Rozbiory Polski

HISTORIA
1 ROZBIÓR POLSKI
29 LUTEGO 1768R. W BARZE NA PODOLU GRUPA RADOMIANKIEROWANA PRZEZ JÓZEFA PUŁAWSKIEGO I BRACI KRASICKICH ZAWIĄZAŁA KONFEDERACJĘ DO OBRONY PRAW KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO W POLSCE. PROGRAM BYŁ KONSERWATYWNY PRZECIW REFORMOM I KRÓLOWI STANISŁAWOWI PONIATOWSKIEMU, JEDNOCZEŚNIE GŁOSIŁ HASŁA ODZYSKANIA SUWERENNOŚCI POGWAŁCONEJ PRZEZ ROSJĘ. W CZERWCU PO UTRACIE BERDYCZOWA I BARU, RESZTKI KONFEDERATÓW SCHRONIŁY SIĘ W MOŁDAWI. DO KLĘSKI KONFEDERATÓW NA UKRAINIE PRZYCZYNIŁ SIĘ TAKRZE BUNT CHŁOPÓW PRZWOSŁAWNYCH POD WODZĄ IWANA GONTY. POWSTANIU TOWAŻYSZYŁY KRWAWE BITWY MIN. W HUMANIU GDZIE WYMORDOWANO KILKA TYS. SZKACHTYN I ŻYDÓW. TO WŁAŚNIE JEST KONFEDERACJA BRASKA I JEJ ZAWIĄZANIE. KONFEDERACJA BRASKA PRZEKSZTAŁCIŁA SIĘ W RUCH PATRYJOTYCZNY I ANTYROSYJSKI, RUCH O CHARAKTERZE POWSTANIA NARODOWEGO.
W DRUGIEJ FAZIE WALK BARDZO ROZWINĘŁA SIĘ W MAŁOPOLSCE, WIELKOPOLSCE, A NAWET NA LITWIE. POD KONIEC 1770R. GENERALNOŚĆ OGŁOSIŁA DETRONIZACJĘ STANISŁAWA TUGUSTA, A W 1771R. PODEJMÓJĄC PRÓBĘ PORWANIA KRÓLA , CO SKOMPROMITOWAŁO KONFEDERATÓW W OCZACH ZACHODU. WIOSNĄ 1772R. WALKI USTAŁY. WYDAŻENIA Z LAT 1768-1771 UDOWODNIŁY , ŻE ROSJA NIE JEST W STANIE ZAPANOWAĆ NAD POLSKĄ. SKŁONIŁO TO CARYCĘ DO ZAŻEGNANIA KONFLIKTU POMIĘDZY KOALICJĄ PAŃSTW PÓŁ NA PÓL KOSZTEM RZECZYPOSPOLITEJ.
W LUTYM 1772R. ZAWARTO UKŁAD PRUSKO-ROSYJSKI USTALAJĄCY ZASADY PODZIAŁU POLSKI Z UDZIAŁEM AUSTRII. 5 SIERPNIA 1772R. W PETERSBURGU PODPISANO 1 TRAKTAT ROZBIOROWY, PODAJĄC JAKO POWÓD ZABORÓW „CAŁKOWITY ROZKŁAD PAŃSTWA” I PANUJĄCĄ W NIM „ANARCHIĘ” KONFEDERACJA BRASKA DOSTARCZYŁA WIĘC PRETEKSTU DO ROZBIORU, KTÓRY W ISTOCIE WYNIKAŁ Z BŁĘDÓW POLITYKO PETERSBURGOA DO POLSKI.
KATARZYNA II ZADOWOLIŁA SIĘ NIEWIELKIMI ZDOBYCZAMI , CO MIAŁO, POCHAMOWAĆ ŻĄDZĘ BERLINA I WIEDNIA. ROSJA ZAGARNEŁA PÓŁNOCNO WSCHODNIE KRAŃCE LITWY, NA WSCHÓD OD DNIEPRU I DŹWINY, OBSZAR 92TYS. KM2 ZAMIESZKIWANY PRZEZ OKOŁO 1,3 MLN MIESZKAŃCÓW. AUSTRIA
ZAJĘŁA ZIEMIĘ MIĘDZY DOLNĄ WISŁĄ I BŁUGIEM ORAZ ZBRUCZEM, W SUMIE 83TYS. KM2 Z 2,6MLN. LUDNOŚCIW WIĘKSZOŚCI POLSKIEJ W TYM MALOPOLSKĘ . PRUSY ZAGARNĘŁY POMORZE GDAŃSKIE Z WARMIĄ I INOWROCŁAWIEM.
SEJM ROZBIOROWY
PAŃSTWA ROZBIORCZE ZAŻĄDAŁY POTWIERDZENIA TRAKTATU PRZEZ SEJM W WARSZAWIE. POMIMO PROTESTÓW TADEUSZA REJĘTA, SEJM POD GROŹBĄ ROSYJSKICH BAGNETÓW ZATWIERDZIŁ WE WRZEŚNIU 1773R. ROZBIÓR. UZUPEŁNIENIEM ZGODY NA ROZBIÓR BYŁY UMOWY HANDLOWE ZAWARTE W 1775R. SZCZEGÓLNIE NIEKORZYSTNY BYŁ TRAKTAT Z PRUSAMI. NAKŁADAŁ ON NA TOWARY IMPORTOWANE DO PRUS WYSOKIE CŁO A NISKO ZAŚ OBCIĄŻAŁ EKSPORT PRUSKI DO POLSKI.



