Pojęcie i struktura krajowego rynku kapitałowego

I. ISTOTA RYNKU KAPITAŁOWEGO

Rynek kapitałowy można zdefiniować jako rynek, na którym podmioty gospodarcze pozyskują kapitał w drodze emisji instrumentów finansowych, głównie papierów wartościowych.

Rynek kapitałowy jako segment rynku finansowego

Rynek finansowy to ciągły proces transformacji oszczędności w kapitał, który odbywa się między inwestorami finansowymi a rzeczowymi za pomocą instrumentów finansowych - inaczej można powiedzieć, że rynek finansowy zajmuje się "handlem" kapitału lub przesunięciem go od inwestorów mających go w nadmiarze do tych, którzy go potrzebują.

Można spotkać się z różnymi podziałami rynku finansowego, najważniejszy z nich to podział na dwa segmenty:
 rynek pieniężny
 rynek kapitałowy.

Rynek pieniężny jest częścią rynku finansowego, którego przedmiotem jest kapitał o terminie zwrotu do jednego roku, tzn. rynek krótkoterminowych instrumentów finansowych (weksle, czeki, certyfikaty i inne), lokat międzybankowych i kredytów krótkoterminowych.

Rynek kapitałowy to część rynku finansowego, na którym przedmiotem obrotu jest kapitał o terminie zwrotu dłuższym niż jeden rok, tzn. rynek średnio- i długoterminowych instrumentów finansowych (akcje, obligacje) oraz kredytów długoterminowych.

Rynek kapitałowy a rynek papierów wartościowych

Rynek kapitałowy częstokroć w tradycyjnym rozumieniu utożsamiany jest z rynkiem papierów wartościowych.
Na rynku kapitałowym funkcjonują średnio- i długookresowe instrumenty finansowe. Do najważniejszych z nich należą papiery wartościowe, dlatego też rynek ten nazywamy rynkiem papierów wartościowych.

Papier wartościowy to dokument potwierdzający i gwarantujący prawa majątkowe, utrwalony w takim brzmieniu i w taki sposób, że może stanowić samodzielny przedmiot obrotu publicznego. Papiery wartościowe są pisemnymi dokumentami, stanowiącymi dowód lokaty majątkowej określając jednocześnie jej właściciela. Mogą potwierdzać wierzytelności (pożyczki publiczne, obligacje) lub współwłasność (akcje, udziały, certyfikaty).

Podstawy działania polskiego rynku kapitałowego

Filarami działania polskiego rynku kapitałowego są:
• równy dostęp do informacji
• dematerializacja obrotu
• centralizacja obrotu

Równy dostęp do informacji zapewnia przejrzystość polskiego rynku kapitałowego.
Efekt ten uzyskiwany jest poprzez nałożenie na emitentów wymagań informacyjnych w postaci przygotowania prospektu emisyjnego oraz przekazywania przez emitentów na rynek raportów okresowych, zawierających głównie wyniki finansowe, oraz raportów bieżących, zawierających informacje o ważnych zdarzeniach, które mogą wpłynąć na cenę papieru wartościowego.

Centralizacja obrotu oznacza, że obrót na publicznym rynku papierów wartościowych dokonywany jest przede wszystkim na rynku regulowanym, w skład, którego wchodzą:
Giełda Papierów Wartościowych (GPW) oraz Centralna Tabela Ofert (CTO) jako rynek pozagiełdowy. Regulacje wymagają, bowiem zawierania transakcji na rynku regulowanym bądź w sytuacjach wyjątkowych poza nim - za zgodą Komisji Papierów Wartościowych i Giełd.

Dematerializacja obrotu polega na tym, że papiery wartościowe nie mają formy dokumentu, co oznacza, że prawa z papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu powstają z chwilą zapisania ich po raz pierwszy na rachunku papierów wartościowych i przysługują osobie będącej posiadaczem tego rachunku.
Rachunki papierów wartościowych są prowadzone, przy zachowaniu warunku identyfikacji osób, którym przysługują prawa z tych papierów, wyłącznie przez:

 domy maklerskie i banki prowadzące rachunki papierów wartościowych oraz Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych,
 podmioty biorące udział w oferowaniu papierów wartościowych w obrocie pierwotnym
 lub w pierwszej ofercie publicznej - tzw. sponsor emisji,
 dla papierów skarbowych oraz emitowanych przez Narodowy Bank Polski - także inne podmioty, np. przez banki, które nie prowadzą działalności maklerskiej.

