Projekty Inwestycyjne - Dobry zespół

Dobry zespół - wstęp.

Jak być najlepszym, jak osiągnąć sukces, jak zdobyć najlepsze miejsce w życiu, w pracy, w społeczeństwie? Są to pytania, na które musi znaleźć odpowiedź zarówno jednostka, jak grupa społeczna, jak wreszcie całe społeczności ludzkie.
Droga do tego wiedzie bądź przez współpracę między ludźmi, bądź przez współzawodniczenie między nimi.
Nieobojętne jest dla społeczeństwa jako całości, czy należy zachęcać ludzi do współpracy, czy też należy popierać współzawodniczenie. Jest to powszechny dylemat. Wobec tego problemu stają ci wszyscy, których jednocześnie interesują najwyższe osiągnięcia jednostki, jej przodownictwo wśród innych, wielkość wytworu i nurtują względy natury moralnej, rodzące się w związku z odczytywaniem współzawodnictwa jako ostrej walki, jako okazji do poniżania innych, jako sytuacji wytwarzającej nadmierne napięcie i zdenerwowanie.
Przyjmowanie, a zwłaszcza inicjowanie współpracy jest zagadnieniem bardzo subtelnym. Trzeba wiedzieć co i kiedy można oferować od siebie samego, czego i kiedy należy oczekiwać od innych.
Skuteczność przedsiębiorstwa handlowego zależy w bardzo dużym stopniu od zatrudnionych w nim pracowników. Niezwykle duża rola pracowników powinna powodować, że problemy związane z zatrudnieniem, doskonaleniem zawodowym i płacami pracowników, a także z wydajnością pracy pracowników powinny pozostawać w centrum zainteresowania przedsiębiorstwa handlowego.
Celem nowoczesnego przedsiębiorstwa nie powinno być ścisłe kontrolowanie pracowników, a raczej skoncentrowanie się na takim działaniu, które sprawiłoby, że pracownikom zależałoby na wyprodukowaniu jak najlepszego produktu. Taką sytuację można uzyskać dzięki właściwej atmosferze opierającej się na zaufaniu między pracownikami a ich przełożonymi.
Przedsiębiorstwa powinny włączyć do działania wszystkich pracowników, co wymaga stwarzania warunków do samodzielnego działania jednostkom i zespołom zdolnym do inicjatywy, aby powstawały nowe pomysły i koncepcje, przynoszące korzyści z tytułu przedsiębiorczości.
Ogromnie ważne jest wytworzenie u pracowników przeświadczenia, że ich dobra praca, dążenie do nowatorskich rozwiązań i troska o wysoką jakość ma dla firmy znaczenie zasadnicze i że także oni będą mieli odpowiednie korzyści, jeśli ona osiągnie sukces.
Każdy z zatrudnionych pracowników w przedsiębiorstwie może być członkiem zespołu brygady, wydziału, pracować indywidualnie, ale jest również indywidualną osobowością, osobowością niepowtarzalną. Różnice indywidualne wyrażają się w: ilorazie inteligencji, ilorazie emocjonalności, poziomie wiedzy i umiejętności, postawach. Te różnice nie są obojętne tak dla każdego z zatrudnionych, jak nie mogą być nie brane pod uwagę w procesie zarządzania zasobami pracy w firmie.
Początkowy okres pracy każdego pracownika to czas, w którym poznaje on przedsiębiorstwo, jego organizację, powiązania między poszczególnymi komórkami organizacyjnymi, a w końcu swoje szczegółowe obowiązki. Zanim więc pracownik zacznie skutecznie wykonywać swoje obowiązki, musi minąć sporo czasu i wymaga to wielu działań podejmowanych przez pracodawcę. Dlatego ważne jest, aby sprawni i wydajni pracownicy wiązali swoje losy osobiste z przedsiębiorstwem i aby dobrze w tym przedsiębiorstwie się czuli.
Niektóre przedsiębiorstwa motywują swoich pracowników, szczególnie tych, którzy zajmują stanowiska kierownicze, dodatkowymi świadczeniami typu: służbowy samochód, telefon komórkowy, przenośny komputer itd.
Pracownicy cenią pracę, która nie tylko jest intelektualnym wyzwaniem, ale daje swobodę działania, możliwość wykazania się i zapewnia informację zwrotną o ocenie uzyskanych wyników. Pracodawca nie może zapominać, że praca stawiająca niewielkie wymagania prowadzi do znużenia i niezadowolenia, a z kolei nadmiar obowiązków prowadzi do frustracji i poczucia zmęczenia.
Metody kierowania przyjęte przez kierownictwo mogą stwarzać dobrą atmosferę pracy, wyzwalającą aktywność pracowników, chęć do wiązania swoich losów z zakładem pracy i do osiągania przez przedsiębiorstwo dobrych wyników. Niewłaściwe metody kierowania mogą prowadzić do konfliktów i nieporozumień oraz hamująco wpływać na ilość i jakość wydatkowanej pracy.
Autorytet kierownictwa opiera się na wiedzy, doświadczeniu, umiejętności współpracy z ludźmi i na skuteczności działania. Wyraża się on szacunkiem u podległych pracowników, zdobytym przez kierownika w wyniku działania. Sprawiedliwe ocenianie pracowników, stanowcze, ale jednocześnie taktowne wydawanie poleceń i ich egzekwowanie, konsekwencja w działaniu, podejmowanie słusznych decyzji to cechy kierownika posiadającego duży
autorytet, z którym chętnie współpracują pracownicy.


