Etyka pracodawcy w stosunku do pracownika

Podstawowe wartości moralne i etyczne wynikają z ogólnych norm etycznych. Zobowiązują one pracodawcę do przestrzegania praw człowieka dbania o godność danego zawodu.

ETYKA – pojmowana jest jako nauka o moralności, zmierza do ustalenia pewnych właściwości wspólnych, ocen i norm zachowań człowieka, które mogą być moralnie dobre lub złe. Etyka bada społeczne i psychologiczne źródła powstawania poglądów moralnych, ich funkcje społeczną oraz historyczny rozwój kryteriów ocen moralnych.
Praca jest nie tylko obowiązkiem ale tworzy również uprawnienia: do godziwej zapłaty, do godziwych warunków pracy i życia człowieka pracującego.

Etyczne i moralne obowiązki pracodawcy względem zatrudnianych przez niego pracowników wynikają z kodeksu pracy. Obowiązany jest on w szczególności do zaznajomienia pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami, oraz organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy. Praca powinna być organizowana w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy
w ustalonym z góry tempie. Pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika. Jakakolwiek dyskryminacja w stosunkach pracy, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, narodowość, przekonania, zwłaszcza polityczne lub religijne, orientację seksualną oraz przynależność związkową, jest niedopuszczalna. Powinien on także wpływać na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.


Pracodawca ma również obowiązek, aby zapewniać pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Powinien on również terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie, jest obowiązany do wypłacania ich w miejscu, terminie i czasie określonych w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa pracy. Jest obowiązany także udostępnić na żądanie pracownika do wglądu dokumenty, na których podstawie zostało obliczone jego wynagrodzenie. Obowiązek wypłacenia wynagrodzenia może być spełniony w inny sposób niż do rąk pracownika, za jego uprzednią zgodą wyrażoną na piśmie.

Pracodawca musi ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych, stwarzać pracownikom podejmującym zatrudnienie po ukończeniu szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe lub szkoły wyższej warunki sprzyjające przystosowaniu się do należytego wykonywania pracy. Potrzeby socjalne pracowników powinny być zaspokajane przez pracodawcę, oczywiście w miarę posiadanych środków. Pracodawcy oraz organy administracji są obowiązani tworzyć warunki umożliwiające korzystanie z uprawnień
do tworzenia organizacji zrzeszającej pracowników.

Pracownicy przez swoich pracodawców powinni być oceniani w sposób obiektywny
i sprawiedliwy zależny od wyników ich pracy, pracodawca jest obowiązany przez
to prowadzić dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników. Pracodawca ma obowiązek udostępnia pracownikom teksty przepisów dotyczących równego traktowania w zatrudnieniu w formie pisemnej informacji rozpowszechnionej na terenie zakładu pracy lub zapewnić pracownikom dostęp do tych przepisów w inny sposób przyjęty u danego pracodawcy. Pracownicy powinni być również być informowani przez swojego pracodawcę o możliwości zatrudnienia w pełnym lub
w niepełnym wymiarze czasu pracy, a pracownicy zatrudnieni na czas określony – o wolnych miejscach pracy.

Kolejnym bardzo ważnym obowiązkiem pracodawcy jest przeciwdziałanie mobingowi w zakładzie pracy czyli działaniom lub zachowaniom dotyczącym pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.

W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nie określony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy oraz powinno być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy. O zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nie określony pracodawca obowiązany jest zawiadomić na piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową, podając przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy. Nie może on jednak wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 2 lata
do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.

Nie może także wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także
w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Pracodawca jest obowiązany do wypłacania odpraw z tytułu zwolnień z przyczyn leżących
po stronie zakładu pracy, z tytułu odpraw emerytalnych i rentowych, z tytułu odpraw pośmiertnych, oraz z tytułu odszkodowań i renty wyrównawczej.

Oprócz tych ogólnych wskazań wartości, powinności i uprawnień moralnych, istnieją również pewne wartości i normy szczegółowe, wynikające ze specyfiki poszczególnych zawodów – etyki zawodowe. Określają one bardziej szczegółowo relacje między pracodawcą pracobiorcą.