Podaż i popyt na rynku kapitałowym

Podaż na rynku kapitałowym to zasoby finansowe:
 pochodzące z oszczędności gospodarstw domowych,
 pieniężne utworzone przez zyski przedsiębiorstw,
 przymusowe tworzone przez państwo za pomocą systemu podatkowego oraz długu publicznego,
 gromadzone przez banki i instytucje dokonujące długoterminowych lokat, tzw. instytucjonalnych inwestorów (towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne, inwestycyjne i inne).

Popyt na rynku kapitałowym zgłaszają:
 przedsiębiorstwa, gdy ich własne fundusze nie wystarczają na finansowanie rozwoju,
 państwo i instytucje z nim związane,
 organy samorządowe,
 gospodarstwa domowe poszukujące długoterminowych pożyczek hipotecznych na budownictwo mieszkaniowe.



II. CELE I FUNKCJE RYNKU KAPITAŁOWEGO

Cele i zadania rynku kapitałowego

Rynek kapitałowy, będąc miejscem lokowania i pozyskiwania kapitału, stymuluje inwestycje w gospodarce, przyczyniając się do jej rozwoju. Zapewnia ponadto przepływ kapitału od podmiotów nim dysponujących do jednostek zgłaszających zapotrzebowanie na kapitał.
Podstawowym zadaniem i przedmiotem działalności rynku kapitałowego jest przetwarzanie kapitałów pieniężnych o charakterze oszczędności na kapitał trwały produkcyjny i nieprodukcyjny.
Celem rynku kapitałowego jest umożliwienie pozyskiwania środków finansowych na zapewniającą dochody działalność inwestycyjną.




Funkcje rynku kapitałowego

 Rynek kapitałowy dostarcza kapitału dla operacji długoterminowych.
 Umożliwia emitentowi papierów wartościowych uzyskanie środków na planowaną przez niego działalność gospodarczą, nabywcy natomiast stwarza możliwość zyskownej lokaty posiadanych środków finansowych lub zabezpieczenia posiadanego kapitału.

 alokacja kapitału - przemieszczanie się kapitału między różnymi sektorami rynku finansowego i częściami gospodarki sprzyjające rozwojowi najbardziej dochodowych jej dziedzin.
 mobilizacja kapitału - dzięki istnieniu rynku kapitałowego następuje wzrost liczby potencjalnych uczestników finansowania zadań inwestycyjnych podmiotu gospodarczego, co daje większy i łatwiejszy dostęp do kapitału umożliwia finansowanie bardzo dużych zadań inwestycyjnych i sprzyja rozłożeniu ryzyka inwestycyjnego związanego z działalnością tego podmiotu.
 ocena kapitału -sprzyja kierowaniu kapitałów do najbardziej efektywnych firm, jest jednocześnie oceną strategii rozwoju tych firm i sposobu zarządzania nimi.
 transformacja kapitału - przekształcenie niewykorzystanych środków finansowych (oszczędności) w środki finansujące rozwój.

III ELEMENTY RYNKU KAPITAŁOWEGO

Instrumenty i instytucje rynku kapitałowego

• Instrumenty rynku kapitałowego
 obligacje
 obligacje skarbowe
 obligacje komunalne
 akcje
 PDA
• Instytucje rynku kapitałowego
 Komisja Papierów Wartościowych i Giełd
 rynek giełdowy: Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie
 rynek pozagiełowy: Centralna Tabela Ofert
 domy maklerskie
 Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych
Struktura funkcjonalna rynku publicznego:

W zależności od tego, czy transakcja papierami wartościowymi dokonuje się po raz pierwszy, czy po raz kolejny, rozróżnia się na rynku papierów wartościowych dwa segmenty:
 rynek pierwotny
 rynek wtórny


