Londyn położony nad Tamizą, jest jednym z dwóch największych miast Europy (obok Moskwy), jest także jednym z większych miast świata zarówno w skali samego miasta jak i a glomeracji. Liczba mieszkańców Londynu (w granicach tzw. Greater London) wynosi około 7,1 miliona (2001) na obszarze 1607 km2; cała zaś aglomeracja londyńska, łącznie ze wszystkimi przyległymi miastami (od Tonbirdge na południowym wschodzie po Windsor na północnym zachodzie) liczy ok. 20 milionów ludzi. Współczesny Londyn jest największym europejskim centrum finansowym (kilkaset banków, największa giełda w Europie, liczne towarzystwa ubezpieczeniowe i inwestycyjne); ogromnym ośrodkiem przemysłowym (produkcja elektroniki, statków, chemikaliów, włókiennictwa i in. oraz największym światowym ośrodkiem handlu kauczukiem i poligrafii). Miasto pełne zabytków i muzeów przyciąga rocznie kilkanaście milionów turystów, jest także największym europejskim węzłem komunikacji lotniczej (lotniska Heathrow i Gatwick przyjęły w 2003 roku ponad 70 milionów pasażerów).
Administracyjnie Wielki Londyn (Greater London) jest podzielony na 32 Boroughs (dzielnice) oraz autonomiczne City: z tego 12 oraz City of London tworzą Inner London (Wewnętrzny albo Centralny Londyn), a pozostałe - Outer London.
Historia miasta
Historia Londynu zaczyna sie w roku 43, kiedy wojska rzymskich najezdzców wybraly miejsce na zalozenie niewielkiej osady oraz budowe mostu na zwirowym brzegu Tamizy. Jednak zaledwie 17 lat pózniej nowo powstale male miasto przezylo swój pierwszy kryzys. Lokalne plemiona pod wodza królowej Boadicei kierowane przez Tamize zaatakowaly osade i spalily jej tereny. Odbudowane Londinium – jak nazywali miasto Rzymianie – zastapilo Colchester jako stolica, osrodek militarny i handlowy Brytanii. Tymczasem Londinium mialo juz drewniany most, nabrzeza, magazyny i budynki mieszkalne z wikliny i gliny, pokryte tynkiem. Z czasem powstaly równiez mury obronne, majace chronic przed najazdami Sasów z kontynentu. Rzymska osada stala sie wkrótce jednym z najbogatszych miast imperium, dzieki dobrze rozwijajacemu sie handlowi z krajami na kontynencie. W 288 roku sam Rzym docenial juz znaczenie Londinium nad Tamiza. Jednak wobec zagrozenia powstalego przez germanskie plemiona od pólnocy, Rzymianie zostali zmuszeni do wycofania swojego garnizonu z Anglii. Rzymska kultura i charakter Londinium rychlo podupadly. W ich miejscu pojawila sie ludnosc anglosaska budujaca drugie, o wiele bardziej prymitywne osiedle polozone nieco na pólnoc od rzymskiego Londinium. Dopiero w obliczu grabiezczych najazdów ludnosci normanskiej Alfred Wielki przeniósl miasto z powrotem w miejsce dawnej stolicy Brytanii. Od 313 Londyn byl siedziba biskupstwa, w poczatkach VII w. zas stolica królestwa Essex. 1042 r. - Edward Wyznawca zostal królem, ustanawiajac Londyn stolica Anglii, a Westminster swoja siedziba. Rozpoczal budowe kosciola-opactwa St. Peter. W 1066 r. normanski król, William Zdobywca, który pokonal króla Harolda w bitwie pod Hastings, rozpoczal budowe Tower of London. Z kolei juz w 1176 r. - Peter de Colechurch zbudowal pierwszy kamienny most w miescie - London Bridge. Od XII w. Londyn rozwijal sie zywiolowo jako centrum gospodarcze i handlowe kraju. W 1348 roku przez Londyn przeszla straszliwa epidemia dzumy zwana „czarna smiercia”, która dala kres istnienia wielu setkom ludzi. W XIV wieku rozwój Londynu zatrzymał się. Miasto zwane City nie mialo dalszej ambicji rozwoju, poniewaz