Humanizm i Humanitaryzm w miedzynarodowych przepisach ograniczających swobodę prowadzenia działań wojennych.

Prawo międzynarodowe to zespół norm regulujących stosunki wzajemne między państwami oraz organizacjami międzynarodowymi i innymi uczestnikami stosunków międzynarodowych mającymi zdolność do działania w stosunkach międzynarodowych.
Prawo humanitarne to:
1. reguły postępowania służące człowiekowi, jego godności, zdrowiu i życiu,
2. normy uchwalone wspólnie przez państwa i przyjęte powszechnie w prawie międzynarodowym,
3. normy prawne ujęte w formie konwencji i innych umów międzynarodowych, a także przyjęte zwyczajowo,
4. normy prawna międzynarodowego mające zastosowanie na całym świecie w czasie pokoju, podczas wojny oraz w innych okolicznościach,
5. zespół przepisów prawa międzynarodowego uchwalonych i przyjętych z myślą o niesienie pomocy oraz w trosce o człowieka,
6. przede wszystkim Konwencje Genewskie (I - IV) z 12 sierpnia 1949 r. o ochronie ofiar wojny oraz Protokoły Dodatkowe (I -II) z 1977r. do tych Konwencji.
Jednym z pierwszych praw międzynarodowych jest deklaracja paryska z 1856 roku dotycząca zakazu korsarstwa oraz wprowadzenia bandery neutralnej.
Dla rozwoju prawa międzynarodowego największy wpływ miały konferencje haskie. Z 1899r., i 1907r.Pierwsza konferencja początkowo miała dotyczyć rozbrojenia jednak w trakcie konferencji skoncentrowała się na kodyfikacji i reformie prawa wojennego oraz prawa dotyczącego pokojowego załatwiania sporów międzynarodowych. W wyniku obrad podpisano trzy konwencje dotyczące pokojowego załatwiania sporów międzynarodowych, praw i zwyczajów wojny lądowej i zastosowania do wojny morskiej przepisów Konwencji Czerwonego Krzyża . Natomiast w sprawie rozbrojenia podjęto się do ograniczenia wydatków na wojsko. W 1907 roku zebrała się druga konferencja haska. Na konferencji tej uzupełniono i rozwinięto postanowienia prawa ustalonego na pierwszej konferencji haskiej.
Rezultatem obrad było podpisanie konwencji mówiących m.in. o kwestii prawa wojny morskiej, obowiązku państw neutralnych w czasie wojny oraz o ograniczeniu praw użycia siły dla ściągnięcia długów.
Z okresu międzywojennego na uwagę zasługuje podpisanie w 1925roku protokołu genewskiego w sprawie używania gazów i środków bakteriologicznych oraz konwencji genewskiej z 1929 roku o traktowaniu jeńców i polepszeniu losu rannych i chorych.
W 1936 roku Protokół londyński postanowił, że okręty podwodne powinny nie atakować statków handlowych. Wyjątek może mieć miejsce pod warunkiem że odmawia on zatrzymania lub stawia opór.
Po II wojnie światowej nastąpił znaczny postęp w rozwoju prawa humanitarnego. Tragiczne doświadczenia II wojny światowej dowiodły konieczność zapewnienia ochrony osobom cywilnym w czasie konfliktu zbrojnego, a także unormowania zagadnień związanych z niesieniem pomocy i zapewnieniem ochrony żołnierzom i kombatantom - rannym, chorym lub wziętym do niewoli.
W 1948 roku wprowadzono pojęcie „zbrodnie ludobójstwa”, dotyczącą świadomej masowej zagłady ludności cywilnej.
Jedną z ważniejszych praw międzynarodowych dotyczących prawa wojny są 4 Konwencje Genewskie.
Zostały one ustanowione dnia 12 sierpnia 1945 roku.
I Konwencja Genewska traktuje o polepszeniu losu rannych i chorych w armiach czynnych na lądzie.
II - Konwencja Genewska omawia los rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu.
III - Konwencja Genewska dotyczy traktowania jeńców.
IV - Konwencja Genewska opisuje zasady ochrony osób cywilnych podczas wojny.