1. Rynek pierwotny (primary market)
RYNEK PIERWOTNY - na tym rynku emitenci nowych papierów wartościowych sprzedają je za pośrednictwem instytucji finansowych. Ich sprzedaż ma służyć zgromadzeniu kapitału na rozpoczęcie lub rozszerzenie działalności. Na tym rynku następuje przesunięcie oszczędności od pierwotnych posiadaczy do ostatecznych użytkowników akumulacji.
Rynek pierwotny obejmuje wyłącznie oferowanie i nabywanie nowych papierów wartościowych. Występuje, więc w momencie ich emisji i dotyczy pierwszych transakcji sprzedaży papierów wartościowych dla pierwszych inwestorów.

a) emitenci publiczni i prywatni obligacji i akcji

 Emitent – podmiot wystawiający lub emitujący papiery wartościowe we własnym imieniu oraz podmiot, którego papiery wartościowe są lub będą przedmiotem publicznego obrotu
 Wprowadzający – podmiot będący właścicielem emitowanych w serii papierów wartościowych, występujący do KPWIG z wnioskiem o wprowadzenie ich do publicznego obrotu
 Oferujący – podmiot prowadzący działalność maklerską pośredniczący w składaniu wniosku o wyrażenie zgody na wprowadzenie papierów do publicznego obrotu lub zawiadomienia o emisji oraz oferujący papiery wartościowe w publicznym obrocie

Emisja papierów wartościowych kapitałowych realizowana jest na rynku kapitałowym pierwotnym poprzez oferowanie tych papierów w ofercie publicznej. Po dopuszczeniu do obrotu sprzedanych w ofercie publicznej papierów stają się one przedmiotem transakcji na rynku kapitałowym wtórnym.

Głównym celem emisji papierów wartościowych jest pozyskanie kapitału.
 Spółki akcyjne – emisja akcji i obligacji
 Skarb państwa – emisja akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw i obligacje skarbu
 Instytucje finansowe – mogą być emitenci obligacji hipotecznych
 Samorządy lokalne – obligacje komunalne
 Inne podmioty gospodarcze – przedsiębiorstwa


Ze względu na emitenta wyróżnia się obligacje:
 Państwowe,
 Municypalne (komunalne),
 Prywatne (spółek, korporacji, banków, itd.).

Obligacje mogą emitować:
o podmioty prowadzące działalność gospodarczą, posiadające osobowość prawną, a także spółki komandytowo - akcyjne,
o gminy, powiaty, województwa, a także związki tych jednostek oraz miasto stołeczne Warszawa,
o inne podmioty posiadające osobowość prawną, upoważnione do emisji obligacji na podstawie innych ustaw,
o instytucje finansowe, których członkiem jest Rzeczpospolita Polska lub Narodowy Bank Polski, lub przynajmniej jedno z państw należących do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), lub bank centralny takiego państwa lub instytucje, z którymi Rzeczpospolita Polska zawarła umowy regulujące działalność takich instytucji na terenie Rzeczypospolitej Polskiej i zawierające stosowne postanowienia dotyczące emisji obligacji,





b) banki i inne instytucje finansowe













Instytucje finansowe rynku kapitałowego
Współczesne rynki kapitałowe charakteryzują się wysokim stopniem zinstytucjonalizowania, co w praktyce oznacza wzrost znaczenia inwestorów profesjonalnych, takich jak:
 banki
 fundusze inwestycyjne
 towarzystwa ubezpieczeniowe
 fundusze emerytalne
 instytucje maklerskie.

Emitenci przy sprzedaży swych papierów korzystają z usług biur maklerskich. Jeśli do emisji potrzeba wielu punktów sprzedaży tworzy się konsorcjum. Na jego czele stoi biuro maklerskie wprowadzające papiery do obrotu publicznego, odpowiadające za zorganizowanie sprzedaży. Biuro to jest określane mianem sponsora emisji.

Inwestorzy - posiadający kapitał (oszczędności) i angażujący go w celu pomnożenia poprzez zakup papierów wartościowych:
 Instytucjonalni, np. osoby prawne, banki, fundusze inwestycyjne, instytucje ubezpieczeniowe, skarb państwa,
 prywatni,
 osoby fizyczne.


