Naród i tożsamość narodowa - najważniejsze informacje

1. Pojęcie i geneza narodu
Naród jest zbiorowością terytorialną o określonym składzie etnicznym, wytworzoną w procesie dziejowym jako wspólnota o podłożu gospodarczym, politycznym, społecznym i kulturowym, przejawiająca się w świadomości swych członków.

2. Czynniki narodowotwórcze
a) wspólne terytorium- wartość materialna i obiektywna
b) wspólne pochodzenie etniczne (wspólny język, obyczaje, zwyczaje)
c) wspólna organizacja polityczna (jednolite zasady współżycia i cele)
d) integracja gospodarcza (wspólnota interesów)
e) integracja społeczna (stosunki i zależności społeczne)
f) wspólna kultura (czynniki narodowotwórcze- literatura, muzyka, malarstwo, język, pieśni, w Polsce np. dzieła Mickiewicza, Słowackiego, powieści historyczne Sienkiewicza, muzyka Szopena, Moniuszki, obrazy Matejki)

3. Świadomość narodowa
a) Świadomość narodową wyznacza przekonanie o wspólnym pochodzeniu. Często jest ono oparte na legendzie np. przekaz o Lechu, Czechu i Rusie. Istotne znaczenia ma stosunek do wspólnych dziejów historycznych np. chrzest Polski, bitwa pod Grunwaldem, postania narodowe. Uznanie pewnych postaci historycznych za bohaterów narodowych np. Kościuszko. Poczucie tożsamości narodowej najczęściej przejawia się w postawach patriotycznych.

b) Patriotyzm (patriotes-rodak, ojczyzna) - rzetelne wypełnianie obowiązków konstytucyjnych, dobro kraju ponad wszystko. Postawa poszanowania i umiłowania ojczyzny. Stawianie dobra kraju ponad interes osobisty, troska o dobro wspólne.

c) Nacjonalizm (natio-naród)- ideologiam postawa społeczno-politycznam w której wartością kluczową jest naród. Członkowie każdej narodowości powinni dążyć do utworzenia odrębnego państwa. Przekonanie o wyższości własnego narodu nad innymi. Może usprawiedliwiać ekspansje i agresje wymierzoną w inne grupy etniczne czy narody.

d) Kosmopolityzm (kosmopolites-obywatel świata) – świat ojczyzną człowieka. Postawa społeczno-polityczna, która opiera się na załozeniu, że ojczyzna człowieka jest cały świat, zasady orgaznizacji państwowych są przestarzałe a więzi narodowe i historyczne pozbawiona znaczenia. Prowadzi to do zaniku patriotyzmu, odcinania się od tradycji i kultury narodowej, obojętność na problemy narodu.

e) Ksenofobia (ksenos-obcy, phobos-strach) - postawa niechęci, wrogości wobec ludzi obcych rasowo, religijnie lub etnicznie i tworzonej przez nich kultury.Wiąże się z nacjonalizmem. Wyrasta z poczucia wyższości własnego narodu i pogardy wobec innych. Jest wyrazem braku tolerancji i usprawiedliwieniem agresji.

f) Szowinizm - skrajna postać nacjonalizmu, wyraża się w bezkrytycznym stosunku do własnego narodu, niedostrzegania jego wad i wyolbrzymiania zalet. Towarzyszy temu pogarda a nawet nienawiść wobec innych narodów. Prowadzi do wyzysku, dyskryminacji, nietolerancji.

g) Rasizm - teoria głosząca, że wartość człowieka zależy od jego rasy. Wg rasistów są rasy lepsze i gorsze, wyższe i niższe. Konsekwencją tego pogladu jest uprzywielejowanie jednych i dyskryminacja innych. Wszelkie odmiany rasizmu zawsze przynosiły niesprawiedliwość, krzywdę, prowadziły do łamania praw człowieka.

4. Mniejszości narodowe w Polsce
Obecnie mniejszości narodowe w Polsce stanowią ok. 3% ogółu mieszkańców.
Na niektórych obszarach Polski ludność innych narodowości tworzy zwarte skupiska.

Liczebność (na rok 2011)

* Mniejszości narodowe w Polce mają obecnie całkowita gwarancję zachowania swojej tożsamości.
* Ordynacja wyborcza do sejmu zapewnia mniejszościom narodowym przedstawicielstwo w polskim parlamencie
* Najlepiej zorganizowana mniejszością narodową w Polsce są Niemcy, działają tu 54 stowarzyszenia ludności niemieckiej (np. Towarzystwo Spoleczno- Kulturalne Mniejszosci Niemieckiej Na Śląsku Opolskim)
* Każdy obywatel ma wolność religii.
* Ustawa oświatowa zapewnia mniejszościom zakładanie własnych szkół oraz naukę w języku ojczystym w polskich szkołach.