Odpowiedzialność porządkowa i dyscyplinarna urzednika państwowego

Urzędnicy państwowi mianowani ponoszą odpowiedzialność porządkową lub dyscyplinarną za naruszenie obowiązków pracownika. Ustawa różnicuje przewinienia według ciężaru gatunkowego. Za przewinienia mniejszej wagi stosuje się karę porządkową w postaci upomnienia. Upomnienia udziela kierownik urzędu. Urzędnik państwowy może w ciągu trzech dni od zawiadomienia go o ukaraniu, odwołać się do kierownika jednostki nadrzędnej. Jednak odwołanie to nie przysługuje, jeżeli karę wymierza minister.
Za poważne przewinienia przewidziane są kary dyscyplinarne, którymi są odpowiednio:
- nagana
- nagana z ostrzeżeniem
- nagana z pozbawieniem możliwości awansowania przez okres do dwóch lat do wyższej grupy wynagrodzenia lub na wyższe stanowisko
- wydalenie z pracy w urzędzie
W sprawach dyscyplinarnych orzekają komisje dyscyplinarne I i II instancji powołane przez kierowników urzędów, przy których działają. Członków komisji, w tym przewodniczącego i zastępców przewodniczącego powołuje na okres 4 lat kierownik urzędu, przy którym komisja działa po zasięgnięciu opinii zakładowej komisji związkowej. Członkiem komisji dyscyplinarnej może być urzędnik mianowany, zatrudniony w urzędzie co najmniej 5 lat, dający rękojmię należytego pełnienia tej funkcji. Komisja dyscyplinarna orzeka w składach trzyosobowych. Komisje dyscyplinarne I instancji powołuje się we wszystkich urzędach państwowych,z tym że wojewoda może powołać komisję dyscyplinarną I instancji dla urzędników zatrudnionych w urzędach kilku rejonowych organów rządowej administracji ogólnej.
Komisje dyscyplinarne II instancji (odwoławcze) powołuje się przy:
1) Marszałku Sejmu- dla urzędników Kancelarii Sejmu, Państwowej Inspekcji Pracy, Krajowego Biura Wyborczego, Biura Generalnego Inspektora Danych Osobowych oraz Instytutu Pamięci Narodowej- Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
2) Marszałku Senatu- dla urzędników Kancelarii Senatu
3) Prezydencie RP- dla urzędników Kancelarii Prezydenta
4) Prezesie Rady Ministrów- dla urzędników Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, urzędów podległych Prezesowi Rady Ministrów oraz ministerstw i urzędów centralnych organów administracji rządowej
5) Właściwym ministrze- dla urzędników podległych centralnym i naczelnym organom administracji państwowej
6) Ministrze właściwym do spraw administracji publicznej- dla urzędników urzędów wojewódzkich i regionalnych izb obrachunkowych
7) Przewodniczącym KRRiTV- dla urzędników Biura KRRiTV
8) Prezesie Trybunału Konstytucyjnego- dla urzędników Biura Trybunału Konstytucyjnego
9) Rzeczniku Praw Obywatelskich, Rzeczniku Interesu Publicznego, Rzeczniku Praw Dziecka – dla urzędników ich biur
10) Wojewodzie- dla urzędników urzędów rejonowych organów rządowej administracji ogólnej
Członkowie komisji dyscyplinarnych są w zakresie orzekania niezawiśli i podlegają tylko ustawom.
Istotną role odgrywa rzecznik dyscyplinarny urzędu. Powołuje go kierownik urzędu spośród podległych mu urzędników państwowych mianowanych, na okres kadencji komisji dyscyplinarnej. Rzecznik dyscyplinarny wszczyna postępowanie wyjaśniające na polecenie kierownika urzędu. O wszczęciu tego postępowania zawiadamia on urzędnika, którego ono dotyczy. Do zadań rzecznika dyscyplinarnego należy w szczególności:
- prowadzenie postępowania wyjaśniającego
- składanie wniosków o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, jeżeli wyniki postępowania wyjaśniającego to uzasadniają
- udział w rozprawach w charakterze strony
- wnoszenie odwołań od orzeczeń komisji dyscyplinarnej I instancji
- udział w postępowaniu odwoławczym
Komisja dyscyplinarna I instancji wszczyna postępowanie dyscyplinarne z dniem zgłoszenia wniosku rzecznika dyscyplinarnego o wszczęcie postępowania. Obwiniony ma prawo do korzystania z pomocy wybranego przez siebie obrońcy. W wypadku, gdy wniesiono o karę wydalenia z pracy w urzędzie, a obwiniony nie ma obrońcy z wyboru, przewodniczący składu orzekającego wyznacza obrońcę spośród urzędników państwowych. Komisja dyscyplinarna I instancji wydaje orzeczenie po przeprowadzeniu rozprawy w toku której wysłuchuje rzecznika dyscyplinarnego i obwinionego oraz jego obrońcy, a także po rozpatrzeniu innych dowodów mających znaczenie w sprawie. Rozprawa jest jawna dla urzędników państwowych mianowanych.
Orzeczenie powinno być ogłoszone bezpośrednio po naradzie. W wyjątkowych przypadkach można odroczyć ogłoszenie orzeczenia na czas nie dłuższy niż 3 dni. Orzeczenie wraz z uzasadnieniem doręcza się stronom z urzędu, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia jego ogłoszenia.
Od orzeczenia komisji dyscyplinarnej I instancji strony mają prawo wniesienia odwołania. W odwołaniu można zaskarżyć całość orzeczenia lub cześć. Odwołanie wnosi się do komisji dyscyplinarnej II instancji za pośrednictwem komisji dyscyplinarnej I instancji, która wydała zaskarżone orzeczenie, w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem. Od orzeczenia komisji dyscyplinarnej II instancji stronom służy skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego.. Prawomocne orzeczenie o ukaraniu podlega niezwłocznemu wykonaniu.
Postępowanie dyscyplinarne nie może być wszczęte po upływie miesiąca od dnia otrzymania wiadomości o popełnieniu czynu uzasadniającego odpowiedzialność dyscyplinarną, ani po upływie roku od złożenia wyjaśnień.
Karę dyscyplinarną z wyjątkiem kary wydalenia z pracy w urzędzie, uważa się za niebyłą i wzmiankę o niej wykreśla się z akt komisji dyscyplinarnej i urzędu po upływie 2 lat od uprawomocnienia się orzeczenia. Komisja biorąc pod uwagę osiągnięcia w pracy i zachowanie się pracownika może na wniosek pracownika lub jego przełożonego uznać karę za niebyłą i zażądać jej wykreślenia w terminie wcześniejszym. Po upływie 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia komisji dyscyplinarnej ukarany może wystąpić o uznanie za niebyłą kary wydalenia z pracy w urzędzie.

