Odżywianie i oddychanie źródłem energii niezbednej do życia - ściaga

SKŁADNIKI POŻYWIENIA – CHEMICZNE: nieorganiczne (woda, sole min.), organiczne. SKŁADNIKI ODŻYWCZE : NA: budulcowe (białka), energetyczne (tłuszcze, węglowodany), regulujące (witaminy, składniki min). SOLE MIN - PIERWIASTKI : NA: makroelementy (ponad 100 mg: wapń, potas, sól, fosfor, siarka, magnez, chlor), mikroel (mniej niż 100 mg: żelazo, magnez, fluor). BIAŁKA : NA: a)Proste – zbudowane z samych aminokwasów, np.: miogen (mięśnie), fibrynogen (osocze krwi), kalogen, itp., b)Złożone – zawierają także części niebiałkowe, np.: węglowodany, kwasy nukleinowe, kwas fosforowy. WĘGLOWODANY: a)Glukoza – 90%; tego muszą stanowić cukry złożone, b)Glikogen - - II – cukry proste, c)Są głównym źródłem energii, d)Zbudowane są z węgla, wodoru, tlenu, e)Ze względu na budowę możemy je : na: a)Monosacharydy (cukry proste): glukoza, fruktoza, galaktoza, b)Digosacharydy: sacharoza, laktoza, c)Polisacharydy (wielocukry): skrobia, glikogen, celuloza. TŁUSZCZE – są zapasowym materiałem energetycznym; wykorzystywany jest w czasie bardzo intensywnej i długotrwałej pracy fizycznej. Nadmiar odkładany jest w tkance tłuszczowej pod skórą lub wokół niektórych narządów, np.: wątroba, serce, nerki. Dostarczają: 2x więcej energii niż węglowodany i białko, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, niektóre witaminy (A:D), ułatwiają przyswajanie witamin w nich rozpuszczonych. JAMA USTNA: warga górna, łuk zębowy górny, podniebienie twarde, p. miękkie, języczek, migdałki, tylna ściana gardła, język, łuk zębowy dolny, warga dolna. ZĘBY dzielą się na mleczne, które pojawiają się w II poł. I roku życia i są do 7-13 roku życia, a dziecko posiada 2 siekacze, 1 kieł, 2 trzonowe, zęby stałe, które pojawiają się od 7-13 roku życia do końca, dorosły posiada 2 siekacze, 1 kieł, 2 przedtrzonowe i 3 trzonowe. BUDOWA ZĘBA: korona, szyjka, korzeń, szkliwo, zębina, dziąsła, miazga, kanał korzenia, nerw, naczynia krwionośne. PRZEŁYK – prosta rura, ciągnie się od otworu gębowego (ok. 6 kręgu szyjnego), do 10-11 kręgu piersiowego. ŻOŁĄDEK – położony w górnej części jamy brzusznej, pomiędzy 1 a 2 kręgiem lędźwiowym, w płaszczyźnie po środkowej gdzie większa jego część leży po stronie lewej. : się na: część wpustową, trzon, dno żołądka. JELITO CIENKIE – najdłuższy el. układu, dł. do 6m. Położony między 2 a 3 kręgiem lędźwiowym; : się na: dwunastnicę, jelito czcze, jelito kręte. JELITO GRUBE – dł. do 120-180cm, dł : się na: jelito ślepe z wyrostkiem robaczkowym, okrężnicę, odbytnicę kończącą się odbytem. WĄTROBA – zaliczana do wielkich gruczołów układu pokarmowego, jest największym narządem, znajduje się w płaszczyźnie po środkowej na h żołądka, ale jej większa cz. spoczywa po stronie prawej. Składa się z 4 płatów, posiada 2 powierzchnię: górną – przeponową i dolną – trzewną. Od strony trzewnej przylega woreczek żółciowy. TRZUSTKA – długi wąski gruczoł, ma ciężar od 70-90g, dł 15-20cm, szer od2.5-5.5cm, gr 1.7-2cm. Położona poprzecznie na tylnej ścianie jamy brzusznej na h 1;2 kręgu lędźwiowego – żołądka. ROLA UKŁADU POKARMOWEGO: a)Podniebienie twarde – uczestniczy w procesie żucia, formowania kęsa, połykania, b)Podniebienie miękkie, c)Wargi, d)Gruczoły ślinowe, e)Zęby, f)Język, g)Żołądek, h)Dwunastnica, i)Pęcherzyk żółciowy, j)Trzustka, k)Jelito grube, l)Odbytnica. WYJAŚNIENIA: b)Nie pozwala na przechodzenie pokarmu do jamy nosowej podczas połykania, c)Biorą udział w przyjmowaniu pokarmu, e)Rozdrobnienie pokarmu, f)Mieszanie pokarmu ze śliną, odbieranie smaku, formowanie kęsów, przesyłanie ich do przełyku, g)Pokarm zostaje wymieszany z sokiem żołądkowym produkowanym przez gruczoły ślinowe; obecny w żołądku kwas solny zabija bakterie, h)Odbywa się w niej większość enzymatycznych procesów trawiennych (do dwunastnicy uchodzą przewody, którymi do światła jelita dopływa żółć z wątroby i wydzielina trzustki, i)W nim przechowywana i zagęszczana jest żółć, j)Trawienie tłuszczów, k)Wchłanianie wody i soli mineralnych, l)Tworzenie i wydalanie kału. PRAWIDŁOWE ZYWIENIE – dostarczanie do organizmu odpowiedniej ilości pokarmu o określonych wartościach energetycznych. CODZIENNIE NALEŻY SPOŻYWAĆ: 4-5g cukru, 1g białka, 1g tłuszczu-na 1kg masy ciała, 50-60%-cukry, 12-15%-białka, 30-35%-tłuszcze. PIRAMIDA ŻYWIENIOWA: ruch, owoce i warzywa i makarony i mięso białe, nabiał i mięso czerwone, cukry, tłuszcze. CODZIENNIE JEMY MIN: 5 porcji produktów zbożowych; skrobia dostarcza energii mięśniom; błonnik reguluje prace jelit, 4 porcje warzyw i 3 owoców; dostarczają odpowiednią ilość witamin i składników mineralnych (także błonnik), 3 porcje produktów mlecznych; zapewniają odpowiednią ilość wapnia i dużo dobrej jakości białka, 1 porcja może dostarczyć nam białka; ryb, drobiu, mięsa, fasoli. POWINNIŚMY UNIKAĆ: alkoholu, słodyczy, podrobów, tłuszczów zwierzęcych. ZASADY PRAWIDŁOWEGO PRZYRZĄDZANIA POSIŁKÓW: a)Przygotowanie czystego miejsca i narzędzi pracy, b)Staranne umycie warzyw i owoców, c)Posprzątanie miejsca pracy. CHOROBY PASOŻYTNICZE: tasiemiec, glistnica, owsica. ZATRUCIA POKARMOWE: salmonella, zatrucie jadem kiełbasianym, czerwonka bakteryjna i pełzakowata.