Bohater Lekarz. Wybierz i przedstaw na wybranych przykladach

Początki działalności lekarskiej sięgają mroków prehistorii. Prawdopodobnie pierwsi „lekarze” działali już 35 000 lat temu. Ówcześni ludzie doświadczenie czerpali bezpośrednio z natury. Można podejrzewać, iż były to na początku działania przypadkowe, które w kolejnych próbach dawały empiryczne potwierdzenie danych zachowań. Kogoś przestał boleć brzuch po zjedzeniu żółtego kwiatka , a komuś zrosła się złamana noga bo nią nie ruszał. Decydującą rolę odgrywał prawdopodobnie także instynkt, obserwacje zwierząt i ich zachowania w chorobie. Kolebką medycyny europejskiej była Grecja. Spośród wielu wybitnych helleńskich lekarzy wyróżniał się Hipokrates ( VIV p. n. e ), który później został nazwany „Ojcem Medycyny”. Przypisuje mu się teksty znane jako „Corpus Hippocraticum’’. Znajdują się tam opisy stanów chorobowych, wskazania leczenia, zasady etyki lekarskiej, obowiązujące w dużej mierze do dziś. W zbiorach tekstów Hipokratesa znajduje się tak zwana Przysięga Hipokratesa, zgodnie z którą lekarz powinien działać dla dobra chorego, nie szkodzić, nie uśmiercać w żadnych okolicznościach, nie zdradzać tajemnic pacjenta. Hipokrates zwrócił uwagę, ze chorób nie wywołują demony ani bestie, ale że zdrowie jest wyrazem równowagi między składnikami natury człowieka, środowiskiem a trybem życia. To co dzieje się w umyśle wpływa na ciało i odwrotnie . W mojej pracy chcę pokazać ujęcie różnorodności pracy lekarza w różnych epokach. Chciałabym przedstawić życie lekarza według wzorca europejskiego humanisty. Osoba taka lecząc zajmuje się sommą- ciałem, psyche- psychiką i ma swój udział w życiu społecznym pacjenta. Lekarz humanista wie, że lecząc ciało, wpływa jednocześnie na ducha i wie, że nie da się tego od siebie oddzielić.

Jedną z najważniejszych i najwybitniejszych powieści XX wieku jest „ Czarodziejska góra” Tomasza Manna ,napisana w 1924 roku. Jej fabuła „ (...) rozgrywa się przed pewna granica, przed pewnym punktem zwrotnym, który głęboko rozszczepił życie i świadomość”. Jest to świadectwo europejskiej świadomości i tożsamości przed I wojną światową. Jest to także historia dojrzewania Głównego bohatera Hansa. Akcja rozgrywa się w gruźliczym sanatorium w Berghof na czarodziejskiej górze nazwanym Davos, gdzie dobrze sytuowani gruźlicy z całej Europy czekają na cud. Cudotwórcami w tym magicznym miejscu oprócz alpejskiego klimatu są dwaj lekarze Bherens i jego asystent Krokowski. Bohaterzy ci są drugoplanowi, jednakże pełnią w powieści ważną rolę. Biorą udział w tworzeniu dwóch biegunów rozpiętości europejskiego humanizmu myśli o człowieku np. życie i śmierć, piękno i brzydota, ciało i duch. Obydwoje są symbolami europejskiej kultury lekarza- humanisty. Zajmowali się całym człowiekiem.
Behrens to starszy lekarz, cynik. Miał ogromne ręce i nogi, kościsty, wysoki, zupełnie siwy. Był doskonałym lekarzem, lubianym przez pacjentów, zajmuje się somma. Często żartuje i cytuje Goethego . Umie trafić we właściwy ton rozmowy z każdym pacjentem, także z tym umierającym. Behrens ma cos typowego dla lekarzy, interesuje go tylko ta dziedzina która się zajmuje. Jest lekarzem humanistą tak jak jego asystent, leczy ciało wpływając przez to inne sfery życia pacjenta.
Krokowski to chirurg kompan Behrensa w uzdrowisku, zajmuje się somma a także „uprawia” z pacjentami analizę duszy. Ma około 35 lat, jest tęgi, barczysty, niski, ma dość długa brodę, nosi ażurowe sandały i szare skarpetki. Jest osobą bardzo wrażliwa. Swoim wyglądem przypomina maga. Swoje uczucia przelewa na płótno malując . Miłość pojmował jako proces chemiczny. Krokowski twierdził, że to co człowiek w sobie tłumi czyli
-3-
pożądanie, wybija się w jego chorobach. Uczucia należy okazywać, a nie tłamsić w sobie. Lekarze w „Czarodziejskiej górze” to słudzy, uczeni, uczestniczą oni w życiu społecznym i politycznym pacjentów. Dla nich ważny jest los ich podopiecznych są ludźmi wykształconymi znającymi różne języki. Rozmowy lekarzy dotyczą całego humanizmu sumują oni cały dorobek myśli europejskiej.

