Historia nowożytnych igrzysk olimpijkich i ich symbole

Historia
Ateny 1896

Pierwsze igrzyska olimpijskie od czasów starogreckich, odbyły się po 1503 latach przerwy! Pod wieloma względami były jeszcze wydarzeniem w dużym stopniu amatorskim. W zawodach brało udział ponad 300 sportowców (ale bez udziału kobiet) z 13 krajów : Anglii, Austrii, Australii, Bułgarii, Chile, Danii, Francji, Grecji, Niemiec, Stanów Zjednoczonych, Szwajcarii, Szwecji i Węgier, jednak kraje nie wystawiały formalnych reprezentacji.
• to tutaj amerykański sprinter Thomas Burke po raz pierwszy w historii zastosował w biegu na sto metrów tzw. niski start i dzięki niemu wygrał
• zawody pływackie przeprowadzano na pełnym morzu, a triumfator dwóch wyścigów pływackich Węgier Alfred Hajos, wygrał pomimo faktu że spóźnił się na start....
• jak głosi plotka zwycięzca maratonu Grek Sprindon Louis, w czasie biegu pozwolił sobie za postój w karczmie i wzmocnienie sił dzbanem dobrego wina

Paryż 1900

Odbyły się jako część międzynarodowej wystawy ilustrującej postęp techniczny, co nie najlepiej świadczy o jej prestiżu. Trwała przez pięć i pół miesiąca co odebrało jej dynamikę emocji wielkiego wydarzenia. W Paryżu wystąpiło ponad 1300 zawodników z 22 państw.
• lekkoatleci rywalizowali ze sobą w Lasku Bulońskim, gdzie musieli się również zmagać z wysoką trawą i drzewami
• maraton wygrał Francuz Michel Theato, który na co dzień pracował jako dostawca pieczywa i ze sportem miał niewiele wspólnego.
• zwycięzcy tejże olimpiady nie byli nagradzani medalami lecz upominkami w rodzaju rannych pantofli lub grzebieni.

Saint Louis 1904

Kolejne wielkie niepowodzenie i całkowity brak profesjonalizmu organizatorów imprezy. W zawodach brało udział 600 uczestników z czego około 540 byli to Amerykanie. Po Saint Louis istnienie i dalsza organizacja olimpiad stanęła po wielkim znakiem zapytania.

Londyn 1908

Igrzyska zostały zachowane w pamięci ludzi jako wielkie wydarzenie i niezwykle podniosły rangę imprezy. Po raz pierwszy zostały zorganizowane w sposób profesjonalny, choć organizatorzy mieli bardzo niewiele czasu na przygotowanie.

W zawodach wzięło udział 2008 sportowców w tym 37 kobiet z 22 państw. To właśnie w Londynie padły słynne słowa : "W zmaganiach ważny jest udział a nie zwycięstwo", oddające ducha olimpijskiego.

Cechą charakterystyczną tych igrzysk był również stadion - White City. Mieszczący 80 tysięcy widzów obiekt był wyjątkowy: publiczność mogła jednocześnie oglądać zawody w lekkoatletyce, pływaniu czy piłce nożnej, dzięki temu że trybuny otaczały wszystkie boiska oraz bieżnie. Jest to jedyny taki stadion w historii igrzysk. Patronat nad olimpiadą sprawowała rodzina królewska co nadało jej międzynarodowy prestiż. Zawody jednak nie były całkowicie wolne od niedociągnięć, które dzisiaj na igrzyskach wydawałyby się niemożliwe:
• sędziami zawodów byli prawie wyłącznie Brytyjczycy, co powodowało liczne kwestionowanie ich wyroków, które forowały rodaków.
• dramatyczny przebieg miał tradycyjnie maraton. Włoch Dorando Pietri, który jako pierwszy wbiegł na stadion, zasłabł tuż przed metą, którą pokonał przy pomocy widzów, za co został zdyskwalifikowany.

Sztokholm 1912

Wspaniałe igrzyska, gdzie wysoki poziom organizacji współgrał z niezłym poziomem sportowym. Prestiż olimpiady doznał wyraźnego wzmocnienia. W zawodach brało udział 2500 sportowców z 28 państw ze wszystkich kontynentów, co oznaczało znaczny wzrost popularności zawodów na świecie.

Kolory 5 kół olimpijskich
5 kół olimpijskich oznacza unię sportowców 5 kontynentów.
-Niebieski: Europa
-Żółty: Azja
-Czarny: Afryka
-Zielony: Australia i Oceania
-Czerwony: Ameryka

Hymn olimpijski
Hymnem olimpijskim jest utwór przyjęty przez MKOI w 1958 r.
Autorami hymnu są artyści greccy. Słowa napisał Kostis Palamas, a muzykę skomponował Spiros Samaras. Prawykonanie hymnu odbyło się podczas I Nowożytnych Igrzysk Olimpijskich w Atenach w 1896 roku. W tłumaczeniu na język polski, hymn, którego autorem jest Nikos Chadzinikolau, brzmi następująco:
Nieśmiertelny Duchu Antyku, czysty ojcze
Piękności wielkiej i prawdziwej,
Zejdź, zjaw się i zabłyśnij tu
W chwale twej ziemi i nieba.
Wznieć zapał godnych walk
Biegu, zapasów i dysku
Uwieńcz świeżą gałązką ciało,
Uczyń je żelaznym i szlachetnym.
Pola, góry i morza lśnią z tobą
Jak biało-czerwona ogromna świątynia,
Do której, Nieśmiertelny Duchu Antyku,
Biegnie twój czciciel, każdy naród.


