Celem tego projektu jest przedstawienie kształtowania się kosztów stałych i kosztów zmiennych w okresie od stycznia 2003 do stycznia 2004, na przykładzie firmy Shaft S.A.
Firma Haft S.A. to lider na rynku firanek żakardowych i jedyny na skalę przemysłową producent wyrobów haftowanych w Polsce.
Fabryka Firanek i Koronek "SHAFT" S.A. istnieje od roku 1878 i dostarcza na rynek następujące grupy produktów:
- Firanki dziane - służące do dekoracji wnętrz, w tym: firanki żakardowe, markizety, oraz firanki konfekcjonowane (gotowe do zawieszenia)
- Firanki i lambrekiny haftowane
- Wyroby haftowane - wykorzystywane do produkcji konfekcji damskiej i dziecięcej; tkaniny haftowane, tkaniny gipiurowe, koronki haftowane i gipiurowe, kołnierzyki, wykrojniki, emblematy, aplikacje itp.
- Firanki z nadrukiem transferowym paskowym i na całości.
- Bielizna stołowa: bieżniki, obrusy oraz serwetki dziane i haftowane.
- Lambrekiny gipiurowe, obrusy, bieżniki, serwetki gipiurowe.
Zanim przedstawię zmiany wielkości kosztów jakie zachodziły w firmie SHaft S.A. w roku 2003 postaram się w sposób rzetelny i łatwy w zrozumieniu przedstawić, czym są wspomniane koszta stałe i zmienne.
Kosztami stałymi są te elementy kosztów, które nie są zależne od wielkości produkcji lub innej działalności jednostki gospodarczej. I tak dla przykładu, kosztami stałymi są: koszty utrzymania budynków, podatki, koszty biurowe itp. Koszty stałe pozostają na niezmienionym poziomie w krótkim okresie w przedziale istotności.
W dalszej części pracy przedstawię dokładny schemat tych kosztów dla firmy SHaft S.A.
Należy pamiętać, że określenie "koszty stałe", nie jest równoznaczne z określeniem "koszty które nigdy się nie zmieniają". Koszty stałe mogą się zmieniać, ale ich zmiany nie są spowodowane zmianami poziomu działalności (w naszym przypadku produkcji firanek), lecz innymi czynnikami. Do typowych czynników wpływających na zmianę poziomu kosztów stałych należą choćby: zmiany organizacji przedsiębiorstwa, zmiany stosowanej technologii, sprzedaż maszyn i urządzeń produkcyjnych, podjęcie decyzji przez zarząd o przeprowadzeniu kampanii promocyjnej itd.
Koszty stałe można podzielić na bezwzględnie stałe i koszty względnie stałe.
Do pierwszej grupy zalicza się takie koszty, które są całkowicie niezależne od zmian wielkości produkcji lub działalności jednostki, np. utrzymanie strony internetowej.
Natomiast kosztami względnie stałymi są takie koszty, które pozostają bez zmian w określonym przedziale zmienności produkcji lub działalności
KOSZTY WZGLĘDNIE STAŁE
Należy podkreślić, że określenie "koszty stałe" powinno być używane w odniesieniu do określonego przedziału czasu.
Odnosząc się do firmy SHaft S.A. jej kosztami stałymi w okresie od stycznia 2003 do stycznia 2004 były:
- Koszty utrzymania biura
- Koszty wynajmu magazynów
- Koszty biurowe (Internet, długopisy itp.)
- Podatki (inne niż dochodowe)
- Opłaty za szkolenia obecnych i nowych pracowników
- Dopłaty do biletów na dojazdy do pracy
- Posiłki dla pracowników, środki czystości
- Koszty odzieży roboczej i ochronnej
- Koszty prania odzieży roboczej
- Utrzymanie strony internetowej (opłata za domenę, admina itp.)
- Wydatki na opłacenie biura rachunkowego
Znając już koszty stałe przedstawię teraz "koszty zmienne" zaczynając od wyjaśnienia czym te koszta są.
