Nieżyt nosa- zwany popularnie katarem., zapalenie błony śluzowej nosa. Rozróżniamy nieżyt nosa ostry i przewlekły. Nieżyt ostry jest wywołany najczęściej przez wirusy, do których dołączają się bakterie. Czynnikiem sprzyjającym jest przeziębienie czy grypa. W przebiegu nieżytu przewlekłego spotykamy się z przerostem lub zanikiem błony śluzowej. Nieżyt nosa może mieć też podłoże alergiczne- katar sienny.
Grypa- ostra choroba zakaźna wywołana przez różne odmiany wirusa grypy. Przenoszenie zarazka odbywa się drogą kropelkową, w czasie kaszlu, kichania, rozmowy, itp. Występuje najczęściej pod postacią fali zachorowań (epidemii), pojawiających się w tych samych regionach co 2-3 lata, oraz jako pandemia ogarniająca cały świat w odstępie co kilka czy kilkanaście lat. Początek choroby jest nagły. Katar nosa, nieżytowe zapalenie gardła, tchawicy i oskrzeli, bóle głowy, bóle mięśniowo-stawowe, gorączka do 39 C. Samopoczucie jest bardzo złe. Ostry okres choroby trwa wraz z gorączką ok.5 dni. Często występują powikłania, np.: zapalenie zatok obocznych nosa, zapalenie odoskrzelowe płuc, mięśnia serca, a nawet mózgu. W razie powikłań przebieg choroby znacznie się przedłuża, nawet do wielu tygodni. Leczenie swoiste nie jest znane, objawowe- stosuje się polopirynę, paracetamol, środki przeciw kaszlowe. Przy powikłaniach z dodatkowym zakażeniem bakteryjnym- antybiotyki. Zapobiegawczo stosuje się szczepienia.
Angina- zapalenie migdałków podniebnych, choroba wywołana najczęściej przez bakterie. Objawia się bólem gardła, wysoką gorączką (ponad 39 C), utrudnionych połykaniem, zaczerwienieniem i powiększeniem migdałków, pokrytych białymi nalotami. Leczona angina nie powoduje z reguły żadnych groźnych następstw, natomiast nie leczona może być powikłana różnymi poważnymi chorobami, najczęściej kłębowym zapaleniem nerek, gorączką reumatyczną, zapaleniem stawów, ropniem okołomigdałkowym.
Odra- choroba zakaźna wieku dziecięcego wywoływana drogą zakażenia kropelkowego przez wirus należący do grupy Myxovirus, do której należą również wirusy grypy, parainfluenzy i zapalenia przyusznicy nagminnego (świnki). Rozpoznanie laboratoryjne opiera się na wykryciu wirusa we krwi i popłuczynach z jamy nosowo-gardłowej w początkowym okresie choroby oraz na odczynach serologicznych w późniejszym okresie. W chwili obecnej podejmuje się szczepienia ochronne dzieci w wielu krajach, w tym także w Polsce, za pomocą szczepionki zawierającej żywe atenuowane (osłabione) wirusy. Objawy diagnostyczne: bardzo wysoka temperatura, katar, kaszel, przeważnie w 4 dniu pojawia się grubo plamista wysypka, najpierw za uszami, potem na twarzy i tułowiu. Powikłania: zapalenie płuc i ucha środkowego. Leczenie objawowe.
Szkarlatyna- ostra choroba zakaźna wieku dziecięcego, wywołany przez paciorkowca beta- hemolizującego z grupy A. Zakażenie drogą kropelkową, okres wylęgania ok.2-5 dni. Początek nagły z gorączką, bólami głowy, wymiotami, anginą nieżytową i drobnoplamistą czerwoną wysypką na skórze całego ciała, z pominięciem trójkąta w okolicy ust (najsilniejsze na tułowiu, wewnętrznej powierzchni ud), język staje się malinowy, a twarz czerwona. Po ok.3-4 dniach gorączka obniża się, następuje okres zdrowienia objawiający się złuszczanie skóry (o charakterze płatowym na dłoniach i stopach). Powikłania występują w postaci zapalenia ucha środkowego, zapalenia nerek i ostrego rzutu choroby reumatycznej z możliwością uszkodzenia mięśnia sercowego. Leczniczo stosuje się penicylinę przez 6 dni.