zmieniloby to jego charakter, a przede wszystkim groziloby utrata ciezko zdobytych przywilejów lub uszczuplic wyjatkowa pozycje miasta, jako glównego portu handlowego. Bez wzgledu na to, co dzialo sie poza murami, City pozostawalo przez wieki w niezmiennej izolacji, dopóki nie nastaly rzady królowej Wiktorii... Na poczatku XVII wieku szybko rozrosla sie liczba mieszkanców Londynu, którzy potrzebowali coraz wiecej wody. I wtedy pojawil sie zlotnik i bankier pochodzenia walijskiego, którego ten problem stal sie obsesja. W 1609 r. na wlasny koszt rozpoczal prace nad przekopywaniem nowej rzeki od zródel w poblizu Hertford. Z pomoca swojego klienta Jakuba I, doprowadzil New River (Nowa Rzeka) do Finsbury na pólnoc od City. Jednak nowe niebezpieczenstwa sie czaily. W 1665 r. nadal niewystarczajace zaopatrzenie w wode, brak higieny oraz statki kupieckie sprowadzily Tamiza ogromna plage szczurów, które pochlonely ponad 100 tysiecy istnien ludzkich. W zaden sposób nie mozna bylo sobie z nimi poradzic. Szczescie w nieszczesciu, w 1666 roku wybuchl pozar, który wypalil miasto do cna. Ogien wybuchl u piekarza na Pudding Lane i szalal piec dni, docierajac w kierunku zachodnim az do Temple. I tym razem ogromna role odegrala Tamiza, która powstrzymala szalejacy zywiol, a ten z kolei polozyl kres calej pladze szczurów. Szybko podjeto plany odbudowy miasta. Christopher Wren, glówny geodeta Korony Brytyjskiej, wrócil z Paryza z calym mnóstwem planów i pomyslów. Doszedl do wniosku, ze Londyn takze powinien miec ronda, otwarte przestrzenie i ulice. Ale ludnosc chciala miec jak najszybciej domy, kupcy równiez naglili, dlatego planów Wrena nigdy nie zrealizowano. W odbudowie wykorzystano stare fundamenty z jedna tylko róznica – teraz budynki budowano z cegly, a nie z drewna. W epoce wiktorianskiej Wielka Brytania stworzyla najwieksze imperium, jakie ogladal swiat. Wielu londynczyków wzbogacilo sie, ale zrodzila sie tez klasa nedzarzy. Tymczasem glówne londynskie obiekty warte zwiedzania przewaznie znalazly juz swe stale miejsca. Marmury Elgina schrnonily sie w British Museum w 1816 r., a Trafalgar Square powital z honorami kolumne Nelsona. Jednak juz w 1859 roku „wyplynal” kolejny problem; byl to nieznosny fetor z Tamizy. Londynczycy wciaz korzystali glównie z zasobów rzeki jako wody pitnej, jednoczesnie wylewajac do niej wszystkie nieczystosci. Totez na porzadku dziennym staly sie epidemie cholery. Dopiero glówny inzynier miejski Joseph Bazalgette opracowal metode odprowadzania scieków w dól rzeki, do Barking, w Essex. Wielkie reformy spoleczne maly miejsce na przelomie XIX i XX wieku. Londynscy urzednicy i niezamozni robotnicy zaczeli emigrowac do „nowego swiata” na skraju miasta, jaki otworzyla przed nimi pierwsza kolej podmiejska Metropolitan w 1863 r. Jeszcze lepiej szlo budowniczym dróg. Dzieki budowie New Oxford Street i Shaftesbury Avenue znikly slumsy. W koncu XIX wieku miasto bylo juz pulsujaca zyciem metropolia, gdzie na nadbrzezach wyladowywano zdobyte bogactwa. Potem przyszedl wiek XX, który znów prawie wszystko zmienil. Ze wszystkich zniszczonych podczas ostatniej wojny miast europejskich Londyn ma najmniej drapaczy chmur. W centrum bylo wiele pustych miejsc po bombardowanych domach, a na peryferiach granica ochronnego pasa zieleni przebiegala raczej teoretycznie. Bylo zatem duzo miejsca na powiekszenie miasta raczej w bok niz w góre. W efekcie powstalo tylko kilka prawdziwych wysokosciowców.
