Rzeźbiarze współcześni - rzeźba współczesna - twórcy - Calder - Derain - Tatlin - Dunikowski

DunikowskiCalder Aleksander (1898 – 1972), amerykański inżynier mechanik, działał głównie w Paryżu. Tutaj w latach dwudziestych zetknął się z najnowszą plastyką (Picasso). Projektuje figurki z drutu do „cyrku miniaturowego”, którego przedstawienia daje w swojej pracowni. Zaczyna tworzyć konstrukcje abstrakcyjne z drutu i płyt metalowych, które nazwał „stabiles”. Potem tym konstrukcjom nadaje ruch za pomocą motorka lub wiatru; nazywa je „mobiles”. Wykorzystuje ruch powietrza w poruszaniu płaskich metalowych płytek z różną prędkością, w rozmaitych kierunkach. Przez skomplikowany system form chce ujarzmić przestrzeń i czas. Widać tu może wpływ malarstwa Miro, reliefów Arpa, twórczości Mondriana, ale Calder zbliża się tez do surrealizmu i ruchu Dada. W latach czterdziestych wyjeżdża do USA, gdzie pracuje na swojej farmie. Bierze udział w wystawie surrealistow w nowym Jorku. Tworzy nowe „stabiles”, w których łączy dadaistyczne i surrealistyczne środki wyrazu z abstrakcyjnym konstruktywizmem. Przez długi czas sam pracował nad rzeźbą kinetyczna, co uważano za dziwactwo. Ale po drugiej wojnie światowej, zwłaszcza w latach pięćdziesiątych, wielu artystów zainteresowało się jego pomysłem.

Derain Andre (1880 – 1954) malarz, grafik i rzeźbiarz. Po studiach i pracach nie mających nic wspólnego ze sztuka, nagle decyduje się poświęcić malarstwu. Używa kolorów krzyczących, rozdzielonych, szybkich uderzeń pędzla, dominuje zieleń, błękit, róż. Mimo pierwszeństwa koloru zachowuje troskę o formę i konstrukcje. Prawdopodobnie on pierwszy odkrywa sztukę murzyńską, folklor, uwielbia malarstwo prymitywne. W jego pracach widać także wpływy impresjonizmu, kubizmu i malarstwa historycznego. Uważano go za największego z żyjących francuskich malarzy. Około 1909 odchodzi od fowizmu, ogranicza i ściemnia paletę. Bierze udział w wystawach w Moskwie, Berlinie, nowym Jorku.

Tatlin Władimir (1885 – 1953) rosyjski artysta, pracował w wielu dziedzinach: obróbka drewna i metalu, ceramika, projekty ubrań roboczych, film, scenografia, projekty aparatów latających. W 1913 wystawia w Moskwie pierwsze abstrakcyjne reliefy konstruktywiczne, wywodzące się z kubistycznych kompozycji Picassa. Tworzył kompozycje przestrzenne i abstrakcyjne konstrukcje wiszące wolno na drutach.

Korzystająca z cudzych doświadczeń współczesnych mu i historycznych.
Kuna Henryk (1885 – 1945) rzeźbiarz polski. Pełny jego rozwój nastąpił po pierwszej wojnie światowej. Jeden z założycieli i członków grupy „Rytm”. Artysta poszukuje w rzeźbie akordów rytmicznych, syntezy kształtów. Daleki od literackich tematów modeluje głowy portretowe tektonicznie, w konkretnych kształtach i zdecydowanych konturach. Jednocześnie pierwiastek liryczny – miękkie, opływowe formy wyrażają zadumę i kontemplacje. Stosował marmur, brąz, drewno. Później nastąpił zwrot w kierunku realizmu, poszukiwanie psychicznej i fizycznej indywidualności modela.

Dunikowski Xawery (1875 – 1964) wybitny malarz i rzeźbiarz polski, absolwent ASP w Krakowie, a od 1921 jej profesor. Talent jego kształtował się w klimacie symbolizmu oraz impresjonizmu Rodina. Od 1901 zaczyna dążyć do syntezy kształtu plastycznego i wydobycia ekspresji rytmu w samej bryle. Poprzez formy różnych rzeźb przebija chęć wyrażania nastrojów, która czyni go znaczącym przedstawicielem ekspresjonizmu. Dunikowski dąży do uogólnienia formy przez szeroko cięte płaszczyzny i szkicowość ekspresja ruchu i gestu przy monumentalnej całości. W 1914 – 1920 dynamiczne kompozycje kubistyczne. Forma zawsze statyczna, czysto rzeźbiarska, uproszczona.