Wierzenia starożytnych Egipcjan

1. Egipcjanie wierzyli, że porządek na świecie zależy od dobrego humoru bogów. Należało więc żyć z nimi w przyjaźni. Było to zadanie faraona, który w świątyni nawiązywał kontakt z bogami. Każdego dnia ofiarowywał bóstwu posiłek, mył i przebierał jego posąg stojący w sanktuarium. W zamian za tę służbę bóg obdarzał swego "syna" życiem i dobrym losem.

2. Egipcjanie nie przywiązywali większej wagi do określania kompetencji i władzy poszczególnych bóstw lub też do ścisłego ustalania związków między nimi. Bogowie byli istotami wyższymi. Pojawili się na Ziemi przed człowiekiem i posiadali moc, której człowiek posiąść nie potrafił. Niektórzy bogowie mieli jednak do spełnienia konkretne zadania.

3. Najważniejszym bogiem był opiekun tarczy słonecznej Re. W Ozyrysie widziano bóstwo płodnej natury i władcę świata zmarłych. Horus był bóstwem niebios i opiekunem władzy faraona. Thot był opiekunem nauki, wynalazcą pisma i rachmistrzem, a Montu bogiem wojny; Chnum miał ulepić z gliny ludzi. Izyda była żoną Ozyrysa, matką Horusa, uosobieniem tronu króla, a Hathor matką Słońca, panią nieba i życia, patronką radości i miłości.

4. Liczne bóstwa czczono lokalnie i nie uzyskały one rangi ogólnoegipskiej. Warto odnotować próbę ustanowienia w XIV w. p.n.e. w całym państwie kultu jednego boga - Atona. Reforma ta nie przyjęła się, ale była ciekawym przykładem na wyobrażenie przez Egipcjan bogów. Można by się pokusić o postawienie pytania czy Egipcjanie wierzyli w wielu bogów (politeizm), czy w jednego pod wieloma postaciami...

5. Bóstwa przedstawiano najczęściej w postaci zwierząt lub ludzi z głowami zwierząt. Re malowano jako człowieka z głową sokoła, ponad którą widniała tarcza słoneczna; Horusa z głową sokoła; Thota - ibisa, Chnuma - barana; Sobka jako krokodyla lub z głową krokodyla. Ozyrys i Izyda przedstawiani byli w postaci ludzi, przy czym ubrany w białe szaty Ozyrys nosił na głowie koronę Górnego Egiptu. Bogom poświęcano zwierzęta, które były przedmiotem osobnego kultu. Uważano, że objawiają się w nich cechy boskie: siła, zręczność, agresywność, piękno, płodność. Zgodnie z tymi wyobrażeniami np. święty byk Apis nie był bogiem, ale w jego sile i płodności objawiała się siła i płodność boga - stwórcy świata, Ptaha.

6. Bogom oddawano cześć poprzez modlitwy, składanie ofiar, urządzanie procesji i świąt. Egipcjanie uważali, że posągi wiodły życie podobne do życia ludzi: ukazując postaci bóstwa były czymś więcej niż ich wyobrażeniem, stawały się istotą, którą przedstawiały. "Żywy" posąg miał prawo do tych samych zabiegów co człowiek. Umieszczano na nim imię i cechy przedstawionej postaci. Wizerunek miał być wierny i piękny. Posąg anonimowy, pozbawiony hieroglificznego napisu, tracił swą moc - stawał się tylko materią.

7. Ważnymi dziełami egipskiej architektury były świątynie. Budowano je według stałych zasad. Aleja z ustawionych po obu stronach sfinksów prowadziła do wejścia. Znajdowało się ono między dwoma pylonami, tzn. wielkimi ostrosłupami o ściętych wierzchołkach. Dalej był otoczony kolumnami dziedziniec, a za nim wielka sala z wieloma rzędami kolumn zakończonych u góry głowicami o kształtach stulonego pąka lotosu albo korony palmy. Następnie tzw. Sala Świętej Barki i wreszcie Miejsce Święte, sanktuarium, do którego wstęp miał tylko faraon i najwyżsi kapłani. Tutaj znajdował się posąg bóstwa.

9. Rozwijała się rzeźba i reliefy, którymi zdobiono świątynie. Postacie bóstw i faraonów przedstawiano w pozycji siedzącej, stojącej lub kroczącej, w postawie sztywnej i wyniosłej. Odtwarzając ciała i twarze nie wolno było ukazywać ich starzenia się, wad (tzw. bezczasowa młodość) ani przedstawiać uczuć.

Urzędników przedstawiano w podobnej pozycji, ale bez ograniczeń "bezczasowej młodości", a lud, nie stosując niemal żadnych reguł, zazwyczaj w czasie pracy.

Reliefy zdobiły kolumny oraz ściany świątyń. Podobnie jak malowidła ścienne komponowano je parami, umieszczając jeden nad drugim. Postać ludzką przedstawiano tak, aby oglądający mógł zobaczyć jak najwięcej: głowę profilem, oko widziane z przodu, dolną część tułowia bokiem, tors z przodu, stopy bokiem.