Partie poltyczne współczesnej Polski

Status prawny partii politycznych jest zapisany w Konstytucji RP, a jego rozwinięte postanowienia znajdują się w ustawie o partiach politycznych z 27 czerwca 1997 roku w której jest także zapisana pełna definicja partii politycznej która wygląda następująco:
„Partia polityczna jest dobrowolną organizacją występującą pod określoną nazwą, stawiającą sobie za cel udział w życiu publicznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej”.
Według konstytucji partie które:
- przewidują utajnianie swych struktur lub członkostwa
- odwołują się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk nazizmu, faszyzmu i komunizmu
- w programie i działalności zakładałyby lub dopuszczały nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy czy uzyskania wpływu na politykę państwa -
nie mają prawa zaistnieć. Każda partia ( której nie dotyczą powyższe punkty ) podlega wpisaniu do ewidencji partii politycznych prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Warszawie. Wniosek o wpisanie do ewidencji musi podpisać co najmniej tysiąc ( pełnoletnich ) obywateli polskich. Jeżeli wystąpią jakieś problemy z partią co do konstytucji rozstrzyga to Trybunał Konstytucyjny. Ewidencja partii politycznych jest jawna i dostępna dla każdego. Po wpisaniu do ewidencji partia ma moc prawną i jest objęta ochroną prawną przewidzianą dla dóbr osobistych.

Członkiem partii politycznych może zostać człowiek który:
- jest pełnoletnim obywatelem Polski
- nie pełni takich funkcji politycznych i zawodów jak: sędzia Trybunału Konstytucyjnego, prezes i wiceprezes NIK, prezes NBP, rzecznik praw obywatelskich
- nie należy do takich grup zawodowych jak: sędziowie, prokuratorzy, zawodowi wojskowi i policjanci, funkcjonariusze służb ochrony państwa.

Partie pełnią między innymi takie funkcje polityczne jak:
- kontrolowanie poczynań władzy ( opozycja )
- formułowanie doktryn i programów politycznych
- ujawnianie, formułowanie i wyrażanie interesów grupowych
- kształtowanie kultury politycznej
- kształtowanie opinii publicznej
- przygotowywanie kadr dla aparatu państwowego
- sprawowanie władzy ( partie rządzące )
- uczestniczenie w kształtowaniu systemu partyjnego.

Finansowanie partii jest jawne ( Cooku każda partia musi złożyć sądowi prowadzącemu ich ewidencję informacji o źródłach finansowych ). Otrzymują one pieniądze z:
- darowizn
- spadków
- zapisów
- ze zbiórek publicznych
- składek członkowskich
- z działalności gospodarczej
- dochodów z majątku własnego.
Źródłami finansowymi nie mogą być:
- państwowe i komunalne jednostki organizacyjne
- podmioty zagraniczne
- osoby prawne z udziałem podmiotów zagranicznych

W Polsce istnieje kilkaset partii politycznych, które można jednak podzielić ze względu na kryterium genetyczno-historyczne, na cztery zasadnicze rodziny:
- partie postpeerelowskie, wywodzące się – w różny sposób – z trzech partii działających legalnie przed rokiem 1989. Głównie tego rodzaju partie to: Sojusz Lewicy Demokratycznej ,Polskie Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Demokratyczne.
- partie postsolidarnościowe, wywodzące się bezpośrednio z ruchu „Solidarność”. Główne z nich to: Unia Wolności Unia Pracy, , Prawo i Sprawiedliwość, Ruch Odbudowy Polski, Liga Polskich Rodzin, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe, Stronnictwo Konserwatywno-Ludowe.
- partie wywodzące się z pozasolidarnościowej opozycji antykomunistycznej. Główne ugrupowania to: Konfederacja Polski Niepodległej, Polska Partia Socjalistyczna, Chrześcijańsko-Demokratyczne Stronnictwo Pracy, Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne, Unia Polityki Realnej
- partie nowe, powstałe już w okresie transformacji ustrojowej, jak np. Polska Partia Przyjaciół Piwa, Partia X, Krajowa Partia Emerytów i Rencistów, Samoobrona, Socjaldemokracja Polska.
Niektóre ugrupowania, zwłaszcza liberalne ( Unia Wolności, Platforma Obywatelska RP), nie mają w zasadzie bezpośrednich historycznych odniesień.

W Polsce istnieje obecnie system wielopartyjny (oznacza to że nie ma partii większościowej, trwale i wyraźnie górującej nad pozostałymi partiami ). By utworzyć rząd poszczególne partie powołują się do koalicji < związki partii > w których gronie dochodzi często do sporów i sprzeczności przez różnorodność poglądów. W polskiej praktyce politycznej ugrupowania opozycyjne Charakteryzuje zmienność postaw:
Od totalnej negacji rządu i jego polityki, po poczucie współodpowiedzialności za państwo. W tym systemie szczególna rola przypada partiom centralowym, które poszukują partnerów wśród innych ugrupowań centralowych. Jednak patrząc na to pod innym kontem wielopartyjność sprzyja realizacji zasady reprezentacji, a zmienność koalicji może stanowić swego rodzaju zaporę bezpieczeństwa. Od 1995 roku w Polsce można było zaobserwować kształtowanie się polskiego systemu partyjnego które trwa do dziś i na pewno jeszcze trochę czasu potrwa. Zaczęło się od wyborów prezydenckich w 1995 kiedy to system partyjny zdawał się zmierzać w kierunku systemu dwublokowego, zdominowanego wtedy przez Solidarność i Sojusz Lewicy Demokratycznej ( prawica i lewica ). Od tamtej pory lewica i prawica były partiami nadrzędnymi (różne partie w różnych czasach należały do lewicy i prawicy) raz jedna była bardziej nadrzędna raz druga. W 1999roku SLD przekształcił się w partię polityczną, a w ramach AWS powstała partia polityczna Ruch Społeczny AWS. Scenę polityczną objęły Unia Wolności i PSL. W 2000 roku znowu wiele się pozmieniało.

Spadło poparcie dla AWS, oraz pojawiły się nowe ugrupowania takie jak: centroprawicowa Platforma Obywatelska, prawicowe Prawo i Sprawiedliwość, oraz Liga Polskich Rodzin. Zmarginalizowania została Unia Wolność. Zapewne teraz jak i w przyszłości będzie się wiele razy zmieniać system partyjny i będzie powstawać wiele nowych ugrupowań i partii.