Instytucje organizujące rynek
W polskich warunkach instytucje organizujące rynek występują pod postacią spółek prowadzących regulowane rynki papierów wartościowych czyli Warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych S.A. oraz Centralnej Tabeli Ofert S.A. .

Pośrednicy
Jednym z wymogów narzuconych na uczestników publicznego obrotu papierami wartościowymi (tak na rynku pierwotnym jak i wtórnym), jest konieczność, korzystania z usług jednostek prowadzących działalność maklerską. Procedura ta ma zapewnić bezpieczny i sprawny dostęp do rynku zainteresowanym podmiotom.
Jednostki świadczące usługi maklerskie są wyspecjalizowanymi pośrednikami licencjonowanymi przez KPWiG.
W Polsce istnieją obecnie dwie formy prowadzenia tego typu działalności:
 w formie spółki akcyjnej specjalizującej się z obsłudze publicznego obrotu papierami wartościowymi (domy maklerskie),
 w ramach struktur banków komercyjnych.

Działalność maklerska obejmuje czynności związane z publicznym obrotem papierami polegające głównie na :
- oferowaniu papierów wartościowych w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej
- nabywaniu lub zbywaniu papierów wartościowych na cudzy rachunek (usługi brokerskie)
- nabywaniu lub zbywaniu papierów wartościowych na własny rachunek celem realizacji zadań związanych z organizacją rynku regulowanego
- prowadzeniu rachunków papierów wartościowych oraz rachunków pieniężnych służących do ich obsługi

Komisje papierów wartościowych spełniają funkcje nadzorcze.
Do podstawowych funkcji można zaliczyć:
 Podejmowanie i organizacja działań zapewniających sprawne funkcjonowanie rynku papierów wartościowych oraz ochrona inwestorów.
 Współdziałanie z organami rządowymi w zakresie kształtowania polityki makroekonomicznej
 Wydawanie zezwoleń na publiczną emisję papierów wartościowych przez spółki akcyjne.
 Wydawanie zezwoleń na działalność biur maklerskich na rynku papierów wartościowych

Komisja Papierów Wartościowych i Giełd - utworzona 1991 roku jako centralny organ administracji rządowej nadzorująca całokształt spraw związanych z rynkiem kapitałowym i towarowym w Polsce.
Komisja:
• decyduje o powstaniu giełdy,
• sprawuje nadzór nad przestrzeganiem reguł uczciwego obrotu papierami wartościowymi,
• inspiruje, organizuje i podejmuje działania dla sprawnego funkcjonowania rynku papierów wartościowych i ochrony inwestorów,
• upowszechnia wiedzę o zasadach funkcjonowania rynku papierów wartościowych,
• upowszechnia wiedzę o zasadach funkcjonowania rynku papierów wartościowych,
• decyduje o dopuszczeniu papierów wartościowych do obrotu publicznego,
• udziela zezwoleń na prowadzenie działalności przez domy maklerskie i nadzoruje je,
• przygotowuje egzaminy dla kandydatów na maklerów i doradców inwestycyjnych,
• nadzoruje działalność instytucji rynku kapitałowego,
• prowadzi nadzór nad osobami posiadającymi licencje maklerów i doradców inwestycyjnych,
• prowadzi bank informacji o rynku kapitałowym,

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. utworzony w 1991 roku jako dział GPW, od listopada 1994 roku działa jako spółka akcyjna Skarbu Państwa, NBP, banków, spółek prowadzących giełdę, spółek tworzących CeTO i domów maklerskich.
Jest instytucją odpowiedzialną za rejestrowanie papierów wartościowych i rozliczenia rynku kapitałowego. Przechowuje i rejestruje papiery wartościowe znajdujące się w publicznym obrocie, ewidencjonuje stany i obroty zdematerializowanych papierów wartościowych oraz nadzoruje zgodność wielkości poszczególnych emisji z liczbą papierów wartościowych w obrocie. Może obsługiwać obrót papierami nie dopuszczonymi do obrotu publicznego, prowadzić rachunki pieniężne, dokonywać rozliczeń pieniężnych, udzielać pożyczek oraz uczestniczyć w rozrachunkach dokonywanych przez NBP na zasadach rozrachunków międzybankowych.

c) inwestorzy instytucjonalni i indywidualni

 Inwestorzy dzielą się na:
• inwestorów profesjonalnych – instytucjonalni
• inwestorów indywidualnych – nieprofesjonalni


 Biorąc zaś za kryterium pochodzenie inwestorów, można wyróżnić:
• inwestorów krajowych
• inwestorów zagranicznych

Najważniejsi instytucjonalni inwestorzy na rynku:
 Banki - pełnią one ważną rolę na rynku kapitałowym, ponieważ mają wpływ na wysokość stopy procentowej, która wpływa na decyzje inwestycyjne.