OŚWIECENIE W POLSCE TO CZASY PANOWANIA STANISŁAWA PONIATOWSKIEGO.

ROZWÓJ EDUKACJI :
A) POWSTAJE SZKOŁA RYCERSKA W 1765R. – JEJ TWÓRCĄ BYŁ STANISŁAW PONIATOWSKI A NA CZELE STANĄŁ KSIĄŻE ADAM CZARTORYSKI. SZKOŁA MIAŁA MIEĆ CHARAKTER OFICERSKI. JEJ ABSOLWENKAMI BYLI: JULIAN URSYN NIEMCEWICZ, TADEUSZ KOŚCIUSZKO , JAKÓB JASIŃSKI.
B) COLLEGIUM NOBILUM – SZKOŁA ZAŁOŻONA PRZEZ STANISŁAWA KONARSKIEGO. W ZAŁOŻENIACH MIAŁA BYĆ SZKOŁĄ ELITARNĄ , KSZTAŁCĄCĄ PRZYSZŁYCH POLITYKOW RZECZYPOSPOLITEJ. NAUKA TRWAŁA 7 LAT REALIZOWANO NOWOCZESNY PROGRAM NAUCZANIA W KTÓRYM ZNALAZŁY SIĘ JĘZYKI NOWORZYTNE, NAUKI ŚCISŁE , GEOGRAFIA I HISTORIA: ZWRACANO UWAGĘ NA POMOCE NAUKOWE.
C) W 14.10.1773R. POWSTAŁ KOMISJA EDUKACJI NARODOWEJ. PODLEGALY JEJ WSZYSTKIE SZKOŁY W POLSCE.
D) UTWORZONO TOWARZYSTWO DO KSIĄG ELEMENTARNYCH W 1775R. W CELU OPRACOWANIA NOWYCH PODRĘCZNIKÓW I PROGRAMU NAUCZANIA. STWOŻONO 27 PODRĘCZNIKÓW SLOWNIKI ORAZ ELEMENTARZ DLA SZKÓŁ PARAFIALNYCH. DZIAŁACZE: IGNACY POTOCKI, FRANCISZEK ZABŁOCKI, KAZIMIERZ NARBUTT, ANTONI POPŁOWSKI.
E) SIEŚ SZKÓŁ ZORGANIZOWANYCH W SPOSÓB HIERARCHICZNY:
-SZKOŁY GŁÓWNE BYŁY TO ZREFORMOWANY UNIWERSYTET W KRAKOWIE I AKADEMIE WILEŃSKA
-SZKOŁYŚREDNIE : WYDZIAŁOWE I PODWYDZIALOWE
-SZKOŁY PARAFIALNE
W 1783R. WPROWADZONO W RZYCIE „USTAWY KEN” – PIERWSZY KODEKS SZKOLNY OKREŚLAJĄCY ORGANIZACJĘ SZKÓŁ
PROGRAM NAUCZANIA :
A) NA WSZYSTKICH SZCZEBLACH OBOWIAZKOWO NAUCZANIE W JĘZYKU POLSKIM
B) WPROWADZONO NAUCZANIE : HISTORI, GEOGREFI,NATURY, NAUK PRZYRODNICZYCH, ELEMENTÓW PRAWA I ETYKI .
C) NA POZIOMIE PODSTAWOWYM PROGRAMOWANO NAUKĘ PRZEDMIOTOW PRAKTYCZNYCH.
SŁYNNI POLACY OŚWIECENIA
v NAUKA:
JAN ŚNIADECKI- ASTRONOMIA (BADAŁ PLANETOIDY), MATEMATYKA (BADANIA NAD RACHUNKIEM PRAWDOPODOBIEŃSTWA)
KAZIMIERZ OSIŃSKI – CHEMIA( DOKONAL ANALIZY RUD ŻELAZA Z TRYTORIUM POLSKI)
KRZYSZTOF KLUK- PRZYRODOZNAWSTWO(OPIS FLORY POLSKIEJ W DYKCYONARZU ROŚLINYM)
RAFAŁ CZERNIAKOWSKI- MEDYCYNA(PIERWSZA NOWOCZESNA SZKOŁA HORURGIZNA W POLSCE)
ADAM NARUSZEWICZ- HISTORIA(7-TOMOWE DZIEŁO „HISTORIA NARODU POLSKIEGO”
v LITERATURA:
IGNACY KRASICKI- BISKUP WARMIŃSKI DO 1767R. ZW. KSIĘCIEM POETÓW( NAJWIBITNIEJSZY POETA POLSKIEGO OŚWIECENIA). KAPELAN STANISŁAWA PONIATOWSKIEGO. OPRACOWAŁ PLAN WYDAWNICZY MONITORA I ZMIEŚCIŁ W NIM WIELE AUTYKÓŁÓW. PO ROZBIOŻE1 TRAFIL POD PANOWANIE FRYDERYKAII
STANISŁAW MAŁACHOWSKI- WG. NIEMCEWICZA „BYŁ TO MĄŻ PRAWY, CNOTLIWY, DOBRU PUBLICZNEMU POŚWIĘCONY JEDYNIE, NIEROZRZUTNY DLA SIEBIE BYŁ GOTÓW ODDAĆ WSZYSTKO OJCZYŹNIE.