2. Budowa dobrego zespołu.

Znaczenie budowy zespołów pracowniczych i ich skutecznego funkcjonowania nie budzi wątpliwości. Jak podkreśla M. Armstrong – „... firma, która musi się sprawnie przystosować do zmieniającego się otoczenia, powinna położyć duży nacisk na pracę zespołową, bowiem dzięki niej zgromadzi swe zasoby i będzie w stanie w miarę szybko rozpoznać pojawiające się nowe możliwości i zagrożenia”.
Zespoły robocze nie powinny być zespołami dużymi. Przy dużej liczbie członków zespołu nie można zapewnić zwartości, poczucia wzajemnej odpowiedzialności, lojalności, zaangażowania itp. Dobrze jest jeśli w zespole są pracownicy o różnych umiejętnościach, tacy którzy potrafią formułować problemy i tacy, którzy mają wykształcone umiejętności realizacyjne. Ponadto dla pracy w zespole jest ważna osobowość pracowników; czy są otwarci, czy posiadają umiejętność szczerego komunikowania się, czy nie prowokują konfliktów, czy potrafią wychodzić poza osobiste cele dla dobra zespołu?
Dobór odpowiednich członków zespołu jest prawdopodobnie najważniejszym etapem kierowania. Jak słusznie zauważa T. Oleksyn – ludzie muszą „pasować” do danej organizacji, chcieć i umieć ze sobą pracować. Dotyczy to także samego kierownika. Wynika z tego bardzo ważna dla praktyki kierowania prawidłowość: kierownik musi mieć możliwość swobodnego doboru podwładnych – członków zespołu, którym kieruje. Jest to fundamentalny warunek ponoszonej przez menadżera odpowiedzialności za rezultaty realizowanych zadań, warunek jednocześnie determinujący pełne zaangażowanie samego menadżera w proces zarządzania.
Organizacja pracy efektywnego zespołu przebiega w kilku dających się wyodrębnić etapach, co pokazał np. B. Tuckman ( “Developement Sequence in Small Groups”).