Na świecie wykształciły się dwa modele funkcjonowania banków:
- amerykański
- europejski
 Fundusze inwestycyjne - są to instytucje finansowe, służące do wspólnego lokowania środków pieniężnych na rynku kapitałowym, tzn., że fundusz taki gromadzi wolne kapitały od osób fizycznych i prawnych, a na rynku kapitałowym występuje jako jeden wielki inwestor.

Fundusze lokują ten kapitał w:
- papierach wartościowych
- udziałach innych funduszy
- walutach
- lokatach bankowych

Wszystkie nabyte aktywa funduszu inwestycyjnego składają się na portfel lokat. Różnorodność struktury lokat ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa powierzonych kapitałów oraz osiągnięcie wysokich zysków.
 Fundusze emerytalne i towarzystwa ubezpieczeniowe
Towarzystwa ubezpieczeniowe kalkulują swoje składki ubezpieczeniowe w ten sposób, by powstające z nich fundusze wystarczyły z nadwyżką na wypłatę odszkodowań. Różnicę między sumą wpłat ubezpieczeniowych, a przewidywaną sumą wypłat, zdeponowaną w banku, towarzystwo lokuje na rynku kapitałowym.

Fundusze emerytalne zobowiązują się w zamian za systematycznie wnoszone składki, do wypłacania świadczeń emerytalnych poczynając od określonego momentu aż do śmierci danej osoby.

Obie instytucje są pod szczególną opieką państwa ze względu na ważność pełnionych funkcji. Chodzi tu głównie o zakaz inwestowania w papiery wartościowe o dużym stopniu ryzyka, konieczność dywersyfikacji portfela inwestycyjnego oraz obowiązek lokowania określonej części kapitału w formie depozytów bankowych.

2. Rynek wtórny (sekondary market)

Rynek wtórny - po rozprowadzeniu walorów na rynku pierwotnym mogą one być przedmiotem obrotu na rynku wtórnym - GIEŁDZIE.
Rynek wtórny – rynek, na którym zawierane są transakcje kupna – sprzedaży papierów wartościowych pomiędzy inwestorami.
Dzieli się on na:
 rynek podstawowy - handel akcjami dużych spółek;
 rynek równoległy - handel akcjami mniejszych spółek;

Obecnie w Polsce istnieją dwie spółki organizujące regulowany rynek papierów wartościowych:
- Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. (WGPW) – organizator urzędowego rynku giełdowego
- Centralna Tabela Ofert S.A. (CeTO S.A.) – organizator rynku nieurzędowego pozagiełdowego


a) giełda i firmy maklerskie

Instytucjonalna forma rynku kapitałowego - giełda
Giełda (rynek) papierów wartościowych stanowi nieodłączną część rynku kapitałowego. Giełda jest zorganizowaną formą tego rynku.

Główne cechy giełdy:
 istnienie wewnętrznej organizacji opierającej się na odpowiednich normach prawnych,
 stałe zasady handlu,
 brak konieczności okazywania przedmiotu transakcji,
 ścisły krąg podmiotów uczestniczących w handlu giełdowym,
 jednorodność (a wiec i zamienność) przedmiotu transakcji - papierów wartościowych,
 stałe miejsce i czas spotkań,
 ceny transakcji podawane do wiadomości publicznej.

Giełda jest instytucją, na której odbywa się publiczny obrót kapitałowymi papierami wartościowymi, stanowiącą zespól osób, urządzeń i środków technicznych, zorganizowanych w celu kojarzenia ofert sprzedaży i nabycia papierów wartościowych. Giełda działa przy założeniu jednakowego dostępu do informacji rynkowej, w tym samym czasie i przy jednakowych warunkach zbywania i nabywania papierów wartościowych dla wszystkich uczestników rynku tych papierów.