HUGO KOŁĄTAJ – CZŁONEK KEN ORAZ TOWARZYSTWA DO KSIĄG ELEMENTARNYCH. W NAGRODĘ ZA UDZIAŁ W PRACACH NAD KONSTTUCJĄ 3.05. OTRZYMAŁ URZĄD PODKANCLERZEGO. W DOBIE SEJMU WIELKIEGO WPŁYWAŁ NA OPINIĘ PUBLICZNĄ PRZEZ SWÓJ SALON POLITYCZNY ZW. KUŹNICĄ. NA EMIGRACJI PRZYGOTOWYWAŁ POWSTANIE KOŚCIUSZKOWSKIE.
TADEUSZ KOŚCIUSZKO- PO UKOŃCZENIU SZKOŁY RYCERSKIEJ ZOSTAŁ WYSŁANY DO PARYŻA JAKO STYPENDYSTA KRÓLEWSKI. WZIOŁ UDZIAŁ W WOJNIE W AMERYCE, ZA CO OTRZYMAŁ RANGĘ GENERAŁA BRYGADY I HONOROWE OBYWATELSTWO USA. POWRÓCIŁ DO KRAJU W 1784R. W DOBIE SEJMU WIELKIEGO OBJOŁ SŁUŻBĘ W WOJSKU POLSKIM BYŁ GENERAŁEM. ZA KAMPANIĘ W 177\92R. OTRZYMAŁ ORDER VITUTI MILITARI. PO PRZYSTĄPIENIU KRÓLA DO KONFEDERACJI TARGOWICKIEJ UDAŁ SIĘ NA EMIGRACJIĘ GDZIE WE SAKSONI I FRANCJI SZUKAŁ POMOCY W ZORGANIZOWANIU POWSTANIA.
STANISŁAW PONIATOWSKI HERBU CIOŁEK BYŁ SPOKREWNIONY Z PRZYWUDCAMI FALILI POPRZEZ MATKĘ KONSTANCJĘ Z DOMU CZARTORYSKĄ. POMOC CARYCY ORAZ WUJÓW WYNIOSŁA GO NA TRON I Z TEGO POWODU NIE MUGŁ ZMIENIAĆ PRAW RZECZYPOSPOLITEJ.

PRZEMIANY GOSPODARCZE W XVIIIW.
A) ZNIESIENIE CEŁ WEWNĘTRZNYCH, USTALONYCH MIAR I WAG.
B) POWSTANIE W WARSZAWIE I POZNANIU 1 BANKÓW
C) ZBUDOWANIE KANAŁU DLUGOŚCI 53KM KTÓRY POŁĄCZYŁ NIEMEN Z DNIEPREM I UMOŻLIWIL SPŁYW DO BAŁTYKU
D) W 1782R POWOŁANO KAMPANIE HANDLU CZARNOMORZSKIEGO KTÓRA MIAŁA ZAJĄC SIĘ POSZUKIWANIAMI GROLOGCZNYMI
E) INTENSYWNY ROZWÓJ MIAST SZCZEGÓLNIE WARSZAWY
F) 1 PROBY WPROWADZENIA OCZYSZCZANIA NA WSI
G) POWSTAJA MANOFAKTÓRY: KRÓLEWSKIE, MAGNACKIE I MIESZCZAŃSKIE




OŻYWIENIE GOSPODARCZE
EPOKA STANISŁAWOWSKA PRZYNIOSŁA OŻYWIENIE W GOSPODARCE MIMP 1 ROZBIORU. NA ZACHODZIE EUROPY WZROSŁO ZAPOTRZEBOWANIE NA ŻYWNOŚĆ CO BYŁO DLA ROLNICTWA POLSKIEGO DUŻYM PLSEM . W PIERWSZYCH LATACH PANOWANIA PONIATOWSKIEGO EKSPORT POLSKIEGO ZBOŻA OSIĄGNOŁ 200TYS. TEN PO ROKU 1775 EKSPORT NA WSKUTEK CEL PRUSKICH SPADŁ O POŁOWĘ . TRAKTAT HANDLOWY Z ROSJĄ ZAPEWNIL KORZYSTANIE Z DNIEPRYU I DŹWINY. POWSTAŁA MOŻLIWOŚĆ POŁĄCZŃ HANDLOWYCH BAŁTYKU Z M. CZARNYM.