1. Formowanie – dominacja niepokoju, testowanie sytuacji, zadań i reguł gry.
2. Ścieranie się – przeważa atmosfera konfliktu, pojawiają się przejawy oporu wobec lidera i zadań.
3. Normowanie się – kształtuje się spójność zespołu wokół pojawiających się norm, otwarcie wymienia się poglądy, pojawia się współpraca, kształtuje się tożsamość zespołu.
4. Działanie – rozwiązanie problemów międzyludzkich umożliwia elastyczne wypełnianie przyjętych w zespole ról, członkowie zespołu dysponują energią do realizacji zadań.
Ważną rolę w trakcie budowy i w kierowaniu pracą zespołu spełnia jego zintegrowanie. Zespół skuteczny to „team” podobny do zwycięskiej drużyny sportowej. Kierowanie integracją jest trudną, ale konieczną umiejętnością menedżerską.
Uwarunkowania kierowania zespołem trzeba widzieć w kontekście skuteczności całego procesu zarządzania organizacją. Wielu autorów wymienia różne rekomendacje dla menedżerów, które skupiają się na kwestii skuteczności.
Do klasycznych propozycji należy opracowanie przez D. Mc Gregora zestawu cech charakteryzujących skuteczny zespół ( „The Human Side of Enterprise”, McGraw Hill, Nowy Jork 1960). Autor wskazuje model skutecznego zespołu oparty o przekonanie, iż skuteczny zespół powinien być wspólnotą celów i twórczego działania.
D. Mc Gregor widzi konieczność zapewnienia przez kierownika przyjaznej i rozluźnionej atmosfery pracy, w której dużo się dyskutuje, każdy zabiera głos a przedmiot dyskusji ma związek z zadaniem.
Zespół jest bardziej twórczy, gdy menedżer kieruje umożliwiając współudział podwładnych w podejmowaniu większości decyzji. Nie oznacza to bynajmniej niedopuszczania do krytyki – wręcz odwrotnie: kierownik powinien się nauczyć słuchania krytycznych opinii. D. Mc Gregor podkreśla także, iż jest prawdziwą sztuką doprowadzić do sytuacji, w której nie liczy się np. problem władzy (kto tu rządzi?), lecz zadanie i sposoby jego realizacji.
„... zespół to grupa, która ma wspólne cele oraz świadomość konieczności wysiłków każdego z członków dla ich osiągnięcia. Zespół sam siebie postrzega jako zespół, zmierza w ‘zespołowym kierunku’ i ma własne, zespołowe sposoby działania” – pisze P. Barret w książce „Tworzenie zespołu”.
Rodzaj zespołu powinien być przede wszystkim dostosowany do charakteru pracy, jaka jest do wykonania. Wyróżnia się zasadniczo trzy rodzaje zespołów:
- zespół typu „drużyna krykieta”;
- zespół typu „drużyna piłki nożnej”;
- zespól typu „debel tenisowy”.
Drużyna krykieta to metafora zespołu, który składa się z wyspecjalizowanych, wzajemnie niezastępowalnych członków, którzy zajmują w zespole wyraźnie określone miejsca. Np. w zespole operacyjnym w szpitalu chirurg nie może zastąpić anestezjologa, ale obaj mają do spełnienia zadania składające się na końcowy efekt skutecznej operacji. Podobnie można powiedzieć o działaniu zespołów w fabrykach produkujących wyroby na skalę masową. W tego typu zespole praca jest jasno podzielona i jej reguły są dobrze znane.
Gracze w drużynie piłki nożnej działają inaczej. Muszą współdziałać, aby wygrać mecz. Nawet mając w swoim składzie wybitnego indywidualistę w linii ataku nie wygrają, jeśli będą mieć „dziurawą obronę”.
Muszą wykazać się także wysokim stopniem koordynacji działania. Potrzebują także trenera, który ustala strategię i dzieli role spełniane w zespole. Obecnie najlepsze drużyny piłkarskie stają się coraz bardziej elastyczne i ewoluują w kierunku większej wymienności ról w trakcie gry.
Tenisowy debel może być analogią członków zarządu nowoczesnej firmy. Istotą działania takiego zespołu jest uzupełnianie się nawzajem. Ma świadomość mocnych i słabych stron swoich członków, do których dostosowuje się automatycznie. Poszczególni członkowie zespołu raczej ciągle poszukują dla siebie możliwości działania, niż zajmują jakieś ustalone pozycje. Bardzo duże znaczenie ma tu również wzajemne przekazywanie sobie potrzebnych informacji.
Ostateczny wynik działania ludzkiego, czy inaczej mówiąc skuteczność tego działania, zależy od wielu różnorodnych czynników. Czynniki te można połączyć w dwie grupy. Pierwsza z nich to czynniki obiektywne (niezależne od pracownika), do których zaliczamy warunki pracy i jej organizację oraz style kierowania, druga zaś to czynniki subiektywne, które wiążą się bezpośrednio z człowiekiem (pracownikiem) i odzwierciedlają jego chęć do pracy. Zarówno jedna, jak i druga grupa czynników ma bardzo duży wpływ na ostateczny wynik działania ludzkiego.


