Wielokulturowość

Zróżnicowanie kulturowe (wielokulturowość). Problemy przekraczania barier kulturowych. Pogranicza kulturowe jako przestrzeń i rezultat kontaktów międzyetnicznych. Transgeniczność. Transkulturowość.

Im więcej dowiadujemy się o różnicach między ludźmi, tym bardziej skłonni jesteśmy zgodzić się z twierdzeniem, że duża część naszej codziennej komunikacji ma właściwie charakter międzykulturowy.

"Kultura jest komunikacją, a komunikacja jest kulturą", czyli komunikacja werbalna i niewerbalna to sposoby zewnętrznej manifestacji kultury. Ważnym pojęciem jest pojęcie obcego, które może być używane w odniesieniu do "przybyszów z innych planet, intruzów, obcokrajowców, nowo przybyłych, imigrantów, oraz każdej innej osoby, która nie jest nam znana".

Pojęcie obcego - według naszego wyobrażenia, to ludzie, którzy są od nas różni, są nam nie znani i którzy zetknęli się z naszą grupą po raz pierwszy. Powinno być oczywiste, że obecność jest zjawiskiem zależnym od tła – status obcego jest zawsze określany w odniesieniu do grupy gospodarza, narodu czy jakiejkolwiek innej. Terminu obcy używamy w kontekście tych kontaktów, w których stopień obcości jest relatywnie wysoki, a stopień zaznajomienia relatywnie niski.

Komunikacja z obcymi – przegląd - i opiera się na pewnych przewidywaniach dotyczących wyniku naszego zach. komunikacyjnego. Nasza świadomość owych przewidywań zależy od stopnia, w jakim zdajemy sobie sprawę z alternatywnych wyjść z danej sytuacji.

Należy wyróżnić trzy poziomy danych używanych przez ludzi do budowania przewidywań na temat innych: poziom kulturowy, socjologiczny i psychologiczny. Wyciągając wnioski na podstawie dwóch pierwszych poziomów dokonujemy kategoryzacji, która może stać się stereotypizacją. Niestety wiele procesów kategoryzacyjnych odbywa się bez udziału umysłu, przebiegają one poniżej progu świadomości.
Trafność przewidywań opartych na danych kulturowych zależy od dwóch głównych czynników.
1) im więcej mamy doświadczeń na poziomie kulturowym, tym trafniej będziemy przewidywać.
2) błędy w przewidywaniach mogą wynikać albo z niewiedzy o doświadczeniach kulturowych obcego, albo stąd, że próbujemy przewidywać na podstawie innych doświadczeń niż te, które były jego udziałem.

Na poziomie socjologicznym predykcje opierają się na wiedzy o członkostwie obcego w określonych grupach lub o jego aspiracjach społecznych. Główny błąd, jaki można popełnić stosując dane z tego poziomu, polega na niedostrzeżeni, że dana osoba może należeć do wielu grup jednocześnie, gdy więc komunikujemy się z innymi ludźmi, nie możemy być do końca pewni, której grupy normy i wartości najsilniej wpływają na ich zachowanie.

Na poziomie psychologicznym podstawą predykcji są pojedyncze jednostki, z którymi się komunikujemy. Interesuje nas, w jaki sposób osoby te różnią się od innych członków swojej kultury i grup, do których należą, a w czym są do nich podobne.
Są sytuacje w których nie myślimy zbyt wiele o naszym zachowaniu. Na przykład większość naszych zachowań komunikacyjnych jest nawykowa. Gdy komunikujemy się w sposób dyktowany nawykami, zachowujemy się według skryptu czy scenariusza, czyli "spójnej sekwencji zdarzeń oczekiwanych przez jednostkę, która występuje w nich w charakterze aktora albo obserwatora. Kiedy naszym zachowaniem rządzi przyzwyczajenie lub skrypt, poziom świadomości naszych działań czy wypowiedzi nie jest wysoki.

Poprawienie efektywności komunikacji z obcymi wymaga, abyśmy stali się świadomi tego, jak się komunikujemy. Świadomość i kompetencja mogą być opisane jako czterofazowy proces: (1) nieświadoma niekompetencja, kiedy błędnie interpretujemy czyjeś zachowania, ale nie jesteśmy tego świadomi; (2) świadoma niekompetencja, kiedy wiemy, że błędnie interpretujemy zachowania innych, ale nie próbujemy temu zaradzić; (3) świadoma kompetencja, kiedy myślimy o naszych zachowaniach komunikacyjnych i świadomie modyfikujemy je w celu zwiększenia efektywności; (4) nieświadoma kompetencja, kiedy wyćwiczyliśmy umiejętności efektywnej komunikacji do tego stopnia, że stosowanie ich stało się automatyczne.

Przewidywania formułowane podczas komunikacji mają za zadanie redukowanie niepewności, której doświadczamy wchodząc w interakcje z obcymi. Są co najmniej dwa różne typy niepewności istniejące w sytuacjach interakcji z obcymi. Po pierwsze niepewność dotycząca postaw, poglądów, wartości, i zachowań obcych. Drugi typ niepewności dotyczy wyjaśnień zachowania obcych. Wyjaśniająca redukcja niepewności polega w tym przypadku na próbie odgadnięcia, dlaczego obcy zachował się w ten, a nie inny sposób.