Koszty zmienne, w przeciwieństwie do kosztów stałych, zmieniają się wraz z rozmiarami produkcji lub działalności jednostki gospodarczej. W przypadku zwiększenia produkcji firanek, obrusów, bądź serwetek koszty zmienne również wzrastają, a w przypadku zmniejszenia produkcji koszty te maleją. Koszty zmienne zmieniają się z okresu na okres, w zależności od zmian w poziomie działalności.
W praktyce koszty zmienne mogą reagować na zmiany wielkości produkcji w zróżnicowany sposób. Wyróżnia się koszty:
- Zmienne proporcjonalnie występujące gdy jednostkowym przyrostom produkcji odpowiadają jednakowe przyrosty kosztów. Wówczas współczynnik elastyczności jest równy 1.
- Zmienne progresywne charakteryzujące się tym, że jednostkowym przyrostom wielkości produkcji odpowiadają coraz większe przyrosty kosztów, przy współczynniku elastyczności większym niż 1.
- Zmienne degresywne, które wraz z jednostkowym przyrostem produkcji, koszty są coraz mniejsze. Występują gdy współczynnik elastyczności jest mniejszy od 1.
Robiąc analizę kosztów zmiennych, niezwykle istotne jest określenie na skutek zmian jakiej wielkości (nośnika kosztów) zmieniają się koszty zmienne.
W firmie SHaft S.A. takimi kosztami zmiennymi są:
- Wyszukanie, zatrudnienie i wdrożenie pracowników, czyli koszty ogłoszeń, rozmów kwalifikacyjnych ewentualnie ankiet
- Koszty utrzymania hali produkcyjnej
- Koszty zakupu materiałów do produkcji
- Koszty zakupu materiałów reklamowych i promocyjnych
- Wydatki na media i telefony, środki komunikacji
- Transport towarów i materiałów
- Inne wydatki (delegacje, rozrywka itp.)
- Opłaty i świadczenia socjalne od pensji
- Koszty wynagrodzeń pracowników
- Wydatki za wynajem innych firm (w tym przypadku firmy montującej nowe urządzenia w październiku 2003 roku)
- Koszty amortyzacji
- Koszty związane z wysyłką zamawianych produktów poprzez sklep internetowy
- Zakup legalnego oprogramowania
Może dziwić, że koszty związane np. z amortyzacją, wynagrodzeniami pracowników zostały umieszczone w kosztach zmiennych. Powodem jest to, iż w roku 2003 firma Haft S.A. zatrudniła dodatkowych pracowników a także zmodernizowała produkcję, tak więc w rocznym rozrachunku te koszta stają się kosztami zmiennymi.
W roku 2003 firma przechodziła dynamiczny rozwój, wprawdzie nie wykorzystywała swojej linii produkcyjnej w 100%, ale dzięki otrzymanemu w roku 2002 złotego medalu MTP "WIOSNA 2002" za "Gipiurowy Skarb Babuni", firmie udało się podpisać na przełomie marca i kwietnia kontrakt na zaopatrzenie sieci hipermarketów "Carrefour" w swoje wyroby. Nowe zlecenie wpłynęło na zwiększenie liczby produkowanych dóbr o 20%.
Wzrost produkcji niósł za sobą ogólne zwiększenie kosztów produkcji.
W pierwszej kolejności firma podjęła decyzję o przyjęcie dodatkowych 6 pracowników (5 osób obsługujących maszyny i 1 kierownika produkcji).
Koszt nowych miejsc pracy to całkowity wzrost płac o 15% (łącznie z wynagrodzeniem i podatkiem).
Zanim jednak firma mogła rozpocząć dodatkową produkcję, musiała wydać dodatkowe pieniądze na wyszukanie i przeszkolenie nowych pracowników, niezbędnych do uzyskania docelowej wielkości produkcji.
Następnie zamiast kupna standardowej ilości materiałów, firma SHaft S.A. w celu wywiązania się z kontraktu musiała zwiększyć ilość kupowanych materiałów. Zwiększyły się także wydatki na transport towarów i materiałów.
