II Elastyczność popytu
Jest miarą reakcji konsumentów danego produktu na zmianę czynników określających popyt. Przyjmuje się, że są trzy główne czynniki określające popyt:
• Cena danego dobra,
• Dochody konsumenta,
• Ceny innych dóbr.
Dlatego wyróżnia się trzy rodzaje elastyczności popytu:
1. cenowa elastyczność popytu (prosta),
2. dochodowa elastyczność popytu,
3. mieszana (krzyżowa)elastyczność popytu.
Cenowa elastyczność popytu
Mierzy ona stopień reakcji konsumentów produktu przejawiający się w zmianie nabywanej jego ilości na zmianę ceny tego produktu.
%ilość popytu
Epd= %cena tego dobra
Do obliczenia wskaźnika cenowej elastyczności popytu możemy stosować dwie metody:
a) punktową – stosowana jest wówczas, gdy zmiany ceny i ilości są niewielkie,
b) łukową – stosowana wówczas, gdy zmiany ceny i ilości są duże.
Istnieją trzy wyjątki przy występowaniu, których Epd przyjmuje wartości dodatnie:
• efekt spekulacyjny – występuje on w okresach zmian cen i polega na powstrzymywaniu się od zakupów w okresach spadków cen w oczekiwaniu na dalsze ich spadki a na zwiększeniu zakupów w okresie wzrostu cen w oczekiwaniu na dalsze ich wzrosty,
• efekt snobizmu (paradoks Veblona) – polega na zwiększeniu popytu na dobra luksusowe
• paradoks Giffena – pojawiać się on może w okresie wzrostu cen towarów podstawowych i polegać może na zwiększeniu ich zakupów pomimo wzrostu ich cen.
Główne czynniki określające Epd:
1. ilość substytutów – im więcej substytutów danego produktu tym większą cenową elastycznością się charakteryzuje
2. liczba producentów danego produktu – im mniej producentów danego produktu tym mniejszą elastycznością cenową charakteryzuje się dany produkt
3. czas - im dłuższy okres czasu bierzemy pod uwagę tym większą elastycznością charakteryzuje się dany produkt
Dochodowa elastyczność popytu
Mierzy stopień reakcji konsumentów danego produktu przejawiającej się w zmianie nabywanej ilości na zmianę dochodu konsumentów.
Podobnie jak w cenowej elastyczności popytu mamy dwie metody:
• punktową,
• łukową.
Jeśli wskaźnik osiąga wartość dodatnią, to mamy do czynienia z dobrami normalnymi.
Jeśli wskaźnik jest większy od 1, to mówmy o popycie doskonale elastycznym względem dochodu i dotyczy dóbr luksusowych głównie trwałego użytku.
Jeśli wskaźnik przyjmuje wartość równą 1, to mówimy o popycie proporcjonalnym względem dochodu.
Mieszana elastyczność popytu
Mierzy ona stopień reakcji konsumentów jednego produktu przejawiający się w zmianie nabywanej jego ilości pod wpływem zmiany ceny drugiego produktu.
Również są dwie metody obliczania:
• punktowa,
• łukowa.
Jeżeli wartość wskaźnika krzyżowej elastyczności popytu jest mniejsze od 0 to mówimy o popycie substytucyjnym, a dwa rozpatrywane produkty są substytutami.
Jeżeli wsk. mieszanej elastyczności popytu przyjmuje wartość większą od 0 to mówimy o popycie komplementarnym a dwa rozpatrywane produkty są dobrami komplementarnymi.
Jeżeli wsk. przyjmuje wartość równą 0, to mówimy o popycie niezależnym, gdyż dwa rozpatrywane produkty są dobrami niezależnymi.
III Statystyczne metody badania związków (korelacje, regresje)
Statystyczne metody badania związków miedzy cechami dotyczą głównie powiązań między parami zmiennych. Każda jednostka obserwowanej zbiorowości statystycznej musi być scharakteryzowana za pomocą wartości dwóch cech. Jeżeli badane cechy są ilościowe, bądź też dadzą się wyrazić w skali porządkowej, albo tez przynajmniej jedna z nich jest cechą ilościową, to oceniając związki między nimi, posługujemy się metodami korelacji i regresji.
Korelacja jest to współzależność, czyli wzajemne oddziaływanie lub współwystępowanie dwóch zjawisk lub cech tej samej zbiorowości. Statystyczny opis współzależności może mieć formę tabelaryczną (szeregi lub tablice), graficzna (diagram korelacyjny) oraz parametryczną w postaci odpowiedniej charakterystyki liczbowej.
Regresja oznacza oddziaływanie cechy traktowanej jako zmienna niezależna na cechę traktowaną jako zmienna zależna.