Interpretacja "Pieśni XIX" (Księgi Wtóre) - Jana Kochanowskiego.

Jest kto, co by wzgardziwszy te doczesne rzeczy
Chciał ze mną dobrą tylko sławę mieć na pieczy,
A starać się, ponieważ musi zniszczeć ciało,
Aby imię przynamniej po nas tu zostało?

I szkoda zwać człowiekiem, kto bydlęce żyje
Tkając, lejąc w się wszytko, póki zstawa szyje;
Nie chciał nas Bóg położyć równo z bestyjami:
Dał nam rozum, dał mowę, a nikomu z nami.

Przeto chciejmy wziąć przed się myśli godne siebie,
Myśli ważne na ziemi, myśli ważne w niebie;
Służmy poczciwej sławie, a jako kto może,
Niech ku pożytku dobra spólnego pomoże.

Komu dowcipu równo z wymową dostaje,
Niech szczepi miedzy ludźmi dobre obyczaje;
Niechaj czyni porządek, rozterkom zabiega,
Praw ojczystych i pięknej swobody przestrzega.

A ty, coć Bóg dał siłę i serce po temu,
Uderz się z poganinem, jako słusze cnemu;
Prostak to, który wojsko z wielkości szacuje:
Zwycięstwo liczby nie chce, męstwa potrzebuje.

Śmiałemu wszędy równo, a o wolność miłą
Godzi się oprzeć, by więc i ostatnią siłą;
Nie przegra, kto frymarczy na sławę żywotem,
Azaby go lepiej dał w cieniu darmo potem?

W „Pieśni XIX” (Księgi wtóre), zwanej pieśnią o dobrej sławie, Jan Kochanowski tłumaczy, na czym polega cnota dobrej sławy. Zdaniem poety, po śmierci, gdy rzeczy doczesne przeminą, a „ciało zniszczeje”, po człowieku zostaje tylko sława. W naszym interesie leży, aby sława ta była dobra. Bóg, „nie chcąc położyć nas równo z bestyjami”, wyróżnił ludzi, dając im rozum i mowę. Dlatego też człowiek nie powinien ograniczać się jedynie do rzeczy materialnych, doczesnych.

Fakt, iż urodziliśmy się ludźmi, zdaniem autora, stawia przed nami wielki obowiązek. Nasze myśli i przedsięwzięcia powinny być godne ludzkich. Człowiek nie może być egoistą i myśleć tylko o sobie, powinien służyć innym - „jako kto może, niech ku pożytku dobra spólnego pomoże”. Służenie dobru wspólnemu może polegać m.in. na doradzaniu innym, szerzeniu wiary chrześcijańskiej, wykazaniem się męstwem w bitwie, czy rozpowszechnianiu w społeczeństwie dobrych obyczajów - „Komu dowcipu równo z wymową dostaje, niech szczepi miedzy ludźmi dobre obyczaje”. Należy również dbać o poszanowanie prawa i wolności, zarówno własnej, jak i innych ludzi. Poeta zwraca także uwagę na patriotyzm. Jego zdaniem każdy człowiek powinien dbać o dobro Ojczyzny oraz o to, by jej imię nie zostało zhańbione. Według autora, ludzie powinni również szanować tradycję i zachowywać godność.

Pieśń ta wyraźnie odwołuje się do wiersza Horacego, pt. „Exegi monumentum”. Autor używa toposu „pomnika trwalszego, niż ze spiżu”. Zdaniem poety, na szacunek i dobrą sławę należy sobie zapracować swymi dobrymi uczynkami.

Utwór ten można odnieść również do współczesnych czasów. Ludziom dzisiejszej epoki, którzy, pośród wszechpanującej rywalizacji i komercji, zagubili dobre wzorce, potrzebne jest uświadomienie, iż nasza egzystencja jest ściśle związana z obowiązkami, jakie otrzymaliśmy przychodząc na świat. Jest to m.in. troska się o rozwój naszych wartości życiowych, które kształtują się w nas już od najmłodszych lat. Naszym zadaniem, jako, iż jesteśmy członkami wielkiej grupy społecznej, jaką jest naród, powinna być także troska o dobro kultury i Ojczyzny. Powinniśmy również mieć na uwadze przestrzeganie praw, jakie są na nas nałożone, a tym samym dbanie o godność osobistą swoją i innych ludzi.