MIASTA MANOFAKTURY
SZCZEGULNY ROZWÓJ PRZEŻYWAŁA WARSZAWA KTÓRA Z 30TYS. STALA SIĘ W DOBIE SEJMU WIELKIEGO MIASTEM 100TYS. PORZĄDKOWANIE MIAST KROLEWSKICH DAWAŁO REZULTATY ROZWÓJ EKSPORTU WPŁYWAŁ NA POPRAWĘ SYTUACJI W MIATECZKACH. NOWYM ZJAWISKIEM BYŁO POJAWIENIE SIĘ BANKU PIOTRA TEPPERA W WARSZAWIE . KOLEJNYM CZYNNIKIEM ROZWOJU RYNKU BYŁA DZIAŁALNOSĆĆ MANOFAKTÓR ZARÓWNO MIESZCZAŃSKICH JAK I MAGNACKICH.
OŚWIECENIE
CZASY STANISLAWOWSKIE PRZYNIOSŁY DUŻO HASEŁ OŚWIECENIOWYCH KOPIIOWANO GŁÓWNIE WZORCE FRANCUSKIE, Z POMIĘDZY RADYKALNYCH ELEMENTÓW- ATEIZMU I LIBERALIZMU. RÓWNIE OSTROŻNIE CZERPANO Z DOBYTKU REWOLUCJI FRANCUSKIEJ. MOŻNA NAWET POWIEDZIEĆ O PEWNEGO RODZAJU SYMBIOZIE TREŚCI OŚWIECENIOWYCH I HASEŁ SARMACKICH , CZEGO PRZYKLADEM BYŁ KULT RODZINNOŚCI – STRÓJ I JĘZYK OJCZYSTY.
OBIADY CZWARTKOWE
STANISŁAW AUGUST NIE TYLKO BYŁ NAJMOŻNEJSZYM SPONSOREM NAUKI I SZTUKI LECZ TAKŻE DAWAL PRZYKŁAD ARYSTOKRACJI KOŚCIOŁOWI I SZCHLACHCIE. KRÓL SKUPIL WOKÓŁ SIEBIE GRONO WYBITNYCH OSOBISTOŚCI ZAPRASZANYCH NA LEGENDARNE OBIADY CZWARTKOWE. ODBYWAŁY SIĘ ONE W PAŁACU OBECNYCH ŁAZIENKACH.
WCZESNY KLASYCYZM
STANISLAW AUGUST KORZYSTAJĄC Z RAD MARCELLO BACICIARELIEGO I FRYDERYKA MOSZYŃSKIEGO INICJOWAŁ W STOLICY AMBITNE PRACE ARCHITEKTONICZNE TZW. STYL STANISŁAWOWSKI REALIZOWANY M.IN. PRZEZ DOMINIKA MERLINIEGO I JANA KAMSETZERA ROZPOCZOŁ W POLSCE OKRES KLASYCYZMU. PRZYKLADEM NOWEGO STYLU BYŁ PRZEBUDOWANY ZAMEK KRÓLEWSKI W WARSZAWIE . ZACZĘŁY POWSTAWAĆ DWORKI POLSKIE. NA DWORZE TWORZYLI M.IN. MARCELLO BACIARELI I CANALETTO.
KONFEDERACJA TARGOWICKA
ZAWIĄZANA W 1792R. PRZEZ GRUPĘ MAGNATÓW PRAGNĄCYCH NIE DOPUŚCIĆ DO REALIZACJI POSTANOWIEŃ KNSTYTUCJI ORAZ WSZELKICH REFORM W PAŃSTWIE . PRZY REALIZACJI SWOICH ZAMIERZEŃ CHCIELI SKORZYSTAĆ Z POMOCY ROSJI . KONFEDERACJIA OGŁOSZONA POD FAUSZYWĄ DATĄ 14.05.1792R. W MIASTECZKU TARGOWICA NA UKRAINIE W RZECZYWISTOŚCI ZOSTAŁA ZAWIĄZANA 27.04.1792R. W PETERSBURGU. CZOLOWI TARGOWICZANIETO: KSAWERY BRANICKI, SZCZĘSNY POTOCKI, SEWERYN RZEWIŃSKI.
