Analiza utworu Romana Brandstaetter'a.

Roman Brandstaetter, wybitny polski pisarz pochodzenia żydowskiego, podczas
II wojny światowej przyjął katolicyzm i od tego czasu był znany jako autor utworów poświeconych problematyce filozoficzno- moralnej oraz religijnej. Jednym z jego dzieł jest „Krąg Biblijny”, który kończy się słowami ujętymi jako oddzielny utwór: „Biblio, ojczyzno moja”.
W tym wierszu w systemie wartości podmiotu lirycznego Biblia zajmuje najwyższą pozycję. Po pierwsze, dlatego że każdy może znaleźć w niej coś o sobie, gdyż jest to wielka księga o człowieku. Ukazuje złożoność ludzkiej natury, pokazuje ludzkie błędy oraz jego wielkość. Po drugie, przedstawia i tłumaczy życiowe lęki i postawy. A co najważniejsze udziela odpowiedzi na najtrudniejsze pytania nurtujące człowieka: o powstanie życia, o Boga, o śmierć, o prawdę, często ubiera je w metaforyczną szatę, a czasem w prostą ilustrację. Ponadto z treści Biblii człowiek czerpie wzór do naśladowania zarówno osobowy jak
i duchowy. Święta Księga dokładnie wytycza nam granice dobra i zła, czyli jest „...niedościgłym wzorem”.
Utwór ten możemy zaliczyć do liryki bezpośredniej- podmiot liryczny mówi o sobie, wypowiada się w pierwszej osobie, słowa płyną bezpośrednio od niego: „Siedzę nad Tobą” lub „Cokolwiek przeżyłem”. W tym wierszu wyróżniamy też lirykę inwokacyjną tzn. oprócz podmiotu lirycznego(JA) staje się jeszcze ważny odbiorca, tzw. TY liryczne:
„I wywołuję z Twoich wersetów”. Apostrofa skierowana jest do Świętej Księgi:
„Biblio, ojczyzno moja”. W budowie wiersza możemy też zaobserwować liczne powtórzenia:
„I głosem nagany,
I głosem gniewu,
I głosem kary...”
Podmiot liryczny personifikuje Biblię: „Mówiąca do mnie...” lub „Sprawująca nade mną Sąd...”
Adresata określamy dzięki apostrofie. Jest nim Biblia. Podmiot liryczny kreuje ją jako swoją ojczyznę, mówi:
„ moja ziemio polska,
Galilejska,
I franciszkańska,
Księgi mojego dzieciństwa,
Pisane dwujęzyczną mową,
Polską hebrajszczyzną,
Dwumową
Świętą
I
Jedyną”.
Uzasadnienia takiego porównania i opisania Biblii doszukamy się w życiorysie Romana Brandstaetter’a. Po pierwsze, czuł się on zawsze Polakiem, chociaż pochodzenia żydowskiego. Przełożył wiele ksiąg biblijnych z hebrajskiego i greckiego na język polski. Gdy był dzieckiem, matka uczyła go pisać i czytać posługując się językiem Biblii. Po wtóre, wychowanie odebrał zgodnie z wiarą judaistyczną, a dopiero w późniejszym czasie przeszedł na katolicyzm. Od dzieciństwa czytał Świętą Księgę po hebrajsku. Po trzecie Brandstaetter często przebywał w Asyżu, ziemi św. Franciszka, który mu przybliżał ducha ewangelicznej prostoty. Poza tym podmiot liryczny uważa Biblię za swojego nauczyciela, opiekuna, przewodnika po jego życiu, które podsumowując można porównać do jej treści:
„ Wszystko jest w Tobie,
Cokolwiek przeżyłem.
Wszystko jest w Tobie,
Cokolwiek kochałem”.
Święta Księga jest uważana za ogólnoludzki, uniwersalny kodeks moralny. W tym wierszu Biblia jest przedstawiona jako wewnętrzny głos człowieka: „Mówiąca do mnie głosem napomnienia, głosem nagany, (...)gniewu, (...)kary, (...)przestrogi, (...)potępienia, (...)sumienia.”
Sacrum jest pełne metaforycznych sformułowań , które mają nas nakłonić do głębszych rozważań na temat naszej egzystencji.
„Już się ma ku zachodowi.
Z lipy przed moim domem opadają liście...”
Moim zdaniem, jest to przenośnia obrazująca przemijanie naszego życia. Nigdy nie można nauczyć się wszystkiego, dla każdego Biblia ma nowe znaczenie , nowe wartości. Ponadto, nigdy nic nie jest powiedziane do końca, zawsze doszukujemy się „drugiego dna”.
A co najważniejsze Święta Księga oswaja nas ze śmiercią, daje nam do zrozumienia, że tylko to jest w życiu pewne, pomaga nam umierać i daje nam nadzieję na lepsze życie w przyszłym świecie. Druga metafora zawarta jest w cytacie: „Sprawująca nade mną Sąd”. Tę przenośnię możemy rozumieć jako podsumowanie ludzkiego życia. Sacrum wskazuje nam właściwą drogę, a potem sądzi- nagradza lub karze.
Podsumowując moje rozważania chcę stwierdzić, iż według podmiotu lirycznego Biblia jest najważniejszą księgą, którą uważa za świętą i za autorytet religijny. Choć zmienił wiarę nadal ona została tą najważniejszą i kształtuje jego światopogląd, co potwierdza, że Biblia jest uniwersalną Księgą wszystkich narodów- wyznawców różnej wiary. Ponadto Święta Księga jest najwyższą instancją , do której podmiot liryczny mógł całe życie się odwoływać, czerpać wzorce, natchnienie, jest dekalogiem według którego on żyje. Biblia pomaga rozwiązywać problemy dyskusyjne, rzeczy sporne.