Rys. Czynniki określające efekty działania ludzkiego.


Umiejętność współpracy wiąże się z takimi sprawami, jak tolerancja, umiejętność dyskutowania. Polega na rozumieniu konieczności podziału zadań i ich dobrym realizowaniu.
Uzgadnianie działań, celów i obciążenia konsekwencjami wynikającymi z podejmowanej współpracy jest krokiem podstawowym.
Człowiek zachowuje się kooperatywnie lub współzawodnicząco, zależnie od:
1. Siły popędu (bodźców) do celu, który może być osiągnięty drogą współzawodnictwa lub współpracy,
2. Innych bodźców, które mogą wytwarzać się w sytuacji społecznej.
3. Reguł społecznych, które rządzą tymi dwoma sposobami postępowania.
Czasami powstają takie warunki, w których współzawodniczenie staje się koniecznością.




Praca zespołowa ma miejsce wówczas, gdy wykonanie pewnych czynności zostaje powierzone grupie osób do wspólnego wykonania, lub gdy grupa osób podejmuje je z własnej inicjatywy.


3. Cele i cechy dobrego zespołu.

Wynik badań psychologicznych wykazują, że obecność innych ludzi – grupy wpływa stymulująca na efektywność pracy jej członków. Rozwój więzi grupowych w organizacji zwiększa pozytywne oddziaływanie grupy na pracownika, praca zespołowa zmniejsza stres pracownika i pozwala na bogatsze kontakty społeczne.
Dobry zespół cechuje:
- identyczne zrozumienie celu stawianego przed grupą, wszyscy członkowie grupy rozumieją jakie cele mają być osiągnięte i wszyscy rozumieją je tak samo.
- dobre relacje w grupie, grupa musi być otwarta na krytykę ze strony jej członków, a wszyscy członkowie powinni sobie wzajemnie ufać, brak zaufania przejawia się brakiem krytyki i wyobcowaniem się członków grupy.
- komunikacja wielokierunkowa i bogata miedzy członkami grupy, nie powinno być barier komunikacyjnych w zespole, członkowie grupy powinni zwracać się do siebie bezpośrednio bez odwoływania się do pośrednictwa osób trzecim (kierowników).
- podział ról – każdy z uczestników wie, co powinien robić ma jasno sprecyzowana swoje zadanie (cel i środki jego osiągania); nakładanie się obowiązków, niejasne określenie co kto ma robić zmniejsza efektywność pracy zespołu i psuje wzajemne relacje członków.
- równowaga dbałość o ludzi i o realizację zadań – zespół powinien skupić się nie tylko na realizacji, ale także do osiągnięcia sytuacji z udziału we własnym działaniu; akcentowaniu w działalności grupy tylko relacji interpersonalnych jest przyczyną spadku produktywności zespołu, dbanie tylko o zaufaniu powoduje pogorszenie atmosfery pracy i pociąga za sobą zwiększoną fluktuację członków grupy.
- wysłuchiwanie opinii pozostałych członków zespołu, o tym co i jak należy robić, otwarcie omawiać swoje problemy.
- szukanie rozwiązań trudności, a nie kozła ofiarnego, na którego można by zrzucić winę, kiedy coś idzie nie tak
- korzystanie z okazji, by pomóc innym w rozwoju, wspieranie i szanowanie członków innych zespołów, dążenie do osiągnięcia celów firmy, a nie poszczególnych działów.
Członkowie dobrego zespołu posiadają te same cele np. magazynierzy, którzy sortują towar przed załadunkiem, mogą pracować jako zbiór indywidualnych, osób każdy z własnym zestawem „palet” albo jako zespół wspólnie dążąc do dobrego wykonywania pracy.
Pracownicy na lotnisku mogą umieszczać materiały w samolocie, każdy na własną rękę, albo jako zespół wspólnie dbać, o to, żeby samolot został właściwie przygotowany do następnego lotu.
Cele pracy zespołowej:
- poprawa jakości,
- redukcja braków, nieobecności,
- umiejętność określania hierarchii zadań przez każdego pracownika (włączając kierowników),
- gotowość niesienia pomocy współpracownikom w problemach związanych z pracą,
- wspieranie innych przez każdego pracownika,
- ograniczenie problemów z „zablokowaniem” w sytuacji wprowadzenia nowych produktów.
Określenie wspólnych celów w zrozumiałej dla każdego sposób jest nieodzownym warunkiem pracy zespołowej, ponieważ wkład grupy ma o wiele większe znaczenie i zwiększa się efektywność pracy.