Inną również ważną powieścią jest „Łuk triumfalny’’ napisany przez Ericha Marię Remarque w 1946 roku. Opisuje ona życie emigranta, uciekiniera z obozu koncentracyjnego. Książka ta zdobyła ogromną popularność. Zawiera w sobie elementy melodramatu i romansu. Autor w tej książce porusza wiele tematów takich jak: przyjaźń, miłość, wierność, praca, wiara w drugiego człowieka, bezprawie, wyzysk, kłamstwo, okrucieństwo. Główny bohater to chirurg Ravic ma za sobą obóz i śmierć ukochanej. Uciekł z tego piekła do Paryża. Pracuje nielegalnie w cieszącej się dobrą opinią klinice przeprowadzając tam operacje anonimowo (w klinice dr. Vebera) za niewielkie czasami symboliczne pieniądze. Pieniądze, które zarobi starczają mu na kalwados, jedzenie i hotel gdzie mieszka, który przypomina spelunę. W domu publicznym ,,Ozyrys’’ bada co tydzień panie do towarzystwa które tam pracują.
Bycie lekarzem jest dla niego esencją życia. Ma świadomość, że operuje ludzi profesjonalnie, ale jednocześnie obojętnie zarówno w stosunku do biednych jak i krzywdzicieli. Odruchowo niesie nielegalną pomoc, co dla emigrantów jest szalenie niebezpieczne. Ravic jest wyzuty z korzeni, doświadczony żyje chwilą. Spełnia się jako lekarz którym jest 24godz / dobę, nie przestaje być sobą bycie, sobą to bycie lekarzem. Cechuje go bezinteresowność, niesie pomoc cierpiącym staje się to jego celem istnienia. Operuje prostytutkę, która straciła dziecko oprócz tego, że jak najlepiej chce
-4-
wykonać zabieg, jest lekarzem, który pragnie bez względu na to kogo operuje chce mu pomóc jako człowiekowi, co wskazuje na jego bardzo wysoką rangę lekarza. Dużo rozmawia ze swoimi pacjentami, dodając im w ten sposób otuchy i wsparcia. A ci bez obawy zawierzają swoje życie w jego ręce- Kate.
Cały czas siedzi w nim głęboko potrzeba zemsty. Gdy spotyka przypadkiem gestapowca, który kiedyś go torturował. Rozlicza się dramatyczną przeszłością. Według Ravicka aktem sprawiedliwości jest zabicie swojego oprawcy Haakego. Śledzi go i wywozi go do lasu tam dopuszcza się zabicia Niemca. Ravic chce aby powrócił stary porządek Świata.
Mimo ciężkich przeżyć jakich doświadczył główny bohater książki, w jego życiu jest miejsce na romans. Poznaje Joannę, gdy ta chce popełnić samobójstwo. Ich przygoda jest mocno XX wieczna. Dziewczyna nie potrafi kochać, nie umie być wierna, wraca i odchodzi, a ten ją przyjmuje. Ravic wie, że to nie trwałe szczęście, nie wierzy w przyszłość ich związku, żyje po prostu chwilą. Joanna miała swoje odbicie w rzeczywistości była Marleną Ditrich. W książce ,,kolekcjonowała sławy’’ –spała z wszystkimi mężczyznami, którzy coś znaczyli w wielkim świecie i mieli pieniądze.
Rawic zajmuje się ciałem, ale jednocześnie duszą pacjentów. Udzielając pomocy biednym czują się oni, że jest ktoś komu na nich zależy. Jest lekarzem z powołania. Poświęca całego siebie swojej pracy. Jest wzorem godnym naśladowania.
