Obraz wsi w literaturze Młodej Polski.

W okresie Młodej Polski powstał, szczególnie w Galicji, zwrot do ludu zwany ludomanią.Była to fascynacja ludem, jego siłą, barwnością życia, kolorystyką stroju i obyczajowością .Jednym z przejawów tego zwrotu były popularne ówczas wśród indeligentów, szczególnie artystów młodopolskich, małżęństwa z chłopkami. Jednakże wieś polska niebyła tak barwna i wesoła jak to sie niektórym wydawało.

Nędze wsi ukazuje Jan Kasprowicz w utworach takich jak : "W chałupie", czy "Księga ubogich".Jest to etap twórczości tego poety, który można śmiało nazwać społecznym i utylitarnym. Sonety Kasprowicza "Z chalupy" to cykl prezentujący skrajną nędze panującą na wsi - choroba czy śmierć kogoś z chłopskiej rodziny pociąga za sobą konieczność pozbycia się gospodarstwa.Chłopskie chaty są biedne i zniszczone. Dzieci wiejskie z trudnością zdobywają wiedzę i niejednokrotnie z głodu i wyczerpania umierają. Wszędzie cierpieniom ludzkim towarzyszy piękno, wiecznie odradzającej sie ziemi i nieba rozpiętego nad obszarem polskich pól, ojczystej przyrody dającej ukojenie i ucieczkę w udręce - motywy powracające w "Księdze ubogich". Wieś daje poczucie bezpieczeństwa chroni przed zgiełkiem świata. Bliski kontakt z naturą uczy, że przemijanie należy do porządku rzeczy i uwalnia od lęku przed śmiercią.

Najbardziej całościowy, pełny i prawdziwy obraz wsi i psychiki chłopa zawarł Władysław Reymont w swej epopei, nagrodzonej literacką Nagrodą Nobla, zatytułowanej "Chłopi". Reymont ukazuje wieś po uwłaszczeniu, kiedy zdążyła się już wykształcić wewnętrzna hierarhia. Mieszkańcy Lipiec dzielą się według ilości posiadanej ziemi. Ci, którzy mają jej najwiecej, decydują o najważniejszych dla wsi sprawach tak jak Maciej Boryna. Ale też właśnie oni wyzyskują tych, którzy ziemi mają mało i muszą, aby przeżyć, godzić sie na to. Czytając "Chłopów" poznajemy miejscowego proboszcza i wiejską arystokracje:kowala, młynarza. Oprócz mieszkańców wsi Reymont przedstawia nam również dziedzica i jego brata, byłego powstańca, któremu życie uratował Kuba - parobek Boryny. Mieszkańców wsi cechuje nieufność lub wręcz wrogość wobec ludzi z zewnątrz. Wyjątkiem jest Rochmający duży autorytet i ogromny wpływ na chłopów.

Poznajemy dokładnie problem oświaty na wsi. Większość chłopów nie umiała pisać, niektórzy jednak, zwłaszcza młodsi, potrafili czytać, a nawet prenumerowali gazety. We wsi nie było tylko szkoły, ale również lekarza. Leczeniem ludzi i zwierząt oraz przyjmowaniem porodów zajmowały się stare kobiety.Największym jednak autorytetem cieszył się kościelny Ambroży. Opisując codzienne życie Lipiec, nie pominiety został problem przestępczości. Najczęściej zdarzały się kradzieże. Na porządku dziennym byly równierz pobicia, np Antek pobił Mateusza i porwał się na własnego ojca. Nie można pominąć nadużyć i braku dbałości o los najuboższych i bezbronnych. Czytając powieść, poznajemy warunki, w jakich żyli lipieccy chłopi.

Lipce stały się dla Reymonta modelem świata, na którym zademonstrował prawa rządzące życiem ludzkim, zarówno jednostkowym, jak i społecznym.
Życie na wsi podporządkowane jest rytmowi natury z jego powtarzalnością i biegowi roku , co sprawia, że czas w powieści nie jest ograniczony, ale toczy sie po okręgu, jak we wszystkich kulturach tradycyjnych.