Odpowiedzialność porządkowa i dyscyplinarna pracowników samorządowych.

Ustawa różnicuje przewinienia według ciężaru gatunkowego. Przewinienia „mniejszej wagi” stanowią przedmiot odpowiedzialności porządkowej. Jedyną przewidzianą za nie karą jest upomnienie wymierzone pracownikowi mianowanemu przez bezpośredniego przełożonego. Wymierzenie kary nie musi poprzedzać przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego, ani choćby wcześniejsze wysłuchanie pracownika. W ciągu 3 dni od doręczenia pracownikowi zawiadomienia na piśmie o ukaraniu może on odwołać się do wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka lub kierownika jednostki administracyjnej, w której jest zatrudniony. Podmiot ten jednoosobowo podejmuje decyzje o uwzględnieniu bądź odrzuceniu sprzeciwu.
Poważne przewinienia karane są odpowiednio:
- naganą
- naganą z ostrzeżeniem
- naganą z pozbawieniem możliwości awansowania przez okres do 2 lat do wyższej grupy wynagrodzenia lub na wyższe stanowisko
- przeniesieniem na niższe stanowisko
- wydaleniem z pracy w jednostce samorządowej
Ocena wagi naruszenia należy zasadniczo do bezpośredniego przełożonego pracownika
Kary dyscyplinarne orzekają komisje dyscyplinarne I i II instancji. Komisja dyscyplinarna I instancji składa się z członków wybranych przez radę gminy (zgromadzenie związku) spośród pracowników samorządowych ( z wyjątkiem pracowników zatrudnionych na podstawie wyboru i umowy o pracę).Komisja dyscyplinarna II instancji składa się z członków wybranych przez radę gminy ( zgromadzenie gminy) spośród radnych. Członków komisji dyscyplinarnych wybiera się na okres kadencji rady.
Istotną rolę w zakresie postępowania dyscyplinarnego odgrywa rzecznik dyscyplinarny, który przeprowadza postępowanie wyjaśniające w odniesieniu do pracowników mianowanych oraz formułuje wnioski o zaniechaniu wszczęcia postępowania, o ukaraniu karą porządkową lub o skierowanie sprawy do komisji dyscyplinarnej. Rzecznika dyscyplinarnego wyznacza odpowiednio wójt (burmistrz, prezydent miasta) starosta, marszałek województwa spośród pracowników mianowanych.
Prawomocne orzeczenie o ukaraniu podlega niezwłocznemu wykonaniu przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) starostę, marszałka lub kierownika innej jednostki administracji samorządu i odnotowaniu w aktach osobowych i świadectwie pracy.