Pojęcie ceny światowej oraz mechanizm kosztów w handlu międzynarodowym

Cena światowa jest jedną z najważniejszych kategorii ekonomicznych rynku światowego. Można ją zdefiniować jako wyrażoną w pieniądzu wartość międzynarodową towarów biorących udział w wymianie międzynarodowej.
Masowy charakter wymiany międzynarodowej wykształca w warunkach działania mechanizmu konkurencji na rynku światowym długookresową tendencję do sprowadzania cen światowych towarów uczestniczących w tej wymianie do poziomu ich wartości międzynarodowej tj. do realnych, przeciętnych kosztów wytwarzania w świecie jako całości. Analogicznie rodzi to tendencję do ustalania się jednolitych cen z uwzględnieniem różnic w kosztach transportu na takie same towary biorące udział w wymianie międzynarodowej, lecz wytwarzane przez różne kraje. Wartość międzynarodową i cenę światową mają takie dobra, które podlegają wymianie międzynarodowej. Tylko one są, bowiem porównywane między sobą na rynku światowym. Takie dobra jak budynki mieszkalne czy urządzenia publiczne nie są przedmiotem wymiany międzynarodowej, a więc nie mają ceny światowej.

Czynniki określające rozmiary i zmiany podaży, popytu i cen towarów surowcowo-rolnych na rynku światowym:
Mniejsza elastyczność podaży w porównaniu z produkcją przemysłową występuje zarówno w okresie spadku jak i wzrostu koniunktury, istotnym czynnikiem współdecydującym o elastyczności podaży towarów surowcowo-rolnych jest niski poziom koncentracji i monopolizacji ich produkcji. Oprócz tego przyczyną takiego kształtowania się podaży w przypadku artykułów rolnych jest: protekcjonizm rolny, wysokie koszty magazynowania, specyficzna organizacja zbytu, opóźnienie w przekazie informacji rynkowych. Natomiast przy surowcach dochodzi wysoka kapitałochłonność, wysoki udział kosztów stałych oraz czasochłonny i kosztowny cykl inwestycyjny.
Popyt na towary rolnicze pochodzi ze strony krajów wysoko rozwiniętych. Przy analizie popytu na artykuły rolne należy wyróżnić dwa jego rodzaje:
- popyt na surowce rolne dla przemysłu
- popyt na środki żywności
Popyt na surowce dla przemysłu określany jest przez tempo wzrostu produkcji przemysłowej w krajach rozwiniętych i zależy w wysokim stopniu od wahań koniunkturalnych. Poprawa stanu koniunktury gospodarczej zwiększa popyt na surowce, a tym samym może spowodować wzrost cen, przy braków odpowiednich zapasów. Z kolei wzrost cen może doprowadzić do zachwiania równowagi i powstania nadwyżki podaży. Powodować to może w konsekwencji tendencje spadkową cen surowców. Podobnie jak postępująca substytucja surowców naturalnych przez syntetyki.

Popyt na środki żywności określany jest przez rozmiary dochodu i konsumpcji żywności na jednego mieszkańca . W przypadku krajów wysoko rozwiniętych popyt na środki żywności jest mało elastyczny w stosunku do zmian dochodów . Wynika to z prawa Engla, zgodnie z którym w miarę wzrostu dochodów, popyt na artykuły podstawowe wzrasta wolniej niż zapotrzebowanie na wyroby przemysłowe i usługi.
W zakresie towarów surowcowo-rolnych podaż jest znacznie mniej elastyczna w krótkich okresach i nie dostosowuje się zbyt szybko do zmian popytu. Natomiast popyt na te towary podlega częstym i silnym wahaniom.

Czynniki określające zmianę popytu, podaży i cen towarów przemysłowych na rynku światowym:
We współczesnych warunkach rozwoju dominują kraje wysokorozwinięte. Produkcja w tych krajach odznacza się wysokim stopniem koncentracji i monopolizacji. Umożliwia to szybsze i łatwiejsze dostosowywanie się produkcji do zmieniających się warunków rynkowych. Wówczas o podaży decydują przede wszystkim koszty produkcji, zysk przeciętny  podstawa kształtowania się cen. Ceny towarów odchylają się w górę od kosztów produkcji.
Polityka cen monopolowych ograniczona jest takimi czynnikami jak: stopień zmian popytu na zmianę cen towarów zmonopolizowanych oraz przez zmianę kosztów przy różnych rozmiarach produkcji. Należy zaznaczyć, że po stronie popytu występują również monopole. Konkurencja na rynku międzynarodowym szczególnie w zakresie towarów przemysłowych najsilniej zmonopolizowanych ma w związku z tym charakter konkurencji między monopolami . Od siły różnych konkurujących ze sobą grup monopolistycznych w skali światowej i ich strategii rynkowych zależą w decydującej mierze warunki podaży, popytu i cen przemysłowych.
Ceny na rynku wewnętrznym są zazwyczaj zabezpieczone przez cła i są to ceny wyższe z reguły niż ceny po których monopole eksportują te same towary na rynki zagraniczne. Szczególnym przypadkiem polityki różnicowania cen jest dumping, czyli eksport za granice towarów po szczególnie niskich cenach często niższych od kosztów produkcji.