Globalizacja – próba definicji

W swojej pracy chciałabym bliżej zastanowić się nad istotą i znaczeniem terminu „globalizacja” , podjąć próbę jego zdefiniowania.
Pojęcie „globalizacja” prawdopodobnie po raz pierwszy pojawiło się w słowniku Webstera wydanym w 1961 roku, jednak już w końcu XIX wieku odnotowano w języku angielskim pojęcie „globalny”. Oznaczało ono przymiotnik odnoszący się do całego świata(całego globu) rozumianego jako istnienie całej ludzkości zarówno w teraźniejszości jak i w przyszłości. Popularność pojęcia „globalizacja” od tamtego czasu wciąż rosła, największą zyskało w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, a zwłaszcza w drugiej połowie, gdy proces unowocześniania objął cały świat.
Pojęcie to było i jest do dzisiaj terminem starającym się wyjaśnić zjawiska i procesy związane z wkraczaniem ludzkości w trzecie tysiąclecie, określa zmianę zachodzącą w społeczności międzynarodowej, czyli obiektywny, złożony i dynamiczny proces społeczny. To krótkie wprowadzenie ma na celu naświetlenie w nieco ogólny sposób istoty pojęcia „globalizacja”.

Pisząc tę pracę natknęłam się na różne definicje opisujące w/w proces. Jest ich wiele i każda inna ale wszystkie są jak najbardziej trafne. Pozwolę sobie przytoczyć kilka z nich, na które zwróciłam szczególną uwagę. Zacznę od wyjaśnienia pojęcia „globalizm”, aby później móc przejść do opisu „globalizacji”.

Globalizm to kierunek ekonomiczny postulujący rozpatrywanie spraw gospodarczych jednego kraju na tle gospodarki innego kraju. Doktryna globalizmu może być groźna zwłaszcza dla krajów rozwijających się lub słabo rozwiniętych gospodarczo.

Globalizacja jest procesem, tendencją rozwojową w stosunkach międzynarodowych dokonującą się pod wpływem postępu technologicznego i ogólnocywilizacyjnego. Pewne problemy, fakty i zjawiska nabierają takich cech, że muszą być brane pod uwagę przez wszystkie państwa w świecie. Społeczeństwa żyjące w warunkach globalizacji w poszczególnych państwach są poddawane oddziaływaniu zjawisk i procesów zachodzących w innych państwach. Cytując słowa Bary’ego Smarta „globalizacja dotyczprzemian związanych z rozwojem technologii gromadzenia, przekazywania i przetwarzania informacji (...) warunków oraz konsekwencji globalnych interakcji : ekonomicznych, finansowych, technologicznych, kulturalnych, politycznych i militarnych(...) Tak jak korporacje są dominującym czynnikiem w światowej ekonomii tak państwo narodowe jest głównym ‘aktorem’ globalnej sceny politycznej.”

Zgodzę się z tym, że globalizacja dużo zawdzięcza rewolucji w informatyce, rozwojowi internetu( szczególnie jeśli chodzi o przesyłanie danych), mass mediów, są to bowiem najlepsze i najszybsze źródła informacji na całym świecie. Każdy kto ma dostęp do internetu - czy ma styczność z mediami ma możliwość zobaczenia, bądź przeczytania tego co dzieje się w danej chwili w innym państwie czy na oddalonym kontynencie. Bardzo dobrym przykładem mogą być takie stacje jak na przykład CNN, BBC czy muzyczna stacja MTV, które kierują swoje programy do odbiorców niezależnie od ich pochodzenia.