Dramaty Lutowskiego były próbą przełamania schematyzmu i użytkowego funkcjonalizmu dramaturgii lat 50-tych podejmującą m. in. Drażliwą społecznie problematykę- ,,Ostry dyżur’’. Przedstawia konflikt racji politycznych z wymogami etyki lekarskiej. Debiutem omawianego autora była ,,Próba sił’’ była to sztuka o etyce lekarskiej z sensacyjnymi elementami reakcji – Lutowski był Wiceprezesem Światowej Unii Pisarzy Medycznych ,,Ostry
-5-
dyżur’’ powstał w 1955 roku najgłośniejsza sztuka autora oprócz etyki lekarskiej porusza autor tutaj problem zaufania. Ten dramat prezentuje poszczególne środowiska. Autor koncentruje się na tym, aby była zachowuje jedność miejsca, czasu i akcji na wzór dramatu antycznego.
Lekarz Tadeusz Osiński ,,dyżurny chirurg’’ jest wybitnym specjalistom. Jako lekarz pomagał leśnym bandom, za co został skazany, a wyrok odbywał w więzieniu. Nie boi się wykonywać swojej pracy coć wie jakie mogą być jej konsekwencje. W życiu nie jest samotny, ma w szpitalu wielu przyjaciół szczególnie lubi się z siostrą Zofią. A w jego życiu ważne miejsce zajmuje pewna kobieta, z która jest zaręczony. Jest lubiany przez kolegów z pracy. Wspólny język znajduje także z dyrektorem Machcewiczem. Proponuje pracownikom pewnej firmy w celach charytatywnych bezpłatne badania. Chce im pomóc i nie jest ważna dla niego zapłata. Liczy się dla niego pomoc potrzebującym. Sam wyciąga do nich rękę jako lekarz. Nikt nie zna z kolegów jego przeszłości.
Do szpitala przywożą chorego komunistę dygnitarza z Warszawy. Dr. Osiński po zbadaniu pacjenta stwierdza ostry wyrostek i mówi, że konieczna będzie natychmiastowa operacja.
Szef miejscowego UB nie zgadza się by on operował. Dzwonią po innego lekarza. Czekają, czas płynie natomiast gwałtowna śnieżyca opóźnia sprowadzenie innego chirurga. Tadeusz podejmuje ostatecznie decyzję o operacji pacjenta mimo, że miał ,,żelazny list’’ który wcześniej – podpisał towarzysz Brosz. W liście tym, było napisane, że to właśnie oni nie zgadzają się na to by Ośiński operował i że odpowiedzialność za ten czyn biorą na siebie.
Dramat kończy się sytuacją otwartą – operacja trwa. Głównym problemem jest etyka lekarska, gdzie obowiązkiem lekarza jest pomoc
-6-
drugiemu, a tutaj lekarz ma zakaz udzielania pomocy dobrze, że ostatecznie Tadeusz przełamuje się i podejmuje walkę o życie pacjenta.
Gdy ludzie dowiadują się o przeszłości Ośińskiego to zaczynają się od niego odsuwać. Chirurg zostaje sam. Jest samotny i wyobcowany. Jednak mamy kolejny raz przykład, że dla lekarza z powołania liczy się pomoc drugiemu człowiekowi, że ważna jest ingerencja lekarzy w dbanie o sommę, psyche i życie ludzi w społeczeństwie. Nie liczą się dla niego jego własne korzyści , pogodę ducha daje mu ratowanie ludzkiego życia. I nawet w obliczu zagrożenia.
Sven Jonas Stille napisał pamiętnik pt.” Podróż do Polski”. W czasie powstania listopadowego przebywało w Polsce pięciu znanych z nazwisk 3ech Szwedów: 3ech lekarzy i 2óch oficerów walczących w wosku polskim. Jeden z nich spisał po powrocie do ojczyzny wspomnienia z podróży i pobytu w „ kraju walczących o wolność bohaterów” .Lekarze, którzy wyjeżdżali byli jeszcze studentami. Przed wyruszeniem w tą podróż do Polski żegnała ich na dziedzińcu uczelni cała społeczność studencka i wykładowcy.
Sven Jonas Stille, jako jeden ze studentów medycyny z Lund, był lekarzem w szpitalu wojskowym w Warszawie. Był on naocznym świadkiem ostatnich miesięcy powstania. Jego relacja żywo i interesująco napisana jest cennym źródłem wiedzy o życiu stolicy Polski i jej mieszkańców w przełomowych miesiącach lata i jesieni 1831 roku. Pamiętnik jest obrazem ówczesnej Polski i Polaków widzianych oczami młodego Szweda- lekarza. Stille to także obserwator uważny przeżywający swój dobrowolny udział w walkach o wolność przede wszystkim jako lekarz.
