Wirusy komputerowe

Wirus komputerowy (łacińskie "virus" oznacza truciznę) to program, który posiada zdolność samoczynnego powielania się i przenoszenia z jednego komputera na drugi bez wiedzy i poza kontrolą użytkownika. Twórcą tego terminu, funkcjonującego od 1986 r., jest Fred Cohen, który za badania nad tym zjawiskiem otrzymał doktorat w dziedzinie inżynierii elektrycznej.

Wirusy tworzone są przez anonimowych programistów, najczęściej w złych zamiarach - Stephen Hawking, laureat nagrody Nobla w dziedzinie fizyki, określił je jako pierwszą formę życia stworzoną przez człowieka. Najwcześniejszy przypadek ukarania autora wirusa miał miejsce w 1995 r. - został on skazany na 18 miesięcy więzienia.
Terminem "wirus" bywają często określane niesłusznie wszystkie destrukcyjne programy m.in. konie trojańskie
Koń trojański to ukryty w programie kod, który sprawia, że program ten po uruchomieniu realizuje oprócz swoich funkcji także różne przykre dla użytkownika działania jak np. zawieszanie systemu operacyjnego, usuwanie plików bądź też wyświetlanie na ekranie różnych komunikatów.
Pojęcie pochodzi z mitologii greckiej i symbolizuje działanie poprzez podstęp - jakim było zdobycie Troi. Achajowie opanowali miasto zostawiając pod jego murami drewnianego konia, którego nic nie podejrzewający Trojańczycy zabrali do grodu jako łup wojenny; tymczasem ukryci wewnątrz konia achajscy wojownicy nocą otworzyli bramy Troi i wpuścili swoje wojska.
Trojany, w przeciwieństwie do wirusów, nie powielają się samodzielnie - "złapać" trojana można jedynie poprzez zainstalowanie na dysku komputera programu będącego nosicielem.

Typy wirusów:

Wirusy dyskowe wykorzystują fakt, że każdy dysk i dyskietka w systemie DOS mają na początku niewielki program ładujący
w przypadku dyskietki systemowej służy on do załadowania systemu
na dyskietce z danymi informuje on, że nie ma tam systemu.
Wirusy dyskowe przenoszą program ładujący w inne miejsce a na jego miejscu zapisują swój własny kod.

Wirusy plikowe najczęściej doklejają się do innych programów. Możliwe są dwa warianty ich działania:
wirus rozpoczyna działalność natychmiast po uruchomieniu programu-nosiciela i usiłuje sobie znaleźć kolejną ofiarę;
wirus zachowuje się bardziej agresywnie kopiując swój kod do pamięci i instalując się rezydentnie w systemie; dzięki temu zapewnia sobie uaktywnienie, ilekroć użytkownik odwoła się do systemu operacyjnego.

Najczęstszymi objawami infekcji wirusem są:
powiększenie rozmiarów plików
zmniejszenie wolnego obszaru na dysku i pamięci operacyjnej
zwolnienie szybkości pracy komputera,
różnego rodzaju efekty uboczne: rysunki, melodyjki itp.,
nieprawidłowości w pracy systemu takie jak: znikające i pojawiające się pliki, nietypowe komunikaty o błędach, zawieszanie się komputera,
wzmożona aktywność operacji dyskowych.
Najczęściej spotykane podejścia do wirusów to:
szybkie poznanie zasad działania wirusa, a następnie tworzenie programu zwalczającego go, tzw. szczepionki,
próba łapania wirusa w trakcie jego działania i tworzenie programów zwanych blokerami, których ideą jest bieżąca kontrola pracy systemu operacyjnego i informowanie o nieprawidłowościach
przyjęcie założenia, że nowego wirusa nie można za wczasu rozpoznać ani złapać - o jego obecności można się przekonać po efektach działania; programy realizujące to to tzw. szperacze

Działalność wirusa może mieć różne skutki, zależnie od jego typu i przeznaczenia. Najbardziej "nieszkodliwe" są wirusy wypisujące na ekranie niegroźny komunikat czy wykorzystujące system tylko i wyłącznie do rozmnażania się. Znacznie gorsze skutki to uszkodzenie pojedynczych plików, zniszczenie całego dysku twardego, a nawet uszkodzenie komponentów komputera takich jak płyta główna czy karty rozszerzeń(!).
Za bardzo szkodliwe powszechnie uchodzą wirusy napisane przez niedoświadczonych programistów. Ich wirusy, z założenia mające być "nieszkodliwe", mogą wyrządzić wiele szkód spowodowanych błędami w kodzie źródłowym.

ABC użytkownika: jak nie złapać wirusa:
-nie kradnij oprogramowania: kradzione nie tuczy a może zarazić,
zaopatrz się w aktualny pakiet antywirusowy,
-każdą obcą dyskietkę sprawdź programem antywirusowym,
-PC to komputer osobisty, ogranicz możliwość korzystania z Twojego sprzętu nawet przez osoby najbardziej godne zaufania,
-uruchamiaj codziennie program antywirusowy, kilka minut jego pracy pozwoli Ci ocalić tygodnie wysiłku,
-wykonuj zapasowe kopie programów i danych,
-nie spiesz się z kasowaniem starych wersji: mogą się okazać jedynymi zdrowymi i nie zniszczonymi,
posiadaj zabezpieczoną przed zapisem dyskietkę z systemem operacyjnym i programem antywirusowym,
-zabezpieczaj przed zapisem dyskietki, których nie będziesz zapisywać,
-nie używaj programów niewiadomego pochodzenia,
-zwracaj uwagę na nienormalne i nietypowe zachowanie komputera.


Rodzaje programów antywirusowych:
- szczepionki - programy zwalczające konkretnego wirusa;
- szperacze - systematycznie przeglądają nośniki informacji i syngalizują o napotkanych wirusach;
- blokery - uniemożliwiają rozmnażanie się wirusa;
- lekarze - znajdują wirusa i usuwają go;