Na bliskim i środkowym wschodzie

Na Środkowym Wschodzie główną rolę zaczęły odgrywać Rosja i Wielka Brytania, które walczyły nie tylko strefy wpływów i rynki zbytów, ale i o panowanie na obszarach strategicznych. Afganistan i Persja widziane były przez Anglię jako brama do Indii i Zatoki Perskiej, a więc terenów ważnych dla imperium brytyjskiego. Dla Rosji natomiast waga tych państw wiązała się z kwestią turecką i zabezpieczeniem ekspansji w Azji Środkowej.

Rosja zwróciła się najpierw do władcy Buchary, który w 1866 zdołał na krótko zjednoczyć przygraniczne plemiona i utworzyć „Świętą Ligę” oporu przeciw Rosji. Jej przywódcy wierzyli, że awanturnicze poczynania wojsk rosyjskich są dziełem awanturniczych generałów, dlatego wysłano misję do Petersburga, aby o wszystkim powiadomić Aleksandra II. Jednak delegacja została uwięziona, na co chan Amir odpowiedział aresztowaniem członków rosyjskiej misji handlowej. Wówczas gen. Michaił Czerniajew przekroczył Syr-darię, pobił chana i zajął kilka fortów. Rok później nowym dowódcą wojsk rosyjskich w Azji Środkowej został gen. Konstanty Kaufmann, który zorganizował ekspedycję przeciw Bucharze. 18 czerwca 1868 roku zawarł on bardzo korzystny dla Rosji traktat z chanem.

Zaniepokojona Anglia próbowała zahamować rozwój wydarzeń inicjując korespondencję petersburską, jednak rokowaia nie przyniosły rezultatu.

Kolejna wymiana korespondencji od 17 października 1872 do 31 stycznia 1873, przyniosła uzgodnienie przebiegu północnej granicy Afganistanu. W tym samym roku Kaufmann wprowadził 14-tysięczną armię na tereny chanatu Chiwa i zajął go 28 września 1873 roku. Do 1917 roku Chiwa pozostała wasalnym państewkiem Rosji, natomiast chanat Kokandu został zlikwidowany i 17 lutego 1876 roku włączony do Rosji..

Zaangażowanie Rosji w wojnie z Turcją w 1877 stało się dobrą okazją do umocnienia pozycji brytyjskich w Afganistanie. W 1874 roku Anglia zażądała przyjęcia swojej stałej misji w Kabulu, na co emir się nie zgodził. Nowy wicekról Indii Edward Robert Lytton, zaczął przygotowywać wojnę przeciwko Afganistanowi

Widząc trudną sytuację Rosji, Anglia zdecydowała się na atak i 20 listopada 1878 roku wojska wkroczyły do Afganistanu. Rosja natychmiast podjęła stosunki dyplomatyczne. W grudniu doszło do zbliżenia stanowisk, gdyż Rosja zobowiązała się wycofać z Kabulu wojska, natomiast Wlk. Brytania potwierdziła dotychczasowe porozumienie w sprawie Afganistanu. Wobec ofensywy brytyjskiej emir Jakub-chan podpisał w Gandamak 26 maja 1879 roku układ pokojowy, na mocy którego Afganistan stał się nieformalnym protektoratem Wielkiej Brytanii.

W sierpniu 1879 wybuchło w Afganistanie powstanie ludowe, które przysporzyło Anglii wiele kłopotów. Ostatecznie władzę w Afganistanie przejął Abdurrahman.

Dla Rosji najważniejszym celem stało się opanowanie Turkmenii graniczącej z Afganistanem oraz Persją. W lutym 1881 ekspedycja zajęła trzy miasta. Persja pogodziła się z tym w konwencji z 21 grudnia 1881. Ostatecznego podboju na ten kraj dokonała Rosja w 1884.

Ważnym obszarem rywalizacji Anglii i Rosjii był także Iran. Zawarcie kolonialnej ugody w tej sprawie stało się bardzo ważnym ogniwem Trójporozumienia.