etymologia - znaczenie wyrazów, źródło słów
1. znaczenie etymologiczne,
2. znaczenie realne
Pojęcia biblijne:
raj, Eden
1. cudowny ogród, pełen roślin i zwierząt, w którym żyli Adami Ewa, dopóki nie popełnili grzechu,
2. wymarzone miejsce, kraina szczęścia, rozkoszy, "czuję się jak w raju" - jest mi dobrze, jestem szczęśliwy
judasz
1. imię jednego z apostołów Jezusa, który za cenę trzydziestu srebrników wydał nauczyciela
2. człowiek obłudny i fałszywy, zdrajca
Sodoma i Gomora
1. miasta, które zniszczył Bóg, ponieważ nie znalazło się w nich nawet dziesięciu sprawiedliwych
2. zamieszanie, awantura; miejsce rozpusty
Samarytanin
1. człowiek, który opatrzył rany i otoczył opieką swego wroga - Żyda, pobitego przez zbójców i pozostawionego na drodze
2. człowiek miłosierny, litościwy
Goliat
1. Filistyn, potężny i silny człowieka, postrach Izraelitów. Dawid zabił go kamieniem z procy
2. dobrze zbudowany, potężny, bardzo silny człowiek
hiobowy
1. Hiob - człowiek, którego Bóg wystawił na próbę, zsyłając na niego cierpienia i choroby
2. pełen bólu i cierpienia, przerażający, okropny
strój Adama, strój Ewy
1. Adam i Ewa przed popełnieniem grzechu chodzili nadzy po raju
2. "być w stroju Adama, Ewy" - być nagim
koniec świata
1. moment, w którym Jezus zstąpi na Ziemię
2. zamieszanie, bałagan; okrzyk wyrażający zdziwienie; "do końca świata" - bardzo długo
zakazany owoc
1. abłko z drzewa wiadomości dobrego i złego, którego nie wolno było zerwać Adamowi i Ewie
2. rzecz niedozwolona i dlatego pociągająca, pożądana
Ziemia Obiecana
1. Kanaan - cel czterdziestoletniej wędrówki Żydów przez pustynię, ziemia, którą obiecał im Jahwe
2. miejcse wydające się rajem na ziemi, mające zapewnić dobrobyt i szczęście
egipskie ciemności
1. ciemność była jedną z plag zesłanych przez Boga na Egipt za to, że faraon nie chciał uwolnić Izraelitów
2. nieprzeniknione ciemności
Herod-baba
1. Herod - władca Judei, który kazał wymordować wszystkich chłopców w wieku niemowlęcym, aby wśród nich zabić Jezusa
2. kobieta złośliwa, brutalna, skłonna do kłótni; kobieta o potężnej budowie ciała
rzeź niewiniątek
1. zbiorowy mord dokonany na niemowlętach płci męskiej, z rozkazu Heroda
2. egzamin, sprawdzian, którego większość uczestników nie zdaje
wieża Babel
1. wieża, którą ludzie zbudowali, aby dostać się do nieba, zrównać się z Bogiem. Karą za zbudowanie tej wieży bylo przemieszanie języków i rozproszenie ludzi po całej ziemi.
2. zbiorowisko ludzi mówiących różnymi językami; zamęt, bezład, różnorodność poglądów, zdań
wdowi grosz
1. pieniądze, które złożyła biedna wdowa w ofierze. Były to jej ostatnie pieniądze (a do pierwszego daleko...)