ZABYTKI
Tower of London
Położenie: Londyn, Anglia
Czas powstania: Lata 1070 1090
Wysokość: 28 metrów
Opis: Tower of London, czyli Twierdza Londyńska, jest jedną z najbardziej imponujących budowli w tym mieście. Jej wysokość sięga 28 metrów, a grubość murów 3,6 m.
Zamek otoczony jest kilkoma rzędami murów z kilkunastoma wieżyczkami i fosą.
Od Wilhelma Zdobywcy do Jakuba I (1603 - 1625) warownia ta była siedzibą królów angielskich.
Tu założono pierwsze obserwatorium, skarbiec, mennicę, arsenał broni, a nawet zoo.
Najstarsza cześć twierdzy to Biała Wieża (White Tower), w której mieści się królewski arsenał broni. Dużym powodzeniem wśród zwiedzających cieszy się skarbiec - Jewel House, gdzie znajduje się kolekcja klejnotów koronnych. Tower Green to w przeszłości miejsce straceń. Czarne granitowe płyty upamiętniają miejsce, w którym stał szafot. Tutaj ścinano wyłącznie królów, w Tower Hill - arystokratów, a w Marble Arch -zwykłych obywateli. Obok wzgórza Tower Hill znajduje się Tower Bridge - najsłynniejszy chyba most Europy.
Hyde Park
Hyde Park - jeden z kilku królewskich parków w Londynie, położony na obszarze 2,5 km2. Podzielony na dwie części przez jezioro Serpentine. Hyde Park został założony w 1536 roku przez Henryka VIII, który pozyskał owe grunty od mnichów z Opactwa Westminsterskiego.Większość obiektów architektonicznych w parku została zaprojektowana w latach 20. XIX wieku przez Decimusa Burtona. Od XIX wieku park stał się popularnym miejscem spotkań towarzyskich i wydarzeń kulturalnych. To właśnie przed parkiem, na rogu północno–wschodnim, znajduje się Marble Arch. Była to oryginalna brama Pałacu Buckingham zbudowana w 1827 roku. Okazała się jednak za wąska dla królewskiej karety i przeniesiono ją w obecne miejsce w roku 1851.Miejscem, któremu nazwa Hyde Park zawdzięcza swoje potoczne znaczenie - jako forum dla swobodnego wypowiadania wszelkich poglądów w imię wolności słowa - jest Speakers' Corner, położony w pobliżu Marble Arch. Jest to tradycyjne miejsce przemówień i debat (przemawiali tam m.in. Karol Marks i Włodzimierz Lenin), mających miejsce zwłaszcza w niedzielne poranki..
Muzeum Brytyjskie
Muzeum Brytyjskie (The British Museum) jest jednym z największych na świecie muzeów historii starożytnej. Zostało założone w 1753 roku przez Sir Hansa Sloane'a, lekarza i naukowca, który zebrał i umieścił duże zasoby literatury i dzieł sztuki w Montague House w Londynie. Kolekcja została zakupiona przez brytyjski rząd za 20 000 funtów szterlingów. Na dzień dzisiejszy prezesem Muzeum jest Sir John Boyd, a dyrektorem Neil MacGregor.
Muzeum posiada sześć milionów eksponatów obrazujących historię ludzkiej kultury od jej początków aż po dzień dzisiejszy. Z powodu braku miejsca wiele eksponatów jest przechowywana w podziemiach muzeum. Muzeum zostało otwarte dla publiki 15 stycznia 1759 roku.
Madame Tussaud's Gallery
Galeria figur woskowych Madame Tussaud jest obowiązkowym punktem w planie każdego turysty odwiedzającego Londyn. Można nie tylko zobaczyć najsłynniejszych ludzi show-biznesu, polityki, estrady, filmu, ale również ich dotknąć i podejść tak blisko, jak nigdy nie można by do ich pierwowzorów. Figury woskowe Marylin Monroe, Davida Beckhama, Jennifer Lopez, czy Whoopi Goldberg sprawiają, że każdy czuje się tu wyjątkowo!