Dyfteryt- choroba zakaźna wieku dziecięcego wywołana przez maczugowca błonicy. Zarazek umiejscowiony jest we wrotach zakażenia, a wytworzona przez niego ektotoksyna dostaje się do krwi i wywołuje ważne zmiany w wielu ważnych dla życie narządach: sercu, nerkach, wątrobie, mięśniach. Objawy: gorączka, bladość skóry, naloty błoniaste na migdałkach, powiększenie węzłów chłonnych, z ust czuć gnilny zapach, z otworów nosowych wypływa śluzowo-ropna czasem krwista wydzielina, objawy toksemii. Powikłania: zapalenie mięśnia sercowego, porażenie podniebienia. Podstawową metodą zwalczania błonicy to masowe, profilaktyczne szczepienie ochronne anatoksyną błoniczą . W Polsce stosuje się skojarzoną szczepionkę Di-Per-Te. Leczniczo podaje się surowicę przeciwbłoniczą. .
Krztusiec- ostra choroba zakaźna wieku dziecięcego wywołana przez bakterie (Haemophilus pertussis). Okres wylęgania ok.2 tygodni. Chorują najczęściej dzieci ok.9 roku życia, zakażenie odbywa się drogą kropelkową, przebycie choroby uodparnia trwale. Objawy: przez pierwsze 14 dni występuje nieżyt nosa i pokasływanie, a potem ciężkie napady kaszlu, zwłaszcza w nocy, kończące się wymiotami i głośnym wciąganiem powietrza. Powikłania: zapalenie płuc, rozszerzenie oskrzeli, zapalenie mózgu. Zapobieganie: szczepionka.
Ospa wietrzna- ostra choroba zakaźna wieku dziecięcego, wywołana przez Herpesvirus, będący również przyczyną półpaśca. Bardzo zaraźliwa, zakażenie drogą kropelkową, okres wylęgania 14-21 dni. Objawy prodromalne: złe samopoczucie, bóle mięśni, stany podgorączkowe, nie charakterystyczna wysypka. Pełnoobjawowa ospa wietrzna przebiega z gorączką i wysypką na błonach śluzowych i skórze, początkowo plamistą, następnie pęcherzykową. Pęcherzyki kolejno przysychają tworząc skorupki mocno związane z podłożem, po ich odpadnięciu na skórze pozostają blizenki. Ponieważ wysypka pojawia się rzutami, więc w tym samym czasie na ciele występują równocześnie pęcherzyki, grudki i strupy. Powikłaniem może być zapalenie mózgu. Leczenie objawowe, brak swoistych środków profilaktycznych. Okres zaraźliwości kończy się wraz z przyschnięciem strupków. Choroba pozostawia trwałą odporność, ale wirus może przetrwać w formie utajnionej w zwojach nerwowych i po wielu latach ujawnić się jako półpasiec.
Gruźlica- powstaje w wyniku zakażenia prątkami gruźlicy, zwanymi prątkami Kocha (ich odkrywcy). Najbardziej charakterystyczną dla gruźlicy histologiczną zmianą jest guzek, czyli guzełek gruźliczy, będący skupiskiem różnokształtnych komórek olbrzymich oraz limfocytów. W obrębie guzełka dochodzi do martwicy z wytworzeniem mas serowatych. Poszczególne guzełki mogą się ze sobą zlewać. W wyniku rozpływania się martwiczych mas i ich wypadania często powstają jamy, np. w płucach. Człowiek zakaża się głównie drogą kropelkową, rzadziej pyłową i jeszcze rzadziej pokarmową i przez skórę. Leczenie jest bardzo przewlekłe i długotrwałe, farmakologiczne i spoczynkowo-klimatyczno-dietetyczne. Koniecznym uzupełnieniem jest leczenie objawowe, miejscowe i chirurgiczne.