CZARNA PROCESJA
UCHWALONO 18.04.1791R. –MANIFESTACJA PRZEDSTAWICIELI MIAST PODCZAS OBRAD SEJMU CZTEROLETNIEGO POD PRZEWODNICTWEM PREZYDENTA WARSZAWY JANA DEKERTA MIESZCZANIE, W CZARNYCH STROIACH UDALI SIĘ NA ZAMEK DO KRÓLA I SEJMU ABY WRĘCZYĆ PETYCJĘ ZE SWOIMI ŻĄDANIAMI:
A)PRZYWILEJ NIETYKALNOŚCI OSOBISTEJ I MAJĄTKOWEJ
B)MOŻLIWOŚĆ UZYSKIWANIA ZIEM
C)OBEJMOWAĆ WYŻSZE STANOWISKA NP. W SĄDZIE
D)UZYSKALI RÓWNIEŻ PRAWO DO WŁASNYCH REPREZENTANTÓW W SEJMIE
E)ZNIESIENIE ZAKAZU ZAJMOWANIA SIĘ PRZEZ SZLACHLĘ RZEMIOSŁEM
KUŻNICA KOŁŁĄTAJOWSKA- GRUPA RADYKALNYCH DZIALACZY I PUBLICYSTÓW W DOBIE SEJMU WIELKIEGO KTÓRZY PRZEZ SWOJE PUBLIKACJIE I ARTYKULY WYWIERALI OLBRZYMI WPŁYW NA WYDARZENIA. DZIAŁACZE: HUGO KOLŁĄTAJ, FRANCISZEK JEZIERSKI, FRANCISZEK DMOCHAWSKI
REFORMY SEJMU CZTEROLETNIEGO
A) REFORMA WIOJSKA- PLANOWANO 100TYS. ŻOŁNIEŻY W RZECZYWISTOŚCI POPRZESTANO NA 65TYS. ŻOŁNIERZY
B) REFORMA SKARBU: SZLACHTA MIAŁA PŁACIĆ 10% OD SWOICH DOCHODÓW I 20% DUCHOWIEŃSTWO
C) PRZWO O MIASTACH – CZARNA PROCESJA
D) POZBAWIONO PRAW POLITYCZNYCH SZLACHTĘ GOŁOTĘ
PRAWA KARDYNALNE
-W 1767R. SEJM UCHWALIŁ TŻZW. PRAWA KARDYNALNE . ZYSKAŁY ONE GWARANCJĘ KATARZYNY II, CO SPRAWIŁO FORMALNE UZNANIE PODLEGŁOŚCI POLSKI WOBEC ROSJI . DO PRAW KARDYNALNYCH ZALICZANO:
A) LIBERUM VETO
B) WOLNĄ ELEKCJĘ
C) PRAWA SZLACHTY DO OPORU WOBEC WŁADZY
D) UNIĘ Z LITWĄ
*WOJNA ROSYJSKO-TURECKA POD KONIEC LAT 80-TYCH XVIII W. SPRZYJAŁA PRÓBĄ PRZEPROWADZENIA REFORM PAŃSTWA.
*W 1789R. ZOSTAŁ ZWOŁANY DO WARSZAWY SKONFEDEROWANY SEJM (NIEOBOWIĄZYWAŁO LIBERUM VETO) SEJM OBRADOWAŁ DO 1792R. I NAZYWANO GO SEJMEM WIELKIM (CZTEROLETNIM)
*OD 1790- SEJM PRACOWAŁ W PODEOJONYM SKŁADZIE
*NA SEJMIE UKSZTAŁTOWAŁY SIĘ 3 OBOZY :
A)STRONICTWO REFORM(PATRYJOTYCZNE) CZĘŚĆ DZIAŁACZY SKUPIONYCH WOKÓŁ KSIĘCIA ADAMA KAZIMIERZA CZARTORYSKIEGO , IGNACEGO POTOCKIEGO, HUGONA KOŁĄTAJA I STANISŁAWA MAŁACHOWSKIEGO. DĄŻYLI DO RADYKALNEJ ZMIANY SYTUACJI POLITYCZNEJ, UNOWOCZEŚNIENIA PAŃSTWA I USAMODZIELNIENIA POLSKI OD ROSJI
B) STRONNICTWO KRÓLEWSKIE – KRÓL STANISŁAW AUGUST PONIATOWSKI , PRYMAS MICHAŁ PONIATOWSKI KANCLEŻ JACEK MALACHOWSKI. CHCIELI KONTYNLACJI REFORM I WZMOCNIENIA WŁADZY WYKONAWCZEJ W PAŃSTWIE PRZY UTRZYMANIU DOTYCHCZASOWEGO KONTAKTU Z ROSJĄ . OKOŁO 1790R. DOSZLO DO WSPÓŁPRACY ZE STRONNICTWEM REFORM
C)STRONNICTWO HETMAŃSKIE- SZCZĘSNY POTOCKI SEWERYN RZEWUSKI, KSAWERY BRANICKI, MARSZAŁEK KAŹMIERZ NESTOR SAPIECHA. CHCIELI UTRZYMANIA DOTYCHCZASOWEGO SYSTEMU WŁADZY PRZECIWNICY REFORM , ZNIESIENIA RADY NIEUSTAJĄCEJ.