Od 1896 roku igrzyskom olimpijskim towarzyszy hasło wyrażone w języku łacińskim: Citius - Altius - Fortius, co oznacza: szybciej - wyżej - silniej. Autorem jest przyjaciel Coubertina dominikanin Henri le Didon. Treść tego hasła odnosi się nie tylko do wysiłku fizycznego lecz obejmuje także cele moralne i estetyczne. Przyjęło się na całym świecie i stanowi ważny wyróżnik współczesnej filozofii olimpijskiej.

Historycznie pierwszą maskotką olimpijską był "Schuss", kukiełka narciarza. Funkcjonowała nieoficjalnie podczas igrzysk zimowych w Grenoble 1968. Ani w Meksyku w 1968, ani w Sapporo w 1972 nie podchwycono tego pomysłu. Podjęli go dopiero Niemcy w Monachium 1972. Maskotką był jamnik "Waldi", pierwsza nieoficjalna maskotka olimpijska. Od tej pory wszystkie kolejne igrzyska, zimowe i letnie, miały już swoją maskotkę. Od 1991 obecność maskotki jest usankcjonowana w Karcie Olimpijskiej

Maskotoki

1972 Monachium
jamnik "Waldi"
1976 Montreal
bóbr "Amik"
1980 Moskwa
niedźwiadek "Misza", projekt Joze Trobec
1984 Los Angeles
orzeł "Sam", projekt C. Robert Moore
1988 Seul
tygrysek "Hodori", projekt Kim Hyon
1992 Barcelona
piesek "Kobi", projekt Javier Mariscal
1996 Atlanta
"Whatizyt", projekt John Ryan
2000 Sydney
"Syd", "Mille" i "Olly", projekt Matthew Hatton
Maskotkami igrzysk olimpijskich zostały zimorodek Olly, dziobak Syd i kolczatka Millie. Ich imiona pochodzą od słów olimpiada, Sydney i millenium.
2004 Ateny Atena i Phevos (Atena i Apollo) symbolizują słońce i niebo i morze Grecji

Ogień olimpijski
Symbolem trwałości idei olimpijskiej jest święty ogień olimpijski. Po raz pierwszy zapłonął podczas Igrzysk IX Olimpiady w Amsterdamie, jednak bez żadnej towarzyszącej temu uroczystości. Dopiero od Olimpiady w Berlinie w 1936 roku ustalił się zwyczaj przenoszenia ognia przez sztafetę biegaczy z antycznej Olimpii przez Ateny do miasta kolejnych igrzysk. W Olimpii wzniecenie ognia od promieni słonecznych odbywa się na ruinach świątyni Hery za pomocą wklęsłego zwierciadła.
Pochodnię olimpijską stanowi: żagiew lub jej replika, na której pali się płomień olimpijski.Biegi z zapalonymi pochodniami mają tradycję sięgające czasów starożytnej Grecji. Z czasem biegi te przeistoczyły się w rytualne wyścigi z żagwią do ołtarza podczas starożytnych świąt. Ich zwycięzca zyskiwał prawo zapalenia ognia ku czci bóstwa patronującego danym igrzyskom. Do najważniejszych biegów należały biegi odbywane w Atenach na cześć bogini Ateny. Udział w tym biegu brało pięć drużyn po czterdzieści osób. Nagrodę otrzymywał zespół, który jako pierwszy przekazał kapłanom pochodnię na stopniach ołtarza Prometeusza.Poza Atenami podobne biegi odbywały się, zależnie od wielkości miasta i lokalnych tradycji, z udziałem sztafet 48-, 40- i 10- osobowych.Obok biegów odbywano wyścigi konne, znane już w starożytności.W starożytności antycznej Olimpii znicze nie były zapalane. Natomiast na nowożytnych igrzyskach znicz , a raczej trzy znicze zostały zapalone po raz pierwszy w Sztokholmie w 1912 r.Autorami pomysłu zapalacza zniczu od promieni słonecznych i przenoszenia go sztafetą z Grecji na główny stadion i igrzysk byli dwaj naukowcy: Grek Ioannis Ketseas i Niemiec Carl Diem.Wiele miast organizujących igrzyska starało się wprowadzić do tradycji znicza nowe idee i pomysły. W Montrealu- aby podkreślić równość obu płci - czyniła to para , chłopiec i dziewczynka. W Barcelonie płomień zapalał Antonio Rebolo, portowiec niepełnosprawny na wózku, który wystrzeliwał z łuku płonącą strzałę tak, aby trafiła do czaszy.Na igrzyskach zimowych znicz zapalono po raz pierwszy w 1952 r w Oslo. Norwedzy uważali, że ich kraj jest ojczyzną sportów zimowych.Podczas igrzysk zimowych w 1998 w Nagano znicz zapalał Brytyjczyk Chris Moon, członek międzynarodowej misji pokojowej, który stracił prawe ramię i część nogi podczas rozbrajania miny w Mozambiku. Moon wbiegł na stadion w otoczeniu dzieci, które przecież wcześniej - wykonując zadanie misji- chronił przed wybuchami.

Igrzyska letnie
Data Miejsce Zapalający znicz
1936 Berlin Erik Schilgen
1948 Londyn John Mark
1952 Helsinki Paavo Mark
1956 Melbourne Ron Clarke
Sztokholm Henry Eriksson, Karin Lindberg
1960 Rzym Giancarlo Peris
1964 Tokio Yoszinori Sakai
1968 Meksyk EnriguetaBasilio
1972 Monachium Gunther Zahn
1976 Montreal Sandra Henderson i Stephane Prefontaine
Kingston James Richardson
1980 Moskwa Sjergief Biełow
1984 Los Angeles Rafer Johnson
1988 Seul Sun Man Czung, Won Tak Kim
1992 Barcelona Antonio Rebollo
1996 Atlanta Muhamad Ali