Dwie literackie kreacje pojedynku w obronie uznawanych wartości – „Krzyżacy” H. Sienkiewicza i „Tango” S. Mrożka.

W obu utworach występują sceny pojedynków w obronie uznawanej wartości. Głównych bohaterów łączy przede wszystkim młodość oraz waleczność. W sytuacji, w której się znaleźli sił dodaje im miłość do kobiety.

„Krzyżacy” Henryka Sienkiewicza jest to utwór epicki. Język epicki zależy od form i gatunku. Występują w nim często wyrazy podniosłe oraz szyk przestawny. Powieść jest napisana stylem wysokim, co prowadzi do wzruszenia. Jako powieść historyczna skupia wiele archaizmów, np. utworzon był, wszędy, podziękowa.
"Tango" to dramat Sławomira Mrożka, utrzymany w charakterystycznej dla pisarza konwencji groteskowej. Poważne problemy przedstawia on w sposób śmieszny. W dramacie występują liczne dialogi oraz didaskalia. Utwór jest napisany stylem niskim oraz współczesnym językiem, potocznym, w którym są kolokwializmy, np. „Ty kuro! O, ślepoto”.
Akcja „Krzyżaków” rozgrywa się w średniowieczu. Pojedynek Zbyszka z Rotgierem odbywa się na dziedzińcu zamkowym. Zbyszko miał okazję do zemsty nad jednym z Krzyżaków, którzy porwali mu jego ukochaną Danuśkę. Rycerz miał obowiązek postępowania według honoru. Walczył z uporem, odważnie w pojedynku sam na sam z Krzyżakiem, twarzą w twarz ze śmiercią. Obrona damy serca oraz słabszych była dla niego obowiązkiem, walczył według kodeksu rycerskiego. Walka odbywa się wśród tłumu gapiów, którzy wspierają Zbyszka. Począwszy od księcia, a skończywszy na zwykłych szarych ludziach, którzy stoją na krużgankach oraz na dachach. Bardzo przeżywają ten pojedynek, pochodzą do niego niezwykle emocjonalnie. Wiwatują na znak zwycięstwa rycerza. Sam rycerz jednak zwycięstwo przyjmuje ze spokojem. Całą walkę był podbudowany, że może się zemścić za porwanie ukochanej. Wytrwałość i upór doprowadziły do zwycięstwa.
Akcja „Tanga” dzieje się w II-połowie XX wieku. Pojedynek toczy się w mieszkaniu. Mieszkanie jest całkowicie zaniedbane. Niechlujstwo doprowadziło, że znajdują się w nim całkowicie niepotrzebne rzeczy. Dziesięć lat po śmierci dziadka w salonie w dalszym ciągu stoi katafalk, oraz wózek 25-letniego Artura. Przez te lata nikt nie poczuł się do obowiązku sprzątnięcia starych gratów, które są już zbędne. Rupieciarnia nikomu nie przeszkadza, tylko Arturowi. Winnymi tego nieładu są dwa pokolenia. Najstarsze: Eugeniusz i Eugenia oraz rodzice Artura: Stomil i Eleonora. Babcia bohatera jest nowoczesna, czuje się niczym nastolatka. Ubiera się nowocześnie oraz ciągle domaga się jakiejkolwiek rozrywki. Eugeniusz natomiast zaniedbuje pisanie pamiętników. Rodzice Artura są to ludzie, którzy dawniej pragnęli i wywalczyli sobie nowoczesność, oraz wyzwolenie. Protestuję przeciw konwencjom. Eleonora zdradza swojego męża. Ten natomiast toleruje jej romans z Edkiem. Główny bohater Artur jest najmłodszym członkiem rodziny Student filozofii, który buntuje się przeciwko starszemu pokoleniu. Chce nadać swojemu światu ład. Nie potrafi już dalej znosić głupoty oraz braku zasad rodziców. Jest on człowiekiem wykształconym. Prowadzi walkę werbalną ze starszym pokoleniem, która zostaje zakończona elementem fizycznym. Walczy dla swojej ukochanej Ali, której się oświadczył. Chce, aby powróciły zasady i tradycje. Cała rodzina podchodzi jednak do buntu syna bez większych emocji i zainteresowania. Pragną dalszej swobody tej, o którą niegdyś walczyli. Jednakże Artur jako młody człowiek dzielnie walczy. Nie poddaje się. Miłość do ukochanej dodaje mu sił. Podszedł do całego pojedynku bardzo emocjonalnie i niestety został zamordowany. Sprawcą śmierci był Edek. Zwykły człowiek przejął rządy po Arturze. Nawet śmierć własnego syna nie wzbudziła głębszych emocji jego rodziców. Stomil skomentował ten fakt „ Miały być rządy dusz, a nadchodzą rządy chama”.

Zarówno w powieści H. Sienkiewicza i S. Mrożka występuje pojedynek. Bohaterami pojedynków są ludzie młodzi walczący o swoje damy. Różnica akcji czasu jest ogromna a obaj walczą o kobietę. Walka jednakże nieco się różni. Zbyszko walczy fizycznie, natomiast Artur jako osoba wykształcona żyjąca w innych czasach walczy za pomocą polemiki. Sytuacja w „Tangu” jest odwrócona, niż jaka ma miejsce w ówczesnym świecie. Młody człowiek chce żyć zgodnie z tradycją i z zasadami, natomiast starsze pokolenie pragnie pełnej swobody i braku zasad.