Wpływ sytuacji historycznej na losy polskich Żydów.

Konflikty narodowasciowe,religijne i kulturalne sa od wiekow zapisane w historii swiata i ludzkosci. Rowniez historia Polski dostarcza nam wiele informacji na temat zycia ,kultury i asymilacji sie w polskim spoleczenstwem ludzi wyznajacych inna religie,a co sie z tym laczy pielegnujacych rowniez inne obyczaje kulturowe.przykladem takim moze byc sytuacja spolecznosci zydowskiej zyjacej w Polsce od wiekow zwanej potocznie „polskimi Zydami“. I chociaz Polska byla uwazany za jeden z najbardziej tolerancyjnych krajow w Europie to losy dziejowe i zawieruchy wojenne ukladaly sie nie zawsze korzystnie dla mniejszosci narodowych zyjacych w Polsce.

Zydzi zyjacy w Polsce pomimo tego, ze pracowali ciezko i uczciwie nie zawsze byli traktowani z nalezytym szacunkiem i podlegali czesto niesprawiedliwym osadom. Jak w kazdym spoleczenstwie, tak i w Polsce czesto wszystkie jednostkowe przypadki sprowadzane byly do wspolnego mianownika i wszystko bylo mierzone „jedna miara“ Ale czy slusznie? Uwazam ze nie! Przeciez kazdy czlowiek jest inny, bez wzgledu na kolor skory czy wyznanie religijne. W srod spolecznosci zydowskiej w Polsce znajdowali sie ludzie, uczciwi i nie uczciwi,dobrzy i zli bogaci i biedni , wiec czy nalezy ich oceniac ogolnie jako Zydow? napewno nie bo w ten sposob krzywdzimy caly narod,nie pozostajemy wobec nich sprawiedliwi.Przy ocenach kierujemy sie haslami Zyd, Polak, Niemiec a nastepnie obwinianne sa cale narody a nie konkretni ludzie. Uwazam ze w naszych glowach powinno pojawiac sie tylko haslo czlowiek i kazdego powinnismy mierzyc miara czlowieczenstwa a nie wedlog przynaleznosci narodowej.

Wydaje mi sie ze ta „niechec“ do Zydow wynikala z braku znajomosci kultury i historii zydowskiej. W efekcie dochodzilo do tworzenia zupelnie absurdalnych, rodzacych strach przekonan o obyczajach Zydow. Maria Konopnicka wiedzia ze antysemityzm wyplywa z zabobonu i ciasnoty umysłowej ludności i w swoim utworze „Mandel Gdanski“ starala się ukazac zyda jako zwyczajnego czlowieka, który niczym specjalnym nie rozni się od innych. Walczyla ona ze stereotypem ze Żydzi bogacą się kosztem Polaków, są obcy w polskim społeczeństwie... ze zyd jest zawsze zydem... Najlepiej swiadczy o tym ponizszy fragment tekstu z ksiazki “mandel Gdanski” jej autorstwa.

“- Moja zaplata w dobrych rekach jest!
- Tak sie to mowi - odparl dyplomatycznie zegarmistrz –
Ale Zyd zawsze Zydem!
Nowe iskry zagorzaly w oczach starego introligatora.
- Nu, a czym un ma byc? Niemcem ma byc? Francuzem ma byc? Moze um koniem ma byc? Nu. Bo psem un juz dawno sie zrobil, to un juz jest!
- Nie o to chodzi! – rzekl patetycznie zegarmistrz. – Chodzi, o to, zeby nie byl on obcym!“

W tamtych czasach uważano, że wszystkie potrzeby Żydów sprowadzaja się tylko do korzyści pieniężnych i przekupstwa, a przez to do zdziczenia uczuć w wśród ludzi.Zydzi zyli wtedy w poczuciu bezpieczenstwa, za ktorego podstawe uwazali wlasna prace. Uznawali sie za pelnoprawnych obywateli swoich miast. Byli zwiazani z nimi i z ludzmi ktorzy w nich zyli. Tu za przklad mozna podac fragmet „Pana Tadeusza“ Adama Mickiewicza:

„Zyd poczciwy Ojczyzne jako Polak kochal!“



“- Nu a za co oni maja wszystkich Zydow bic?
- A za coz by? – odrzucil swobodnie zegarmistrz – Za to ze Zydy!
- Nu – rzekl Mendel mruzac siwe oczy – a czemu uni do lasa nie ida i nie bija brzeziny za to, ze brzezina, albo jedliny za to, ze jedlina?”

Na podstawie powyzszego fragmentu tekstu ksiazki “Mendel Gdanski” moge stwierdzic ze Zydzi nie mogli zrozumiec dlaczego mieszkancy miast, w ktorych spedzili cale swoje zycie, dlaczego ludze, ktorych znali tak dlugo, ktorym nie uczynili nic zlego mieliby ich krzywdzic tylko i wylacznie dlatego ze sa Zydami.

Postawa Marii Konopnickiej bardzo mi zaimponowala, szkoda ze w tamtych czasach nie wielu polakow bylo takich jak ona, ze tak nie wielu probowalo uswiadomic ludziom co tak naprawde robia. Dzis, dla nas nie jest do konca zrozumiale dlaczego ludzi dzielilo sie wtedy ze wzgledu na ich pochodzenie spoleczne czy wyznania religijne a nie ze wzgledu na ich postepowanie, Niestety w wielu przypadkach tak wlasnie bylo i jest to dla mnie bardzo przykre.Nie potrawie tego zrozumiec. Dzis wiedzac o tym, starm sie zdobyc jeszcze wieksza wiedze na ten temat moze wtedy bedzie mi latwiej wytlumaczyc i zrozumiec postepowanie moich przodkow.

Zydzi urodzeni i mieszkajacy przez cale zycie w Polsce nie mogli sie pogodzic z tym ze nie traktowano ich jako pelnych obywateli Polski, rdzennych mieszkancow polskich miast. Nie rozumieli dlaczego znajdowali sie na marginesie zycia spolecznego i politycznego, a zawilowania historyczne oddalaly ich jeszcze bardziej od polskiej spolecznosci. Byli oni rozzaleni, iz pomomo calego serca i pracy jaka wykonywali nie zostali oni docenieni. Niekturzy z nich mieli bardzo duze poczucie krzywdy. Potwierdzeniem tego moze byc ponizyszy cytat wypowiedzi Mendla z ksiazki pod tytulem “Mendel Gdanski” Marii Konopnickiej.

“- Pan powiada co u mnie nic nie umarlo? Nu, u mnie
umarlo to, z czym ja sie urodzil, z czym ja szescdziesiat lat zyl, z czym ja umierac myslal… Nu, u mnie umarlo serce do tego miasto!”