Woda niezwykła substancja

Woda - bezbarwna, bezwonna, pozbawiona smaku i kalorii jest niezbędna do życia wszystkim organizmom na ziemi. Bez niej nie przetrwałby żaden człowiek, żadne zwierzę, żadna roślina. Potrzebuje jej i słoń, i bakteria; nie można jej niczym zastąpić. Aby być zdrowym, każdy z przeszło pięciu miliardów ludzi musi codziennie przyjąć w posiłkach i napojach około dwóch i pół litra wody. Gdyby jej nie było, nie istniałoby życie. Brak wody uniemożliwia uprawę ziemi i hodowlę zwierząt. Bez wody nie ma żywności, a bez żywności nie ma życia.

Na szczęście dysponujemy ogromnymi zasobami wody. Kiedy spogląda się na zdjęcia wykonane z kosmosu, można odnieść wrażenie, że nasza piękna, błękitna planeta nie powinna się nazywać Ziemia, lecz Woda.

Przeciętnie licząc, wszystkiej wody zawartej w atmosferze wystarczyłoby tylko na dziesięć dni deszczu.

Woda jest na naszej planecie jedyną powszechnie spotykaną substancją, która może jednocześnie występować w tym samym miejscu w trzech stanach skupienia - stałym, ciekłym i gazowym.

Wśród licznych jej zalet jest i taka, że w zakresie temperatur spotykanych na Ziemi występuje w postaci gazu (para wodna), cieczy (woda), jak i ciała stałego (lód). Poza tym tysiące różnorodnych substancji potrzebnych ludziom, zwierzętom i roślinom muszą być przenoszone w cieczach, takich jak krew czy soki roślinne. Woda nadaje się do tego idealnie, ponieważ rozpuszcza się w niej więcej substancji niż w jakiejkolwiek innej cieczy. Bez wody nie można by się odżywiać, ponieważ żywe organizmy przyswajają tylko pokarm rozpuszczony w wodzie.

Rzecz jasna większość wody na świecie znajduje się w morzach, a więc jest słona. Zaledwie 3 procent światowych zasobów wodnych stanowi woda słodka. Prawie w całości mniej więcej 99% uwięziona jest w lodowcach i czapach lodowych lub głęboko pod ziemią. Tylko 1% jest dostępny dla ludzi.

Nawet taka ilość, gdyby zostało równomiernie rozprowadzana i racjonalnie wykorzystana, wystarczyłaby do zaspokojenia potrzeb dwa lub trzy razy większej liczby ludności niż obecna.

Woda stale krąży w przyrodzie z oceanów dostaje się do atmosfery, stamtąd do gleby i rzek, po czym znowu wraca do oceanów. Jednakże pomimo tak obfitych zasobów słodkiej wody w wielu rejonach ziemi jej brakuje.

Bank Światowy ostrzega, że brak wody już zagraża gospodarce oraz zdrowiu mieszkańców 80 krajów. A 40 procent ludności ziemi czyli ponad dwa miliardy osób nie ma dostępu do czystej wody ani do urządzeń sanitarnych.

Bogate państwa radzą sobie nawet w razie poważnych niedoborów wody. Budują zapory, stosują kosztowne technologie oczyszczania wody i ponownego wprowadzenia jej do obiegu, a nawet odsalają wodę morską. Biedne kraje nie mają takich możliwości co hamuje rozwój gospodarczy i ogranicza produkcję żywności, albo korzystają z używanej i nie oczyszczonej wody, co prowadzi do szerzenia się rozmaitych chorób. Ponieważ wszędzie rośnie zapotrzebowania na wodę, trzeba liczyć się z tym, że w przyszłości może jej zabraknąć.

Wiceprezes Banku Światowego zajmujący się rozwojem nie zagrażającym środowisku zapowiada:

Lista trudności nie kończy się na niedoborach wody i ogromnych potrzebach rozrastającej się ludności - jest jeszcze trzeci problem; zanieczyszczenie wody. Co roku do rzek wlewa się jakieś 450 km kilometrów sześciennych ścieków. Mnóstwo rzek i strumieni jest zanieczyszczonych do samego źródła po ujście. W krajach rozwijających się niemal każdą większą rzekę zatruwają nie oczyszczone ścieki. Rzeki i wody gruntowe krajów uprzemysłowionych, nie są co prawda zatruwane ściekami, ale nierzadko bywają zatruwane toksycznymi chemikaliami, na przykład pochodzącymi z nawozów stosowanych w rolnictwie. Prawie na całym świecie kraje nadmorskie wylewają nie oczyszczone ścieki do płytkich wód przybrzeżnych, powodując poważne skażenie plaż.

Rozpuszczanie lodowców. Zdaniem niektórych uczonych olbrzymie góry lodowe, zawierające czystą wodę pitną, można by za pomocą wielkich holowników sprowadzić z Antarktydy, rozpuścić i zaopatrzyć w wodę suche rejony na półkuli południowej. Istnieje jednak pewna trudność: zanim góra lodowa dotarłaby na miejsce przeznaczenia, mniej więcej jej połowa rozpuściłaby się w morzu.

Wykorzystanie warstw wodonośnych. Warstwy wodonośne to skały ukryte głęboko w ziemi, w których gromadzi się woda. Nawet na najbardziej suchych pustyniach można z nich wydobywać wodę. Ale metoda ta jest kosztowna i obniża poziom wód podziemnych. I jeszcze jedna wada: większość warstw wodonośnych odnawia się bardzo powoli, a niektóre w ogóle się nie regenerują.

Woda ma wzór chemiczny H2O, cząsteczki zasocjowane dzięki wiązaniom wodorowym, wrze pod ciśnieniem normalnym w temperaturze 100C, przy 0C zamarza do postaci lodu rozszerzając się o 1/11 swej objętości, największa gęstość 1g/cm3 w temperaturze +4C; najpospolitszy związek chemiczny na powierzchni Ziemi, największe jej ilości zmagazynowane są w postaci lodu na biegunach i w lodowcach. Woda jest niezbędna do życia wszystkim żyjącym organizmom (z wyjątkiem pewnych bakterii). Wyróżnia się wodę słodką (do 1g/l pozostałości po odparowaniu) i wodę słoną; wodę krystalizacyjną, czyli wodę związaną w kompleksach, która jest uwalniana po podgrzaniu.