SEJM WIELKI 1788-1792 GENEZA ZWOŁANIA SEJMU :
1787- WYBUCHŁA WOJNA MIĘDZY ROSJĄ SPRYMIEŻONĄ AUSTRIĄ PRZECIWKO TURCJI A TAKRZE ROSJI ZE SZWECJĄ – POZYCJA ROSJI W TEJ CZĘŚCI EUROPY ZOSTAŁA POWAŻNIE ZAGROŻONA
WZROST ANTAGENIZMU MIĘDZY ROSJĄ A PRZUSAMI
RZECZYPOSPOLITA BYŁA NIE TYLKO TERENEM DO RYWALIZACJI POMIĘDZY ZABORCAMI ALE RÓWNIEŻ POŻĄDANYM SOJUSZNIKIEM
W 1787 ZJAZD W KANIEWIE
SPOTKANIE CARYCY KATARZYNY II ZE STANISŁAWEM AUGUSTEM WŁADCZYNI WYRAZIŁA ZGODĘ NA ZWOŁANIE DO WARSZAWY SEJMU –CEL-NIEZNACZNE POWIĘKSZENIE WOJSKA
DZIEJE SEJMU WIELKIEGO
W 01. 1789R. ZNIESIENIE RADY NIEUSTAJĄCEJ
ZWIĘKSZENIE LICZBY WOJSKA DO 100TYS. PO PEWNYM CZASIE KIEDY WIELKOŚĆ TA OKAZAŁA SIĘ NIEREALNA I ZMIEJSZONO JĄ DO 65TYS. UCHWALONO „OFIARĘ 10 GROSZĄ „ PODATEK 10% OD DOCHODÓW SZLACHTY
DUCHOWIĘSTWOOBCIĄŻONO 20% PODATKIEM
SZLACHTA GOŁOTA UTRACIŁA PRAWO DO GŁOSU NA SEJMIKACH
21.04.1791R. UCHWALONO PRAWA O MIASTACH PO MANIFESTACJI MIESZCZAN
3 MAJA 1791R. –ZOSTAŁA KONSTYTUCJA KTÓRA BYŁA SZCZYTOWYM OSIĄGNIĘCIEM SEJMU 4-LETNIEGO
KONSTYTUCJA 3MAJA –1791R.
POSZIAŁ WŁADZY ZGODNY Z ZASADĄ MONTESKIUSZA NA USTAWODAWCZĄ , WYKONAWCZĄ I SĄDOWNICZĄ
WŁADZA USTAWODAWCZA : DWUIZBOWY SEJM, ZNIESIENIE LIBERUM VETO , UCHWAŁY MIAŁY ZAPADAĆ WIĘKSZOŚCIĄ GŁOSÓW , SEJM ZAWSZE GOTOWY , PRAWODAWCZY
WŁADZA WYKONAWCZA : KRÓL WRAZ ZE RADĄ PRAW (RADA ZŁOŻONA Z KRÓLA, PRYMASA, 5 MINISTRÓW (ODPOWIEDZIALNA PRZED SEJMEM) UPRAWNIENIA KRÓLA NACZELNY DOWÓDCA WOJNY, PRAWA OBSADY URZĘDNIKÓW.
WŁADZA SĄDOWNICZA : TRYBUNAŁ KORONNY DLA KORONY I TRYBUNAŁ LITEWSKI DLA LITWY
CHŁOPI POD OPIEKĘ PAŃSTWA
RZECZPOSPOLITA MIAŁA BYĆ MONARCHIĄ KONSTYTUCYJNĄ ZNIESIONO WOLNĄ ELEKCJĘ , PO ŚMIERCI AUGUSTA PONIATOWSKIEGO NA TRONIE MIAŁA ZASIĄŚĆ DYNASJA SASÓW
CO 25 LAT KONSTYTUCJA MIALA BYĆ NOWELIZOWANA
PEŁNIA PRAW POLITYCZNYCH DLA SZLACHTY POSIADAJĄCEJ MAJĄTKI ZIEMSKIE
PRAWO O MIASTACH Z KWIETNIA 1791 R
ZNACZENIE
1 DEMOKRATYCZNA KONSTYTUCJA W EUROPIE DRUGA NA ŚWIECIE
PRÓBA RATOWANIA PAŃSTWA SIŁAMI WŁASNYCH OBYWATELI.
OSŁABIENIE ZNACZENIA MAGNATERI, WZMOCNIENIE POZYCJI MIESZCZAŃSTWA PRÓBA BUDOWY DEMOKRATYCZNEGO NOWOCZESNRGO USTROJU


TARGOWICA
PRZECIWKO 100TYS. WOJSK ROSYJSKICH RZECZYPOSPOLITA MOGŁA WYSTAWIĆ NIECAŁE 60TYS. ŻOŁNIEŻY POZBAWIONYCH WOJENNYCH DOSWIADCZEŃ . KRÓL TRAKTOWAŁ WOJNĘ JAK DEMONSTRACJĘ, LICZĄC NA MOŻLIWOŚĆ OBRONY CZĘŚNIOWEJ. CZĘŚĆ DOWÓDCÓW POLSKICH ZDRADZIŁA . NAJBARDZIEJ ZNANE BITWY TEJ WOJNY TO :
*ZIELENICE – ZWYCIĘSTWO JÓZEFA PONIATOWSKIEGO POD ZIELENICAMI 18.06.1792R. UPAMIĘTNIONE PRZEZ KRÓLA ORDEREM VITUI MILITARI
DUBIENKA- W 07.1792R. ROSJANOM UDAJE SIĘ SFORSOWAĆ LINIĘ BUGU MIMO OPORU WOJSK POLSKICH. 24.07 STRAŻ PRAW OPOWIEDZIAŁA SIĘ ZA PRZYSTĄPIENIEM KRÓLA DO KONFEDERACJITARGOWIDZKIEJ TO WSTRZYMA DZIAŁANIA WOJENE . WŁADZĘ W TYM KRAJU OBIELI TARGOWICZANIE PRZY WSPARCIU ROSJI. ZAMIEŻALI ONI OBALIĆ DZIEŁA KONSTYTUCJI 3 MAJA . CZĘŚĆ DZIAŁACZY SEJMU WIELKIEGO UDAŁA SIĘ NA EMIGRACJĘ DO SAKSONI. 2 ROZBIÓR POLSKI.
