Andora

Andora, Księstwo Andory (Principat d'Andorra, Principado de Andorra, Principaut d'Andorre) - małe księstwo w południowo-zachodniej Europie, bez dostępu do morza. Graniczy od północy z Francją i od południa z Hiszpanią.

Principat d'Andorra
(o fladze) (o godle)

Motto: Virtus Unita Fortior

Współrzędne geograficzne 42 30' N, 1 30' E
Język urzędowy kataloński
Stolica Andorra la Vella
Ustrój polityczny Monarchia konstytucyjna
Głowa państwa
Współksiążę francuski:
Jacques Chirac
Współksiążę episkopalny:
Joan Enric Vives i Sicilia
Szef rządu
Premier
Marc Forn Moln
Powierzchnia
- całkowita
- wód śródląd. 178.
468 km²
blisko 0%
Liczba ludności
- ogółem (2003)
- gęstość zalud. 184.
69,150
144,5/km²
Uzyskanie niepodległości 1278
Waluta Euro (€)
Strefa czasowa UTC +1
Hymn państwowy El Gran Carlemany
Domena Internetowa .ad
Numer kierunkowy 376


Ustrój polityczny
Andora jest monarchią konstytucyjną. Funkcję głowy państwa pełnią współksiążęta: francuski (prezydent Francji) i episkopalny (biskup Seo de Urgel, Hiszpania). Organem ustawodawczym jest Rada Generalna, składająca się z 28 członków wybieranych w wyborach powszechnych.

Demografia
Andorczycy są mniejszością we własnym kraju i stanowią zaledwie 33% populacji. Do przedstawicieli pozostałych narodowości należą Hiszpanie (43%), Portugalczycy (11%), Francuzi (7%) i inni (6%).

Językiem urzędowym jest kataloński, choć mowi się także po hiszpańsku i francusku. Większość społeczeństwa jest wyznania rzymskokatolickiego.


Geografia
Andora położona w Pirenejach jest krajem wybitnie górzystym; średnia wysokość terenu wynosi 1996 m.n.p.m. Najwyższy punkt: Coma Pedrosa, 2946 m.n.p.m., najniższy: Riu Valira, 870 m.n.p.m. Klimat umiarkowany.

Gospodarka
Aż 80% PKB stanowią wpływy z turystyki - każdego roku Andora jest odwiedzana przez 9 milionów turystów. Dzięki korzystnym prawom fiskalnym i celnym, Andora ma opinię "raju podatkowego", co wspomaga rozwój banków i skłania zagraniczne firmy do zakładania tam swoich siedzib. Przemysł jest rozwinięty słabo, głównie wydobycie surowców naturalnych (ruda żelaza, ołów, marmur, granit). Praktyczny brak ziemi ornej; hodowla owiec.Waluta euro(EUR) = 100 centów
PKB na mieszkańca wg parytetu siły nabywczej 19 000$ (2000)
stopa bezrobocia 0%
inflacja 4,3% (2000)
analfabetyzm 0%
mieszkańców na 1 lekarza b. d.
zużycie energii elektrycznej b. d.
telefony na 1000 ludności 740,5 (2000)
komputery na 1000 ludności b. d.
podział sektorowy gospodarki I sektor * 1%
II sektor * 21%
III sektor * 78%

użytkowanie ziemi (w %) grunty orne 2,22
łąki i pastwiska 53,42
lasy 21,37
sady b. d.
wody 0
nieużytki 19,23

urbanizacja b. d.
najważniejsze pozycje eksportowe produkty tytoniowe, meble
najważniejsi partnerzy (export) Hiszpania 58%, Francja 34% (2000)
najważniejsze pozycje importowe dobra konsumpcyjne, żywność, elektryczność
najważniejsi partnerzy (import) Hiszpania 48%, Francja 35%, USA 2.3% (2000)
stopień otwartości gospodarki b. d.
km dróg na 100 km2 57,48 (1994)
km torów kolejowych na 100 km2 0


Główne partie polityczne Liberalna Partia Andory, Partia Demokratyczna, Partia Socjaldemokratyczna

Członkostwo w organizacjach międzynarodowych CE, ECE, ICAO, ICCt, ICRM, IFRCS, Interpol, IOC, ITU, OSCE, UN, UNESCO, WCO, WHO, WIPO, WToO, WTrO (obserwator)

Spory międzynarodowe: granica miejscowo nie jest wyznaczona, ale nie jest przedmiotem sporu (kilku francuskich rolników wciąż jest zdenerwowanych z powodu przekazania 35 hektarów ziemi Andorze)


Historia:VIII/XI w. - wyprawy Karola Wielkiego na Półwysep Iberyjski zapoczątkowywujące tradycję niepodległości Andory i wielowiekowe spory o nią między feudałami pn. Katalonii i pd. Francji
1278 - układ między biskupem z Urgel a hrabią Foix ustanawiający ich wspólne zwierzchnictwo nad Andorą
1607 - prawa hrabiów Foix przechodzą na królów Francji
XIX w. - prawa królów Francji przechodzą na prezydentów
początek 2. poł. XX w. - początek rozwoju turystyki i handlu; przyspieszenie społeczno-ekonomicznej ewolucji dotychczas rolniczego kraju, które spowodowało dążenia do modernizacji ukształtowanych w średniowieczu, feudalnych struktur politycznych
1970 - rozpoczęcie reform; stopniowe wprowadzanie powszechnego prawa wyborczego do Rady Generalnej (zgromadzenia reprezentantów gmin)
1979 - powstanie Demokratycznej Partii Andory (mimo formalnego zakazu istnienia partii politycznych obowiązującego do 1992) dążącej do modernizacji gospodarki i ustroju politycznego kraju
1981 - sprecyzowanie kompetencji lokalnych organów władzy (Rada Generalna i Rada Wykonawcza) aktem o reformie instytucji
1990 - powołanie przez Radę Generalną komisji do opracowania konstytucji
1991 - współksiążęta Andory wyrażają zgodę na ograniczenie swych uprawnień i uznanie suwerenności narodu Andory
1993 - zatwierdzenie w referendum powszechnym pierwszej w historii Andory konstytucji; Andora wstępuje do ONZ