Trafalgar Square
Plac w centralnym Londynie położony w dawnym miejscu stajni królewskich. Jego budowę zaczęto w 1829 roku a w 1843 ustawiono na środku 55 metrową Kolumnę Nelsona. Plac zdobią także pomniki króla Jerzego IV, gen Haveloka i gen Napiera oraz fontanny sir Lutyensa. Jest to tradycyjne miejsce spotkań i zgromadzeń zarówno politycznych jak i sylwestrowych.
BIG BEN: Nazwa początkowo odnosiła się do dzwonu ze St Stephen Tower (ang. Wieża św. Szczepana), zwanej również the Clock Tower (ang. Wieża Zegarowa), należącej do Pałacu Westminsterskiego. Obecnie nazwa Big Ben odnosi się często zarówno do dzwonu, jak i zegara i samej Wieży ma wyskokość 95,7m
Budowę tej wieży podjęto zaraz po tym, jak znaczna część Pałacu spłonęła w 1834 roku.
Zapalona latarnia na jego szczycie mówi o odbywającym się posiedzeniu w parlamencie
Pałac Buckingham
Położony przy Sain Jamess Park, pomiędzy parkami świętego Jakuba, Zielonym i prywatnym Ogrodem królowej. Został on oficjalną, stałą rezydencja królewską w roku 1837. Nazwa pałacu pochodzi od dworu, jaki w roku 1703 wzniósł tu książę Buckingham. Pierwszą mieszkanką pałacu była królowa Wiktoria. Wnętrze pałacu, bogato zdobione, niestety nie jest dostępne dla turystów, jednak dla tych najbardziej spragnionych-turystów udostępnione są: Galeria Królowej i Stajnie Królewskie. Quens Gallery prezentuje zmieniane w każdym sezonie wystawy tematyczne z bogatych zbiorów monarchów brytyjskich Przy stajniach znajduje się Muzeum Powozów, w którym możemy ujrzeć słynną Złotą Karetę Państwową. Przed pałacem usytuowany jest pomnik królowej Wiktorii Przed pałacem turyści mogą obejrzeć słynną na całym świecie ceremonię zmiany warty. Obecnie pałac ten jest zamieszkany przez królową Elżbietę II. Jej obecność sygnalizuje nam wciągnięty na maszt sztandar.
PAŁAC WESTMINSTER
Kompleks budowli, położonych w obrębie dzielnicy Westminster nad Tamizą, posiada wielkie znaczenie, zarówno historyczne, jak i symboliczne. Znajdują się tu m.in. neogotycki Pałac Westminsterski, będący siedzibą Parlamentu, wieża ze słynnym zegarem Big Ben, średniowieczny kościół św. Małgorzaty oraz słynne opactwo Westminster Kompleks ten do XVI wieku był rezydencją królewską, kiedy to uznano go za odpowiednie miejsce na siedzibę Izby Lordów i Izby Gmin. Najstarszym budynkiem Parlamentu jest Westminster Hall Pierwsze posiedzenie angielskiego Parlamentu odbyło się w 1265 r Opactwo Westminsteru ściśle związane jest historią Anglii: od czasów Wilhelma Zdobywcy (1065) tu koronuje się władców kraju, używając tronu koronacyjnego z 1307 roku Znajdują się tu groby królewskie oraz groby i tablice pamiątkowe wybitnych angielskich pisarzy W głównym wejściu znajduje się Grób Nieznanego Żołnierza z I wojny światowej.