Opłacony za swoja pracę przez rząd powstańczy. Ma podziw dla walczących pracuje jako lekarz, niosąc ulgę w cierpieniu rannym.

-7-
Jonas to młody , romantyczny Szwed z dwójka przyjaciół przyłącza się do walki o wolność Polski. Przyjmuje prace lekarza w Wojsku Polskim. Poznaje przygodę, uroki podróży po nieznanym kraju. Czyha na niego niebezpieczeństwo i trudna praca. Jest humanistą- ciągle wierzy w powszechna wolność Europy. Mimo, że przebywa w obcym kraju nadal jest patriotą. Jest człowiekiem prawym, dobry z niego przyjaciel dochowujący wierności.
Cały czas jest wierny etyce lekarskiej nie tylko jako najemny lekarz rzędu powstańczego niesie pomoc nawet z narażeniem życia przypadkowo spotkanym ludziom na cholerę w czasie podróży powrotnej.
Sam fakt jego wyjazdu i chęć pomocy ludziom w innym kraju pokazuje, że bycie lekarzem w jego życiu staje się priorytetem.
Ostatnim utworem na podstawie którego chciałabym pokazać prace lekarza i wartości jakimi się kieruje w życiu jest „Zdążyć przed panem Bogiem” napisany przez Hannę Krall. Rozmówca autorki podczas pisania reportażu- wywiadu jest kardiochirurg Marek Edelman, który w czasie wojny był zastępca ŻOB-u, przeżył powstanie w getcie. Już na Umszlagplatzu podejmował wyścig z bogiem, ratując życie skazanym na wywiezienie do obozu. W teraźniejszości zdążyć oznacza zoperować zanim choroba zabierze pacjenta. Trzeba zdążyć prze Panem Bogiem, bo Bóg zsyła chorobę. Dr. Edelman operuje przypadki ciężkie lub zdawałoby się beznadziejne . Każde przedłużenie choćby o miesiąc czy dwa, życia ludzkiego - to zmniejszenie dysproporcji, która doktor stale ma w pamięci 1: 400.000. Można dojść do tego, że Marek Edelman robi wszystko co w jego mocy, aby oszukać Boga i dać pacjentowi nadzieje na dłuższe życie, mówi: „(...) Pan Bóg chce już zgasić świeczkę, a ja musze szybko osłonić płomień, wykorzystując jego chwilową nieuwagę (...)”.
I tak jak było w poprzednich przypadkach dr. Edelman za nadrzędna wartość uważa życie drugiego człowieka i odpowiedzialność za niego. Wie, że zawsze
-8-
trzeba było liczyć się z ryzykiem śmierci, sam mówi: „(...) Szansa śmierci była za każdym razem. Chodziło o stworzenie szansy życia (...)”.W celu ratowania ludzi wprowadził on nowa metodę tzw. Odwrócenie krwiobiegu (krew ma do serca nie tętnicą, a żyłą) .
Podsumowując więc wszystko można stwierdzić, że każdy z lekarzy których przedstawiłam jest inny pod względem wyglądu i sposobu postępowania. Jednak wszystkich łączy jedno- PRACA, czyli ratowanie ludzkiego życia nawet za cenę własnego szczęścia. Lekarzem może być uczestnik walk rewolucyjnych, samotnik ciągle gdzieś wędrujący, może być ktoś o zintegrowanej osobowości, może stać się nim człowiek wyobcowany, bohater moralnego niepokoju, pacyfista, a nawet „szary człowiek”- nie ma to znaczenia. Wszystkie sylwetki lekarzy, które przedstawiłam zajmują się sommą, psyche i życiem w społeczeństwie swoich pacjentów, odgrywają ważną rolę w życiu człowieka. Lekarze to także ludzie wykształceni, których można jeszcze jednocześnie nazwać humanistami.
Jest jeszcze wiele utworów, które opisują życie i prace lekarzy są to np. „Lot nad kukułczym gniazdem”- K. Keseya, „Inny Świat”- G.H. Grudzińskiego, „Dżuma”- Alberta Camusa, „Ludzie bezdomni”- Stefana Żeromskiego itd. Ja spośród ogromu książek opisujących lekarzy wybrałam: Czarodziejską Gore, Łuk Triumfalny, Ostry Dyżur, Podróże do Polski, Zdążyć przed Panem Bogiem., gdyż według mnie to właśnie te książki w najbardziej różnorodny sposób przedstawiają życie i pracę lekarza, którą jest ratowanie życia i oddanie się swoim pacjentom.