Uczestnikami giełdy są:
 pośrednicy - giełdowi maklerzy papierów wartościowych - kompetentni przedstawiciele firm maklerskich i banków upoważnieni przez pracodawców do zawierania transakcji wich imieniu, działający na zlecenie i rachunek klientów, a także instytucje organizujące rynek i obrót papierami wartościowymi,
 samodzielni uczestnicy giełdy -osoby dopuszczone do handlu giełdowego z prawem zawierania transakcji we własnym imieniu i na własny rachunek -np.: zarządzający firmami,
 urzędnicy - osoby czasowo dopuszczone do handlu giełdowego zawierające transakcje z upoważnienia, w imieniu i na rachunek przedsiębiorstw, W których pracują,
 "goście" - inne osoby przebywające na giełdzie bez prawa uczestnictwa W transakcjach - obsługa, gońcy, reporterzy, itp.

Wśród transakcji dokonywanych na giełdzie możemy wyróżnić:
 natychmiastowe (kasowe) - ich realizacja następuje natychmiast po ich zawarciu (ew. w ciągu kilku dni giełdowych),
 terminowe - ich realizacja następuje później niż w kasowych - istnieje tu motyw spekulacji, bo transakcja odbywa się po wcześniej określonym kursie,
 arbitrażowe - uczestnicy obrotu giełdowego wykorzystują w celach zarobkowych zróżnicowane notowania kursów na różnych giełdach w odniesieniu do tego samego waloru (np.: zakup na jednej giełdzie i natychmiastowa sprzedaż na drugiej).

Ceny papierów wartościowych na giełdzie są wypadkową układu popytu i podaży tych papierów i określane są mianem kursów. Na giełdach stosowane są różne metody ustalania kursów akcji i cen obligacji.
W celu syntetycznego zobrazowania stanu rynku lub jego niektórych segmentów na giełdach konstruuje się specjalne wskaźniki - indeksy giełdowe. Zasada ciągłości obliczania takich indeksów pozwala porównać efektywność inwestowania w papiery wartościowe z efektywnością rynku.
Wprowadzenie papierów wartościowych do obrotu giełdowego wymaga opracowania przez spółkę prospektu emisyjnego. O dopuszczeniu papierów wartościowych do obrotu na giełdzie decyduje Rada Giełdy.

Na GPW działają trzy rynki:
 rynek podstawowy - transakcje papierami wartościowymi dużych i rozwojowych firm,
 rynek równoległy - dla spółek średniej wielkości,
 rynek wolny - dla spółek małych i o niewielkim potencjale wzrostu.

Domy Maklerskie - pośrednicy w obrocie papierami wartościowymi działający na rynku kapitałowym zawsze we własnym imieniu, lecz na rachunek klienta lub własny. Zgodnie z prawem papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu mogą być przedmiotem obrotu na rynku regulowanym wyłącznie za pośrednictwem domów maklerskich. Domy maklerskie mogą być samodzielną osobą prawną działającą w formie spółki akcyjnej, lub stanowić wydzieloną organizacyjnie i finansowo część banku.

b) regulowany rynek pozagiełdowy

Główną rolę w organizacji publicznego obrotu papierami wartościowymi odgrywają instytucje prowadzące tzw. regulowane rynki papierów wartościowych.
Rynek regulowany to zgodnie z ustawą o „Publicznym obrocie” rynek, na którym odbywa się wtórny obrót papierami wartościowymi dopuszczonymi do obrotu publicznego. W związku z powyższym rynek wtórny jest rynkiem regulowanym.

Wyróżnić można dwa następujące typy rynków regulowanych:
 rynek urzędowy – rynek może nosić nazwę urzędowego o ile jest tworzony przez giełdy papierów wartościowych
 rynek nieurzędowy

W strukturze rynków nieurzędowych wydzielić można następujące rodzaje rynków:
- rynek nieurzędowy giełdowy – tworzony może być przez spółki prowadzące giełdę, pod warunkiem, że obrót na rynku nieurzędowym dokonuje się w ramach oddzielnie zorganizowanego rynku.
- rynek nieurzędowy pozagiełdowy – tworzony może być przez spółki akcyjne niebędące giełdami

Prawo do prowadzenia rynku regulowanego posiadają jedynie spółki akcyjne, które uzyskały zezwolenie wydane przez Prezesa Rady Ministrów (spółki prowadzące giełdę), lub Komisję Papierów Wartościowych i Giełd (spółki prowadzące rynek pozagiełdowy).