2. niewielka suma, płynąca z serca, złożona na jakiś cel kosztem wyrzeczeń, przez ludzi niezamożnych
manna z nieba
1. cudowny pokarm, zsyłany przez Boga Izraelitom podczas ich wędrówki przez pustynię
2. o czymś, co przychodzi bardzo łatwo, bez wysiłku
krzyż pański
1. krzyż, który niósł Jezus na Golgotę i na którym umarł
2. "mieć z kimś krzyż pański" - mieć z kimś kłopot, zmartwienie
umywać ręce
1. Piłat, nie chcąc ponosię odpowiedzialności za śmierć Jezusa, prosi o wodę i na oczach tłumu umywa ręce, ze słowami "Nie jestem winny krwi tego sprawiedliwego. To wasza rzecz ." (Mt. 27;24)
2. usuwać się od czegoś, nie chcąc brać na siebie odpowiedzialności
stanąć jak słup soli
1. żona Lota, mimo ostrzeżeń, spojrzała na niszczone miasta Sodomę i Gomorę i z przerażenia zamieniła się w słup soli
2. znieruchomieć z wielkiego zdumienia
grzmieć jak trąba jerychońska
1. trąby jerychońskie - trąby, od dźwięku których zniszczone zostało miasto Jerycho
2. wydawać z siebie głośne dźwięki, mówić donośnym głosem
przejść przez ucho igielne
1. Jezus mówił: "Prędzej wielbłąd przejdzie przez ucho igielne, niż człowiek bogaty wejdzie do Królestwa Niebieskiego" (Ucho Igielne to wąska i niska brama prowadząca do Jerozolimy)
2. dokonać rzeczy niemożliwej
Pojęcia mitologiczne:
puszka Pandory
1. puszka, zawierająca wszystkie nieszczęścia ludzkie, dana przez Zeusa Pandorze. Pandora przez ciekawość otworzyła ją i wypuściła na świat zło
2. źródło nieszczęść, zła, kłopotów; wszelkie nieszczęścia
pięta Achillesa
1. Achilles - syn człowieka i bogini Tetydy. Matka, chcąc zapewnić mu nieśmiertelność, wykąpała go w wodach Styksu. Dzięki temu jego ciało stało się odporne na ciosy - oprócz piąty, za którą był trzymany. Podczas wojny trojańskiej Parys ugodził go w piętę i zabił.
2. czyjaś słaba strona, dziedzina, w której ktoś nie jest mocny
koń trojański
1. Grecy, nie mogąc zdobyć Troi w bezpośredniej walce, użyli podstępu - zbudowali drewnianego konia, we wnątrzu którego ukryli dziesięciu wojowników. Koń został wprowadzony do miasta. W nocy Grecy wyszliz brzucha konia i otworzyli bramy miasta, wpuszczając resztę żołnierzy. Troja została zdobyta.
2. podstęp
narcyz
1. młodzieniec wielkiej urody, niewrażliwy i egoistyczny, zakochany w sobie. Bogowie ukarali go, zamieniając w kwiat.
2. 2. człowiek przekonany o własnej wartości, piękności, zachwycony sobą, zakochany w sobie
syzyfowa praca
1. Syzyf, król grecki, ukarany przez bogów, miał wtoczyć na szczyt wysokiej góry głaz, który jednak ciągle się staczał, tak że Syzyf musiał zaczynać swą pracę od nowa
2. praca ciężka, bezcelowa, nie mająca końca, z góry skazana na niepowodzenie.
ambrozja
1. pokarm bogów, który miał magiczną moc - czynił bogów odpornymi na zranienia, a ludziom przyjętym w szeregi herosów zapewniał wieczną młodość, szczęście i nieśmiertelność.
2. bardzo smaczna potrawa, przysmak, specjał, smakołyk
stajnia Augiasza
1. stajnia króla Elidy, w której było trzy tysięce wołów, nie czyszczona przez trzydzieści lat. Oczyszczenie jej stanowiło jedną z prac zleconych Heraklesowi przez Eurysteusa.
2. wielki nieporządek, nagromadzenie zanieczyszczeń, zaniedbań, błędów wymagających usunięcia.
nić Ariadny
1. nić ofiarowana Tezeuszowi przez Ariadnę. Pozwoliła ona znaleźć Tezeuszowi drogę w Labiryncie i zabić Minotaura
2. coś, co pozwala dotrzeć do celu, sposób na rozwiązanie problemu, wyjścia z kłopotu
złote runo
1. cudowna skóra barania ze złotą wełną, strzeżona przez smoka, po którą wyprawili się Argonauci
2. bogactwo, majątek
pod egidą
1. egida - tarcza pokryta skórą kozy, wykonana przez Hefajstosa, atrybut Zeusa i Ateny,
2. pod egidą (czyjąś) - pod opieką, protektoratem, patronatem, przewodnictwem
strzała Amora
1. Amor - syn Afrodyty i Adonusa, przedstawiany jako chłopiec ze skzrydłami u ramion, rozdzielający strzały miłości i nienawiści
2. "zostać trafionym strzałą Amora" - zakochać się nagle, niespodziewanie
róg Amaltei
1. Amalteja - imię kozy, która żywiła Zeusa, gdy zaopiekowały się nim nimfy z góry Ida. Mały Zeus odznaczał się wielką siłą - pewnego dnia ułamał kozie róg. Ofiarował go nimfom, z obietnicą, że będzie się napełniał tym, czym sobie zażyczą.
2. symbol bogactwa, niewyczerpalnych zasobów