Wzrost produkcji odbił się również na kosztach związanych z utrzymaniem hali produkcyjnej. Chodzi tu konkretnie o prąd i wodę, które przed nowym zleceniem było wykorzystywane jedynie 10 godzin dziennie, a po podpisaniu kontraktu i wprowadzeniu dodatkowego etatu, wykorzystywane już przez godzin 16.
Reszta kosztów nie uległa znaczącej zmianie.
Podążając za modą, we wrześniu 2003 firma SHaft S.A. wprowadziła do swojej produkcji nowe wzory wyrobów konfekcjonowanych.
W celu szerszego zaprezentowania swoich wyrobów na rynku, zarząd postanowił przeznaczyć dodatkowe 25.000zł na reklamę i materiały promocyjne.
Sukces uzyskany z dobrego przyjęcia się wyrobów na rynku, doprowadził w październiku tego samego roku do poszerzenia kolekcji firanek żakardowych i zasłonek o nowe wyroby. Jednak w tym celu znów konieczne było dodatkowe zwiększenie kosztów produkcji.
Jako, że firma produkowała już na około 95% swoich możliwości produkcyjnych, postanowiono zmodernizować część urządzeń w celu uzyskania lepszej efektywności przy tej samej ilości zatrudnianych osób. Koszt zakupu i montażu nowych maszyn wyniósł 480.000zł i pozwolił na obniżenie ogólnych kosztów produkcji (mniejsze zużycie prądu, szybsza i większa produkcja przy podobnych nakładach surowcowych), jednakże zwiększył się koszt amortyzacji o 9%. Różnice wynikłe z obniżenia kosztów produkcji firma postanowiła przeznaczyć na kampanię reklamową.
Taki stan kosztów utrzymywał się do końca roku 2003. W styczniu 2004, dzięki wysokiej popularności produktów wśród konsumentów, firma postanowiła zainwestować kolejne pieniądze w sklep internetowy.
W tym celu potrzebowała zatrudnić 3 nowych pracowników, którzy odbieraliby zamówienia, pakowali je i wysyłali. Budowę strony powierzono dotychczasowemu webmaster’owi za dodatkowe 600zł, konieczny był także zakup odpowiedniego oprogramowania, które umożliwiłoby łatwe w obsłudze zarządzanie wirtualnym sklepem. Opłaty związane z utrzymaniem strony na serwerze nie zmieniły się, gdyż sklep znajduje się pod tym samym adresem co strona firmy. Dodatkowo doszły opłaty związane z wysyłką, które firma zobowiązała się pokrywać przy zamówieniach powyżej 200zł.
Pod koniec stycznia 2004 koszty zmienne firmy SHaft S.A. kształtowały się następująco:
- Koszty zakupu materiałów do produkcji
- Koszty zakupu materiałów reklamowych i promocyjnych
- Wydatki na media i telefony, środki komunikacji
- Transport towarów i materiałów
- Inne wydatki (delegacje, rozrywka itp.)
- Wydatki za wynajem innych firm (w tym przypadku firmy montującej nowe urządzenia w październiku 2003 roku)
- Koszty związane z wysyłką zamawianych produktów poprzez sklep internetowy
A z kolei koszta stałe:
- Koszty utrzymania biura
- Koszty utrzymania hali produkcyjnej
- Koszty wynajmu magazynów
- Koszty biurowe (Internet, długopisy itp.)
- Podatki (inne niż dochodowe)
- Opłaty za szkolenia obecnych i nowych pracowników
- Dopłaty do biletów na dojazdy do pracy
- Posiłki dla pracowników, środki czystości
- Koszty odzieży roboczej i ochronnej
- Koszty prania odzieży roboczej
- Wyszukanie, zatrudnienie i wdrożenie pracowników, czyli koszty ogłoszeń, rozmów kwalifikacyjnych ewentualnie ankiet
- Utrzymanie strony internetowej (opłata za domenę, admina itp.)
- Wydatki na opłacenie biura rachunkowego
- Opłaty i świadczenia socjalne od pensji
- Koszty wynagrodzeń pracowników
- Koszty amortyzacji