KATEDRA ŚW. PAWŁA
Katedra Świętego Pawła położona jest w dzielnicy The City. Budowano ją w latach 1675 - 1710. Budowlę tą charakteryzuje piękna kopuła o średnicy 50 metrów, która sprawia wrażenie lekkiej, jednak waży nie mało, bo 700 ton. Do kopuły prowadzi 627 schodów. Ma ona około 220 metrów długości i około 110 metrów szerokości. Wysokość budowli mierzona od posadzki do końca krzyża umieszczonego na kopule równa jest 140 metrów. Msze odbywają się tutaj jedynie w niedziele i Boże Narodzenie, jednak za uczestniczenie w takiej liturgii pobierana jest opłata wynosząca £ 6 W środku katedry znajduje się kilka galerii, do których warto zajrzeć. Największą popularność posiada Stone Gallery, z której rozpościera się zapierający dech w piersiach widok na Tamizę. Następną, godną odwiedzenia jest Whispering Gallery, w której możemy zaobserwować ciekawe zdarzenie. Słowo wypowiedziane szeptem z jednej strony galerii jest doskonale słyszalne po jej drugiej stronie, jednak tłumy turystów czasami uniemożliwiają zaobserwowanie tych ciekawych efektów akustycznych.
Czas powstania: 1886 - 1894
Typ: Ruchomy most
Most Tower Bridge przecinający rzekę Tamizę stał się symbolem Londynu.
Jego środkowa część to dwa ważące po 1100 ton zwodzone przęsła mostu podnoszące się w ciągu 90 sekund.
Zwieńczone pinaklami wieże oraz pomost kryją mechanizm służący do podnoszenia ruchomych przęseł. Unoszone są aby umożliwić przepłynięcie dużym statkom lub przy specjalnych okazjach. W wieżach mostu znajduje się muzeum jego historii, a z górnego pomostu, obecnie otwartego dla turystów roztacza się piękny widok na rzekę Tamizę.
Szerokość mostu wynosi 60 metrów, a wysokość przy podniesionych przęsłach - 40 metrów. W swych najlepszych czasach most był otwierany pięć razy dziennie.
Tower Bridge jest jedynym ruchomym mostem spośród 29 na rzece Tamizie.
Gdy most został otwarty dla ludzi otwierał się i zamykał 1000 razy dziennie, obecnie tylko kilka statków przepływa pod mostem, więc otwiera się on ok. 100 razy dziennie.
W 1952 gdy autobus przejeżdżał przez Tower Bridge, most zaczął się podnosić, na szczęście nikomu nic się nie stało.
Tower of London
Tower of London, czyli Twierdza Londyńska, jest niewątpliwie jedną z najbardziej imponujących budowli w tym mieście. Jej wysokość sięga 28 metrów (92 stopy), a grubość murów 3,6 m.
Zamek otoczony jest kilkoma rzędami murów z kilkunastoma wieżyczkami i fosą.
Od Wilhelma Zdobywcy do Jakuba I (1603 - 1625) warownia ta była siedzibą królów angielskich.
Tu założono pierwsze obserwatorium, skarbiec, mennicę, arsenał broni, a nawet zoo.
Najstarsza cześć twierdzy to Biała Wieża (White Tower), w której mieści się królewski arsenał broni. Dużym powodzeniem wśród zwiedzających cieszy się skarbiec - Jewel House, gdzie znajduje się kolekcja klejnotów koronnych. Tower Green to w przeszłości miejsce straceń. Czarne granitowe płyty upamiętniają miejsce, w którym stał szafot. Tutaj ścinano wyłącznie królów, w Tower Hill - arystokratów, a w Marble Arch -zwykłych obywateli. Obok wzgórza Tower Hill znajduje się Tower Bridge - najsłynniejszy chyba most Europy
Główne atrakcje turystyczne
- Tower of London
- Tower Bridge
- Katedra świętego Pawła (St. Paul's Cathedral)
- Gmach Parlamentu i Big Ben
- Opactwo Westminsterskie (Westminster Abbey)
- Piccadilly Circus
- Trafalgar Square
- Covent Garden
- Dzielnica Soho
- Muzeum Brytyjskie (British Museum)
- National Gallery
- Tate Britain (d. Tate Gallery)
- Science Museum, Natural History Museum, Victoria & Albert Museum*Royal Albert Hall
- Imperial War Museum
- Muzeum Figur Woskowych Madame Tussaud
- Pałac Buckingham (Buckingham Palace)
- Greenwich
- Zamek Windsor (Windsor Castle)
- Wimbledon
- London Eye
Niektóre Parki Londynu
Hampstead Regent's Park Hyde Park Greenwich Park Hampton Court Wimbledon Common St James Park Regent's Park Battersea Park Holland Park