Pojęcia

POPULACJA- osobniki tego samego gatunku wystepujace na danym terenie. Cechy populacji: liczebnosc, zageszczenie, ilosc urodzen, ilosc zgonow, przyrost naturalny. Struktura populacji: przestrzenna (rozmieszczenie skupiskowe, losowe, rownomierne, wyspowe) wiekowa (zwierzeta: młodociane- przedrozrodczy, dojrzałe- rozrodczy, starzejace sie- porozrodczy), (roslinny: siewka, rośliny rozw. wegetetywnie – liscie i lodyga, rośliny rozw. generatywnie- moze sie rozmnozyc, roslina starzejaca sie), płci (osobniki meskie i zenskie, jednoplciowe- organizmy rozmn.partenogeniczne dzieworodztwo), obupluciowo. Relacje miedzy populacjami: 1.Neutralne: nie wchodza sobie w droge, nie pokrywaja sie ich nisze ekologiczne. 2.Antagoniczne: -Pasozytnictwo: posozyt zyje kosztem zywiciela ale nie dazy do jego usmiercenia, Zewnetrzne: płchly, wszy, pluskwy, pijawki. Wewnetrzne: nicienie, tasiemce. Wystepuje zywiciel posredni (organizm w ktorym sa niedojrzale płciowo pasozyty) I ostateczny (dojrzaly pasozyt wystepuje w zywicielu). –Drapieznictwo (poluje, zabija, zjada). Przystosowanie drapieżnika: zęby, pazury, dobry wzrok, wech, sluch, dziob, szpony. Przystosowanie ofiar: zdolnosc do kamuflowania, ucieczki, dobry wech, sluch, wzrok. –Konkurencja: swiatło, woda, pokarm, legowisko, gniazdo. –Allelopatia: wpływ jednych roslin na drugie. –Amelsalizm: wystepuje gdy jeden z organizmow wytwarza substancje szkodliwe dla innej grupy organizmow i nie ma z tego korzysci, wystepuje u bakterii. 3.Nieatagonistyczne: -Mutualizm: (symbioza mutacyjna) silny zwiazek miedzy dwoma organizmami, obydwa czerpią korzyści i bez siebie nie wystepuja (bakterie u przezuwaczy, nikoryza- korzenie drzew I grzyby, protisty- grzyby I glony). –Protokooperacja: luzniejszy zwiazek, dwa organizmy moga ale nie musza ze soba wspolzyc (krab I ukrwiał). –Komensalizm: wspolbiesiadnictwo, dla jednego organizmu obojetne a dla drugiego konieczne do zycia (lew i hiena, lew i sep). ZANIECZYSZCZENIA- Zródła: zakłady przemysłowe (elektrownie, elektrocieplownie), transport samochodowy. Rodzaje: -Pyłowe: Szkodza roslinom, zwierzetom, ludziom. Pokrywaja powierzchnie roslin, ograniczona jest fotosynteza, pyły draznią oczy, powoduja stany zapalne. –Gazowe: Tlenki wegla: czad (gaz niebezpieczny dla zycia czlowieka, powoduje niedotlenienie mozgu), dwutlenek wegla (powstaje podczas spalania paliw kopalnych. Zachamowanie fotosyntezy. Gromadzi sie w atmosferze) tlenki siarki (oddzialywuja w postaci gazowej uszkadzajac rosliny. Reaguja w H2O I powstaja kwasne deszcze, ktore zakwaszaja gleby i wody. Siarka niszczy elewacje domow, zwiekrza korozje, zwiazki siarki draznia gorne drogi oddechowe) tlenki azotu (wchodza w skład kwasnego deszczu i smogu) weglowodory aromatyczne (rakotworcze) freony (niszcza warstwe ozonowa, zawieraja chlor, uszkodzenia oczy, nowotwory skory) smog (powstaje wtedy kiedy powstaje inwersja temperatur, drazni drogi oddechowe) chalas (decybele). WODY: Klasy 1= czysta nadajaca sie do picia I hodowli łososi 2= nadaje sie do celów przemysłowych I do podlewania upraw. Rodzaje zanieczyszczeń: komunalne (ścieki= fosforany, związki organiczne, bakterie) przemysłowe (cementowy, spożywczy, włókienniczy) rolnicze (z gospodarstwa- gnojówka). Źródła zanieczyszczeń Bałtyku: rzeki, przemysł (przepływajace statki), scieki komunalne. Oczyszczanie wody: 1.Oczyszczanie chemiczne (krata zatrzymujaca brod) 2.Biologiczne (wykorzystuje sie organizmy zywe) 3.Chemiczne GLEBY- warstwa powierzchniowa litosfery powstała w wyniku działania czynników glebotwórczych (woda, rosliny, wiatr, słonce temperatura, czlowiek). Degradacja gleby: -Rolnictwo: zły kierunek orki, osuszenie terenu, zbyt duze stosowanie nawozow I pestycydow, brak płodozmianu. -Przemysł: wydobywczy, kopalnie odkrywkowe, wprowadzaja pierwiastki ktore niszcza glebe, wprowadzaja do powietrza gazy, w postaci kwasnych deszczów niszcza gleby. OCHRONA PRZYRODY W POLSCE- Władze panstwa, ruchy ekologiczne, organizacje społeczne, partie. Formy ochrony: czynna (np.sadzenie drzewek), bierna (nie zasmiecasz ale I nie sprzatasz). Gatunki chronione: paprocie (zwyczajna), widłaki (opadzisty), nagonasienne (modrzew polski), kosodrzewina, okrytonasienne (brzoza ojcowska), płązy (salamandra plamista), gady(żółw błotny), ptaki (bocian biały), ssaki (kret). Obszary chronione: -Parki narodowe (23) otoczone sa strefa ochronna (otulina) –Rezerwaty: (chronia ekosystem, jeden lub wiele gatunkow, przyroda nieozywiona) czesciowe (mozliwe sa zabiegi pielegnacyjne czlowieka, wstep turystow), ścisłe (zabroniona ingerencja czlowieka). –Parki krajobrazowe: chroniony jest krajobraz, obszary lesne. Obszary chronionego krajobrazu: wykorzystywane w celach rekreacyjnych, pomniki przyrody (pojedyncze drzewa, głazy narzutowe, zrodla, wodospady), użytki ekologiczne (nieuzywane- fragment rzeki). TEPRIA LAMARCKA- twierdzil ze organizmy jednokomorkowe w ciagu zycia populacji ewoluuja. Najmniejszymi organizmami na ziemi byly bakterie- nieprawda. Narzady uzywane specjalizuja sie, a nieuzywane zanikaja. Cechy nabyte w ciagu zycia pod wplywem srodowiska dziedzicza sie. TEORIA DARWINA- w kazdej populacji wiecej sie rodzi młodych niż potem przezywa. Wśród gatunkow wystepuje zmiennosc genetyczna. Wszystkie organizmy kooperuja miedzy soba. Stwierdził ze wystepuje dobór naturalny. Organizmy najsłabsze w populacji naszybciej zdechna. POJĘCIA- Introdukcja- wprowadzenie gatunkow wczesniej wytepionych na obszary gdzie wystepowaly np. zóbry, bobry. Nisza ekologiczna- obszar na którym żeruje zwierze, ma swoje legowisko. Rekultywacja- odtwarzanie gleb do stany przed zniszczeniem.