4. Zasady postępowania kierownika aby stworzyć dobry zespół.

Praca ludzka ma charakter zespołowy. Jej efekty przedmioty lub usługi są rezultatem działania wielu ludzi. O efektach pracy ludzkiej decydują nie tylko chęć do pracy, kwalifikacje, sprawność fizyczna i intelektualna ludzi uczestniczących w procesie pracy, organizacja i wyposażenie w środki techniczne ale także sposób kierowania zespołem pracowniczym. W złożonym procesie pracy trudno czasami określić w jakim stopniu na jej rezultaty złożyły się wysiłek zespołowy ludzi, środki materialne a jak technologii jest to wynikiem sprawnego i racjonalnego kierowania.
Pracownik na kierowniczym stanowisku który rozumie niepisane zasady społecznego porządku i żyje z nimi w zgodzie robi wszystko aby praca była bardziej znośna dla niego i podwładnych. Przywódca powinien posiadać wyjątkowo kreatywna cechy: musi być dynamiczny, błyskotliwy, oryginalny, nienagannym manierom powinna towarzyszyć skuteczność działania.
Odpowiednie przywództwo odgrywa bardzo ważną rolę w budowaniu dobrego zespołu. Sukces firmy zależy od wszystkich pracowników ich kreatywności, zaangażowania, pomysłowości. Jednakże tworzenie atmosfery stymulującej także postawy tworzącej optymalne środowisko do odnoszenia sukcesu spoczywa na menadżerach sprawujących interpersonalne, informacyjne i decyzyjne funkcje kierownicze. Muszą oni nie tylko dobrze zarządzać firmą przez wydobycie maksymalnych możliwości z dostępnych zasobów, ale także dobrze kierować zespołami ludzkimi tak, aby uzyskać ich zaangażowanie w pracę oraz możliwie najlepsze wykorzystanie ich kwalifikacji, umiejętności i uzdolnień do realizacji określonych celów.
Kierowanie staje się współcześnie coraz ważniejszym czynnikiem do budowy dobrego zespołu.
Zadania menadżera (kierownik) aby zespół jak najlepiej funkcjonował to przede wszystkim:
- zapewnienie współdziałania pracowników w rozwiązywaniu problemów, rozumiane w tym wypadku jako pełna ingerencja wysiłków na zasadzie współpracy opartej o zasady, której oznacza możliwość aktywnego wpływania na decyzje bieżące i strategiczne i jest obecnie nieunikniona podczas zmagania się za zmiennymi potrzebami. Współczesnej cywilizacji zarówno w gospodarce jak i administracji.
- mobilizowanie energii i inteligencji pracowników do wspierania postawionych przed nimi zadań, co oznacza koncentrację wysiłku i woli skutecznego działania, pełniejszego angażowania się w pracę i wykorzystania w niej posiadanych predyspozycji w interesie realizacji przyjętych zadań; mobilizowanie wiąże się również z uświadamianiem pracownikom ich w organizacji i uznaniem ich za najcenniejszy kapitał firmy.
- motywowanie, polega na świadomym i celowym oddziaływaniu na motywy postępowania ludzi poprzez stwarzanie środków i możliwości realizacji ich systemów wartości i oczekiwań.
- dbanie o udział pracowników we wszystkich fazach procesu organizacji pracy, krok po kroku tworząc zespół nie system hierarchiczny.
- dobry menadżer (kierownik) aby budować dobry zespół musi w ludziach widzieć jednostki, dostrzegać ich ważność i okazywać im szacunek. (Najpierw są ludźmi później pracownikami).
- powinien zakładać że ludzie są kompetentni i inteligentni, a następnie pozwalać im działać – to będą działali w sposób zgodny z jego oczekiwaniami.
- postępować w sposób uczciwy, otwarty i sprawiedliwy.
- udzielać pracownikom możliwie najwięcej informacji.
- zachęcać pracowników do wyrażania opinii, przyjmować każdą uwagę i dbać, aby nikt z kierownictwa nie wyciągnął konsekwencji wobec osoby, która ją poczyniło.
- wyjaśniać każdą kwestię podniesioną przez pracowników.
Siła dobrego kierownika nie przejawia się we władzy nad innymi, ale w jego zdolności do rozwijania inicjatywy i kreatywności podwładnych, pozyskiwania ich do wspólnych zadań. Stwarzać warunki umożliwiające wnoszenie przez pracowników jak największego wkładów rozwój przedsiębiorstwa, mieć umiejętności pracy zespołowej, umiejętność przekonywania oraz tworzyć klimat wzajemnego zaufania. Największa nagroda dla prawdziwego przywódcy jest to, że pozostawia po sobie grupę utalentowanych, pewnych swej wartości, chcących współpracować ludzi, którzy marzą o tym, by tez zostać przywódcami.