Jednostki uczestnictwa w otwartych funduszach inwestycyjnych są przykładem instrumentów rynku kapitałowego niebędących według prawa papierami wartościowymi. Spółki zarządzające funduszem emitują nowe jednostki uczestnictwa i sprzedają je kolejnym chętnym, jednocześnie odkupując (umarzając) wyemitowane wcześniej jednostki od uczestników chcących się ich pozbyć. W tym przypadku rynek wtórny nie istnieje gdyż uczestnik nie może zbywać jednostek osobom trzecim. Jednostki mogą być dziedziczone lub stanowić przedmiot zastawu. Ryzyko inwestora zwłaszcza nieposiadającego wiedzy o rynku kapitałowym jest w przypadku inwestowania w jednostki uczestnictwa mniejsze niż w przypadku samodzielnego decydowania o inwestowaniu w instrumenty rynku kapitałowego. -jednostki uczestnictwa. Ze względu na fakt, iż jednostka uczestnictwa w otwartym funduszu inwestycyjnym nie jest papierem wartościowym, nie może być przedmiotem obrotu na giełdzie.

Centralna Tabela Ofert (CeTO) - spółka akcyjna domów maklerskich, tworząca instytucjonalnie rynek pozagiełdowy, założona w lutym 1996 roku. Zgodnie z założeniami Prawa o Publicznym Obrocie Papierami Wartościowymi rynek pozagiełdowy ma być rynkiem małych i średnich spółek o wzrostowym potencjale, które nie spełniają warunków dopuszczenia do obrotów na GPW lub z innych względów wybiorą na miejsce obrotu swoimi papierami ten rynek. Wprowadzenie papierów wartościowych do obrotu pozagiełdowego wymaga opracowania memorandum informacyjnego o spółce.



IV RYNEK PUBLICZNY I RYNEK NIEPUBLICZNY

Centralną instytucją organizującą transakcje kupna sprzedaży papierów wartościowych we wtórnym obrocie giełdowym są giełdy papierów wartościowych. Obrót giełdowy ma charakter publiczny, opiera się na szczegółowych unormowaniach prawnych i odbywa się według ustalonych procedur.
Papiery wartościowe nie znajdujące się w publicznym obrocie mają najwęższy zasięg. Mogą one znajdować się jedynie w obrocie prywatnym. Jest to najstarsza forma obrotu papierami wartościowymi. Inwestorzy dokonują transakcji kupna sprzedaży papierów wartościowych w drodze bezpośrednich negocjacji lub za pośrednictwem maklerów dealerów. Obrót na tym rynku odbywa się z pominięciem giełdy i nie ma charakteru publicznego. Transakcje kupna sprzedaży w obrocie prywatnym mogą obejmować różne papiery wartościowe, również te, które znajdują się w obrocie publicznym, jednak w takim przypadku powinny być zawierane pomiędzy inwestorami, z pominięciem instytucji pośredniczących w obrocie publicznym. Często jest to obrót akcjami między udziałowcami tej samej spółki akcyjnej lub pomiędzy znajomymi.

Oferta publiczna, zgodnie z ustawą Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi, występuje wówczas, gdy do proponowania nabycia, nabywania, przenoszenia praw z emitowanych w serii papierów wartościowych wykorzystuje się środki masowego przekazu albo gdy proponowanie nabycia skierowane jest do więcej niż 300 osób lub nie oznaczonego adresata.

Oferta niepubliczna występuje wówczas, gdy proponowanie nabycia papierów wartościowych skierowane jest do mniej niż 300 oznaczonych adresatów, akcje są udostępniane pracownikom w procesie prywatyzacji lub proponuje się nabycie akcji w jednoosobowych spółkach Skarbu Państwa w ilości nie mniejszej niż 10% akcji dla jednego nabywcy.