. Naczynia chłonne leżą w przestrzeniach o zmiennym ciśnieniu, co powoduje przesuwanie się ich zawartości (znajdującego się w nich płynu, chłonki) ku górze. Naczynia chłonne odprowadzają chłonkę do regionalnych węzłów chłonnych. Należy podkreślić, że naczynia i węzły chłonne znajdują się w każdym zakątku organizmu człowieka. W obrębie głowy są to węzły chłonne: potyliczne, sutkowe, przyusznicze powierzchowne i głębokie twarzowe: policzkowe, nosowo-wargowe, jarzmowe, żuchwowe.
Na szyi będą to węzły chłonne podbródkowe, podżuchwowe, szyjne przednie powierzchowne i głębokie (np.: przedkrtaniowe, tarczowe przed- i przytchawiczne) oraz szyjne boczne powierzchowne i głębokie (lezące wzdłuż przebiegu żyły szyjnej wewnętrzne), oraz nadobojczykowe i zagardłowe.
W obrębie kończyny górnej występują również naczynia i węzły chłonne, umiejscowione w różnych jej częściach. Węzły chłonne umiejscowione są w dole łokciowym. W obrębie ramienia położone są naczynia i węzły chłonne ramienia, które łączą się z dużym zgrupowaniem węzłów leżącym w jamie pachowej. Do węzłów tych spływa chłonka nie tylko z kończyny górnej, ale także i z bocznej ściany klatki piersiowej. W ścianach klatki piersiowej spotykamy węzły chłonne: powierzchniowe i głębokie, międzyżebrowe przednie i tylne, przysutkowe, przymostkowe, przedkręgowe, przeponowe górne, osierdziowe. śródpiersiowe. Z trzewi klatki piersiowej odprowadzają chłonkę węzły chłonne: przednie i tylne. W obrębie ścian brzucha są to węzły chłonne lędźwiowe prawe i lewe, przeponowe dolne, aortowe. W jamie brzusznej grupują się one w okolicy pnia trzewnego, żołądka, trzustki, wątroby, śledziony, są też węzły krezkowe górne i dolne, jak również nerkowe, nadner-czowe. W miednicy napotyka się na węzły chłonne ścienne: biodrowe zewnętrzne, wewnętrzne i wspólne, trzewne, różniące się w zależności od płci, jak: przypęcherzowe, przyma-ciczne, przypochwowe, przyodbytnicze.
W kończynie dolnej występują naczynia chłonne i węzły, podobnie jak w kończynie górnej, z różnicą wynikającą z budowy, przeto mamy tu naczynia powierzchowne i głębokie: stopy, podudzia oraz węzły chłonne: podkolanowe powierzchowne i głębokie, pachwinowe powierzchowne i głębokie. Badaniem palpacyjnym (dotykiem) można zawsze wyczuć węzły chłonne pachowe i pachwinowe, a w przypadkach chorobowych także powiększone węzły chłonne szyi, podkolanowe i łokciowe.
Węzeł chłonny jest włączony w obieg chłonki (układu chłonnego) i spełnia rolę filtru biologicznego. Kształt węzła chłonnego zbliżony jest do kształtu ziarna fasoli, grochu, bobu. Z zewnątrz węzeł chłonny otacza torebka łącznotkankowa, która wpukla się do jego wnętrza, wytwarzając przegrody, stanowiące rodzaj rusztowania dla miąższu węzła. W miąższu węzła daje się wyróżnić część korową, leżącą na obwodzie, i rdzenną, położoną centralnie. W korze znajdują się grudki chłonne z ośrodkami rozrodczym. Węzeł chłonny zaopatrzony jest w naczynia chłonne odprowadzające i doprowadzające oraz naczynia krwionośne tętnicze i żylne.
Śledziona jest narządem włączonym w układ krążenia, spełniającym wiele funkcji, jak: wytwarzanie limfocytów, fagocytowanie zużytych krwinek czerwonych, wytwarzanie przeciwciał mających istotne znaczenie immunologiczne w przemianie materii. Ponadto pełni tez rolę magazynu krwi i regulatora jej ciśnienia. Śledziona jest nieparzystym narządem jamy brzusznej - położonym w lewym podżebrzu, wewnątrzotrzewnowe. Kształt jej jest zależny od stanu sąsiadujących narządów (żołądek, okręznica, nerka, trzustka). Masa jej wynosi od 150 do 200 g, długość około 12 cm, szerokość 7 cm, grubość około 4 cm. W niektórych stanach chorobowych ulega znacznemu powiększeniu, osiągając masę nawet kilku kilogramów. W śledzionie daje się wyróżnić powierzchnię przeponową, wypukłą i trzewną wklęsłą, brzeg górny i dolny oraz koniec (biegun) przedni i tylny. Na powierzchni trzewnej znajduje się wnęka śledziony, a w niej tętnica i żyła śledzionowa, widoczna jest tam powierzchnia żołądkowa, okrężnicza i nerkowa. Od zewnątrz śledzionę pokrywa otrzewna i leżąca pod nią torebka. Na preparatach mikroskopowych śledziony widoczna jest miazga czerwona z zatokami śledziony, beleczki łącznotkankowe z tętnicami i żyłami, naczynia włosowate oraz grudki chłonne wchodzące vy skład miazgi białej.


Układ limfatyczny pełni w organizmie trzy podstawowe role:
* odpornościową - w węzłach limfatycznych powstają niektóre białe ciałka krwi.
* neutralizującą - zobojętnianie ciał obcych dla organizmu.
* odprowadzającą- odprowadzenie limfy z powrotem do krwi