W STYCZNIU 1793R. KU OGROMNEMU ZASKOCZENIU PRZYWÓDCÓW KONFEDERACJI PRUSY I ROSJA ZAWARŁY KONWENCJĘ ROZBIOROWĄ, AUSTRIA MIAŁA OTRZYMAĆ NABYTKI TERYTORIALNE PÓŹNIEJ PO SPODZIEWANYM ZWYCĘSTWIE NAD FRANCJĄ .
PODZIAŁ ZIEMI
*ROSJA ZAGARNEŁA OBSZAR 250TYS.KM2 Z 3,06 MLN MIESZKAŃCÓW – ZIEMIE BIAŁOŃSKIE Z MIŃSKIEM, WSCHODNIĄ CZĘŚĆ POLESIA I WOŁYNIA, PODOLE,I PRAWOBRZEŻNĄ UKRAINĘ
*PRUSY: ZAGARNEŁY TERYTORIA WIELKOPOLSKI , GDŃSKA , TORUNIA, ZIEMIĘ SIERADZKĄ I TĘCZYCKĘ CZĘŚĆ KUJAW , CZĘŚĆ MAZOWSZA RAZEM 58TYS KM2 Z 1,14 MLN MIESZKAŃCÓW
MONARCHIA KONSTTUCYJNA
FORMA RZĄDÓW W KTÓREJ POZYCJĘ I UPRAWNIENIA MONARCHY OKREŚLA KONSTYTUCJA KTÓRA ROZDZIELA WŁADZĘ MIĘDZY KRÓLA I PARLAMENT.
SEJM W GRODNIE- PO ROZBIORZE TARGOWICA POZBAWIONA PRZYWÓDCÓW BO WYJECHALI Z KRAJU PRZESTAŁA ISTNIEĆ . ROSJA I PRUSY DOMAGAŁY SIĘ ZATWIERDZENIA ROZBIORU PRZEZ SEJM. W CZERWCU 1793R. W GRODNIE , ROZPOCZĘŁY SIĘ OBRADY OSTATNI SEJM RZECZYPOSPOLITEJ . OPÓR SEJMU BYŁ DUŻY: PO MIESIĄCU OBRAD POTWIERDZONO TRAKTAT Z ROSJĄ A DOPIERO POD KONIEC WRZEŚNIA Z PRUSAMI . MARSZAŁEK UZNAŁ MILCZENIE POSŁÓW ZA POTWIERDZENIE W TRAKTATACH. FRANCISZEK BIELIŃSKI- MARSZAŁEK SEJMU. SEJM TEN ZNAMY TEŻ JAKO SEJM NIEMY.

POWSTANIE KOŚCIUSZKOWSKIE
A) WYBUCH POWSTANIA ZAPLANOWANO NA JESIEŃ 1773R. KOŚCIUSZKO WYZNACZONY NA PRZYWUDCĘ UZNAŁ PRZYGOTOWANIA ZA NIEWYSTARCZAJĄCE I ROZPOCZĘCIE DZIAŁAŃ ZOSTAŁO ODROCZONE. W LUTYM 1794R. RADA NIEUSTAJĄCA POD WPŁYWEM AMBASADORA ROSYJSKIEGO, ZDECYDOWAŁA O REDUKCJI POLSKIEJ ARMI. ODDZIAŁY ROSYJSKIE OPUŚCIŁY MIASTO, GDZIE NIEBAWEM POJAWIŁ SIĘ KOŚCIUSZKO I 24.O3 NA RYNKU OGŁOSIŁ „AKT POWSTANIA” JAKO DYKTATOR POWSTANIA- NAJWYŻSZY NACZELNIK SIŁY ZBROJNEJ NARODOWEJ PRZYRZEKAŁ WALCZYĆ O „CAŁOŚĆ GRANIC, SAMOWŁADNOŚĆ NARODU I WOLNOŚĆ”.
B) RACŁAWICE- INSUREKCJA W WARSZAWIE
4.04.1794R. POD WSIĄ RACŁAWICE ODDZIAŁY KOSCIUSZKOWSKI STOCZYŁY WALKĘ Z ROSJANAMI. ZWYCIĘSKA BITWA NIE MIAŁA ISTOTNEGO ZNACZENIA MILITARNEGO, ALE ODEGRAŁA ROLĘ PROPAGANDOWĄ. POD RACŁAWICAMIODZNACZYLI SIĘ POLACY, KTÓRZY PRZESZLI DO NARODOWEJ LEGENDY. ODZNACZYŁ SIĘ BARTOSZ GŁAWACKI..