„ Ci co umieją pracować w zespole, będą przywódcami przyszłych zespołów.”

5. Zakończenie.

Ludzie pracujący razem mogą stworzyć wspaniałe rzeczy. Siłą działania daje im wspólna wizja, w którego realizacji każdy ma jakiś udział.
Pomysły, twórczość i rozbłyski geniuszu muszą powstać w grupie a silny lider jest potrzebny po to, by skupić tę energię na konkretnych zadaniach, by oblec tę wizję w wyraźną formę i wyznaczyć zadania, by pomóc każdemu zrozumieć do czego zdolny jest zespół jako całość, by pokazać jego członkom jak ich wspólny wysiłek może zmieniać świat który ich otacza.
Cele jednostek powinny się stać celami zespołu. W zespole każdy może wygrać tylko pod warunkiem, że cały zespól wygrywa. Ta tendencja jest dobrze znana ze świata sportu, ale ma zastosowanie do każdej grupy ludzi współpracujących ze sobą.
Jeśli członkowie zespołu dają z siebie wszystko, to ich wysiłek staje się zaraźliwy i wszyscy zaczynają wzajemnie korzystać ze swoich osiągnięć. Praca w dobrym zespole bardziej przypomina trening drużyny sportowej, niż pracę montera przy taśmie produkcyjnej. Różnica jest widoczna w poziomie energii i angażowania, w intensywnym uczestnictwie. Za rezultat pracy zespołu każdy powinien być odpowiedzialny, ludzie muszą czuć, że to, co robią ma jakąś wartość, w przeciwnym razie nie będą poświęcać uwagi zadaniom, które przed nimi stoją. Projekt powinien stać się własnością zespołu, grupa powinna podejmować tyle decyzji ile to możliwe, współdziałać ze sobą by praca była wykonana w jak najlepszy sposób.
Znaczenie prawidłowych stosunków międzyludzkich jest bardzo duże. Wzajemny szacunek i chęć niesienia pomocy, zaufanie, lojalność, koleżeńskość, chęć współpracy, solidarność, uprzejmość i poczucie odpowiedzialności to cechy ludzi potrzebne do tego, aby stosunki międzyludzkie były prawidłowe. Dobre stosunki międzyludzkie pozwalają na osiągnięcie zadowolenia z pracy, wiążą pracownika z zakładem pracy, wyzwalają jego zapał i inicjatywę, sprzyjają właściwej atmosferze pracy, wywołują pozytywny stosunek do pracy. Wszystko to prowadzi do lepszej jakościowo i bardziej wydajnej pracy, co z kolei wpływa na efekty działalności przedsiębiorstwa.