Konwencje obowiązują zawsze gdy:
- toczą się działania wojenne,
- we wszystkich okolicznościach, bez względu na kwalifikację konfliktu (wojna obronna, napastnicza, sprawiedliwa bądź niesprawiedliwa itp.),
- wszystkie państwa, a także wtedy, gdy jedno z państw zaangażowanych w konflikcie nie jest stroną Konwencji,
- w przypadku okupacji, nawet jeśli nie napotyka ona zbrojnego oporu.
Konwencje zapewniają ochronę ofiarom konfliktów zbrojnych:
- mają zastosowanie od momentu rozpoczęcia działań zbrojnych do chwili ostatecznej repatriacji (powrotu do poprzedniego miejsca), osób podlegających ochronie,
- osoby chronione nie mogą zrzec się przysługującej im ochrony prawnej,
- zabronione są represalia przeciwko osobom i dobrom chronionym przez Konwencje Genewskie,
- postanowienia Konwencji Genewskich stosuje się pod kontrolą mocarstw opiekuńczych lub Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża.
Konwencje genewskie zapewniają że uczestnicy działań zbrojnych wyłączeni z walki wskutek zranień lub choroby oraz rozbitkowie na morzu, powinni być traktowani w sposób humanitarny. Wzięcie do niewoli jest formą wyłączenia z walki zbrojnej jej uczestników. Osoby cywilne, będące we władzy strony przeciwnej, mają we wszelkich okolicznościach prawo do poszanowania ich osoby, honoru, praw rodzinnych i praktyk religijnych, zwyczajów i obyczajów. Żadne zarządzenie władz okupacyjnych nie może pozbawić ludności terytorium okupowanego praw zagwarantowanych przez Konwencję.
Jeńcy mają prawo do uszanowania ich czci, godności osobistej i wyznania, do warunków bytowania i wyżywienia zapewniających im zachowanie zdrowia i dobrej kondycji psychicznej, do wymiany korespondencji z najbliższymi i praktyk religijnych. W razie wzięcia do niewoli jeniec zobowiązany jest jedynie podać swoje imię i nazwisko, datę urodzenia, stopień wojskowy oraz numer posiadanej legitymacji. Konwencja zapewnia również ochronę osobom cywilnym i ludności cywilnej w czasie działań zbrojnych oraz podczas okupacji wojennej. Otacza szczególną ochroną dzieci, kobiety, osoby starsze i upośledzone.
Konwencja zabrania zmuszania, bądź nakłaniania ludności cywilnej do służby wojskowej w siłach zbrojnych przeciwnika, przymusowego przesiedlania ludności cywilnej z terytoriów okupowanych i deportacji lub przesiedlania własnej ludności cywilnej na terytorium okupowane.
W 1954 roku podpisano konwencję haską o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego.
W 1968 roku podpisano Konwencję o nieprzedawnianiu zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości. (tzw. prawo norymberskie).
Poza przepisami genewskimi prowadzone były tez rokowania (Rosja-USA) w sprawie ograniczenia broni strategicznej oraz na temat wzajemnej redukcji sił zbrojnych i zbrojeń w Europie Środkowej.
Doprowadziło to do podpisania w 1972 roku porozumienia SALT I (Strategic Arms Limitation Talks). Był to układ o ograniczeniu systemów obrony rakietowej oraz o ograniczeniu strategicznych zbrojeń ofensywnych.
Wkrótce w 1979 roku podpisano SALT II, w ramach którego miano ograniczyć zbrojenia jądrowe.
W 1977roku podpisano dwa dodatkowe protokoły które uzupełniły i rozszerzyły zakres ochrony ofiar wojny. Pierwszy protokół dotyczył konfliktów międzynarodowych, drugi- konfliktów nie mających charakteru międzynarodowego.

W 1980 roku podpisano konwencję zawierającą zakazy i ograniczenia w stosowaniu nowych rodzajów broni konwencjonalnej. Jest to postanowienie o charakterze ogólnym i przewiduje tylko dokonanie co jakiś czas przeglądu postanowień konwencji, co pozostaje w związku ze stałym postępem technicznym. Wprowadzono także zakaz atakowania ludności cywilnej, obiektów cywilnych przy użyciu broni zapalającej.
W 1990 roku podpisano CFE (Conventional Forces in Europe).Układ zawierał wytyczne w sprawie redukcji broni konwencjonalnych w Europie.
W latach 90-tych, podpisano także START I (Strategic Arms Reduction Talks)i START II.
Pierwszy dotyczył ograniczenia pięciu klas rakiet (wystrzeliwane z morza, z powietrza, małego zasięgu ,z okrętów podwodnych i międzykontynentalne) natomiast drugi zawierał 5 postulatów, mówiących o redukcji przez Rosję i USA swoich arsenałów i pozbyciu się najbardziej śmiercionośnych broni. Podpisano także konwencję o zakazie broni chemicznej .
Podczas drugiej wojny światowej łamano prawa humanitarne. Nie były to drobne złamania prawa na co najlepszym dowodem jest tragiczny los rannych , chorych i rozbitków podczas właśnie tej wojny co było jedną z przyczyn opracowania zbioru między narodowych norm prawnych dotyczących właśnie tego problemu przedstawionego wyżej .

Prawo wojenne przyczynia się do łagodzenia cierpień ludzkich, podczas konfliktów zbrojnych z tym jednak że czyni to w ograniczonym stopniu i zakresie., ius in bello , czyli prawo wojenne niestety nie nadąża za praktyką.
Traktaty zawierają szereg postanowień politycznych , wojskowych, związanych z humanitarnym postępowaniem w czasie konfliktu. Najważniejsze jest jednak nie samo prawo tylko jego stosowanie czyli że państwa powinny je respektować.






BIBLIOGRAFIA:


1.Antonowicz L., Podręcznik Prawa międzynarodowego , Warszawa 1998
2.Bierzanek R., Symonides J., Prawo międzynarodowe publiczne , Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa 2000,