C) 17.04.1794R ROZPOCZEŁA SIĘ INSUREKCJA W WARSZAWIE. NA CZELE WALCZĄCEGO LUDU STANOŁ SZEWC JAN KILIŃSKI. PO 2 DNIACH ZACIĘTYCH WALK POKONANO GARMIZON ROSYJSKI. STANISŁAW AUGUST STAŁ SIĘ FAKTYCZNIE ZAKŁADNIKIEM POWSTANIA WŁADZA PRZESZŁA W RĘCE RADY ZASTĘPCZEJ TYMCZASOWO PREZYDENTEM MIASTA ZOSTAŁ IGNACY WYSOGOTA ZAKRZEWSKI
D) 22/23.04.1794R. WYBUCHŁO POWSTANIE W WILNIE POD PRZYWUDSTWEM JAKUBA JASIŃSKIEGO POWOŁANA 24.04. RADA NAJWYŻSZA LITEWSKA ORAZ JASIŃSKI AKCENTOWALI SWOJĄ ODRĘBNOŚĆ OD AKTU KRAKOWSKIEGO KTÓRY UWARZALI ZA NIEWYSTARCZAJĄCY POD KONIEC MAJA KOŚCIUSZKO ZLIKWIDOWAŁ RADĘ LITEWSKĄ
E) UNIWERSAŁ POŁANIECKI- ZAŻĄDZENIE WYDANE 7 MAJA 1794R. PRZEZ KOŚCIUSZKA W OBOZIE POD POŁAŃCEM. AKT ZNOSIŁ PODDAŃSTWO, GWARANTOWAŁ CHŁOPOM NIEUSUWALNOŚĆ Z ZIEMI POD WARUNKIEM SPŁACENIA DŁUGÓW I PODADKÓW ZMIEJSZYŁ PAŃSZCZYZNĘ NA CZAS POWSTANIA O 25-50% A POWOŁANYM DO WOJSKA ZAWIESZAŁ JEJ ODRABIANIE POTWIERDZIŁ OPIEKĘ RZĄDU.
F) 6.06.1794R. KOŚCIUSZKO PONIUSŁ PORAŻKĘ W BITWIE Z 2 RAZY SILNIEJSZYMI WOJSKAMI PRUSKO-ROSYJSKIMI POD SZCZEKOCINAMI O UPADKU POWSTANIA ZDECYDOWAŁA JEDNAK DOPIERO KLĘSKA POD MACIEJOWICAMI 10.10.1794R. RANNY KOŚCIUSZKO DOSTAŁ SIĘ DO NIEWOLI. NA POCZĄTKU LISTOPADA 1794R. ROSYJSKA ARMIA POD DOWUDSTWEM ALEKSANDRA SUWOROWA ZDOBYŁA WARSZAWĘ. BYŁ TO KONIEC PAŃSTWA POLSKIEGO I KOŚCIUSZKOWSKIEJ INSUREKCJI.

3 ROZBIÓR POLSKI
INSPIRATOREM OSTATNIEGO ROZBIORU BYŁ WIEDEŃ . JESIENIĄ 1794R. WOJSKA AUSTRYJACKIE ZAJEŁY LUBELSZCZYZNĘ. NEGOCJACJE POMIĘDZY AUSTRIĄ ROSJĄ I PRUSAMI ZAKOŃCZYŁY SIĘ NA WSKUTEK ŻĄDAŃ PRUSKICH ZERWANIEM 23.01.1795R. WIEDEŃ I PETERSBURG ZAWARŁY WSPÓLNĄ KONWENCJĘ I TRAKTAT ANTYPRUSKI. 24.10.1795R. PRUSY ZAWARŁY POROZUMIENIA Z ROSJĄ I AUSTRIĄ KOŃCZĄCE SPORY TERYTORIARNE.
PODZIAŁ ZEMI:
AUSTRIA OTRZYMAŁA ZIEMIE MIĘDZY BUGIEM, WISŁĄ I PILICĄ (MAŁOPOLSKĘ, KRAKÓW, LUBESZCZYZNA, POLESIE ,CZĘŚĆ ZUBELSZCZYZNY)47TYS. KM2 0,5 MLN. MIESZKAŃCÓW.
PRUSY: WIĘKSZA CZĘŚĆ MAZOWSZA Z WARSZAWĄ LITWA PO RZEKĘ NIEMEN 48TYS.KM2 1MLN. MIESZKAŃCÓW
ROSJA: TERENY NA WSCHÓD OD RZEKI NIEMEN I BUG WRAZ Z KURLANDIĄ, ŹMUDŹ, WOŁTYŃ 120TYS. KM2 1,2 MLN. MIESZKAŃCÓW.
25.11.1795R. ABDYKACJA STANISŁAWA AUGUSTA OSTATNIEGO KRÓLA POLSKI(ZMARŁ W PETERSBURGU W 1798R.)