Globalizacja prowadzi do ujednolicenia się świata jako całości, wzajemnie powiązanych elementów gospodarczych i wspólnej kultury. W wyniku globalizacji granice terytorialne powoli zaczynają się zacierać, tracić znaczenie, zmniejsza się rola tradycji a nasilają migracje. Z tym ostatnim związane jest zacieranie się barier kulturowych, ludzie się integrują – różne kultury przenikają się nawzajem, powstają miejsca mające wszędzie takie samo znaczenie, np.: lotniska, restauracje ( np.: Pizza Hut), bary (np.: McDonald, KFC), supermarkety.
Z całym tym procesem integracji, szybkości przekazywania informacji wiąże się pojęcie „globalnej wioski” Termin ten został wprowadzony przez kanadyjskiego teoretyka komunikacji Marshalla McLuhana (1911-1980), dla określenia świata w którym media elektroniczne, migracje zmniejszają odległość między ludźmi i ich izolację, doprowadzając do przekonania że żyjemy w wiosce gdzie każdy każdego zna a informacje przemieszczają się w szybkim tempie.
Tak więc globalizacja dotyczy zjawisk, które mają olbrzymi wpływ na procesy społeczne, polityczne i kulturowe, to proces który w równym stopniu jednoczy i dzieli. Coraz częściej dostrzec jednak można postępującą segregację, separację i wykluczenie. Chodzi tu przede wszystkim o pewien podział na ludzi globalnych i tych, którzy globalni nie są, czyli na jej zwolenników, tych którzy dostrzegają płynące z tego procesu korzyści: przyspieszenie rozwoju cywilizacyjnego świata, wzrost dobrobytu, znoszenie barier między narodami. To uczeni i analitycy widzący w globalizacji nadzieję dla rozwoju nauki, przedstawiciele dużych korporacji o znaczeniu światowym, szefowie instytucji finansowych i handlowych, to intelektualiści i wreszcie ludzie zamożni.

Przeciwnikami tak gwałtownego rozwoju są ludzie tkwiący w prowincjonalnej lokalności , są to głównie osoby żyjące w państwach rozwijających się gdzie gospodarka, finanse, ekonomia, polityka, kultura nie są na tyle rozwinięte by móc czerpać z nich jakiekolwiek korzyści. A więc to co dla jednych jawi się jako globalizacja dla innych oznacza lokalizację, niektórym przynosi swobodę i wolność na innych spada jak przeznaczenie, któremu muszą się poddać.

Globalizacja w znacznym stopniu wpływa też na demokrację. Mam dokładnie na myśli podejmowanie przez państwa decyzji: „jedynie ten, kto może działać w skali globalnej – finanse, gospodarka, polityka – może podejmować decyzje w skali globalnej, jest to tak zwana centralizacja podejmowania decyzji. Przez takie coś zmniejsza się udział większości państw w decydowaniu o najważniejszych kwestiach międzynarodowych. Zwiększa się tym samym procent ludzkości świata żyjący w nędzy uzależnionej od krajów wyżej rozwiniętych.

Globalizacja tak jak każdy proces związany z radykalnymi zmianami, mającymi wpływ na nasze dalsze życie ma swoich zwolenników jak i przeciwników, ma także swoje plusy i minusy, które starałam się uwzględnić w swojej pracy. Prawdą jest bowiem, jak już wcześniej wspominałam, jedni w globalizacji upatrują dążeń w kierunku do szczęścia dla innych stanowi ona przyczynę nieszczęścia. Wszyscy jednak są co do tego zgodni, że globalizacja to nieunikniony i nieodwracalny proces, który dotyczy każdego z nas w takim samym stopniu i w ten sam sposób.
„Jesteśmy globalizowani, poruszamy się, nawet jeżeli fizycznie stoimy w miejscu:
w świecie bezustannych zmian bezruch jest nierealny”.

Bibliografia:



1. Bauman Zygmunt (2000) „Globalizacja”.
2. Grochalski Stefan M. (red.) (2003) „Problemy globalne współczesnego świata”, ss 13-27.
3. Jałowiecki Bohdan, Szczepański Marek S. (2002) „Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej”.
4. Kłodko Grzegorz W. (2002) „Globalizacja-zacofanie-rozwój”, Ekonomista, 6, ss 775-816.
5. Kuźnar Roman (2000) „Globalizacja, geopolityka i polityka zagraniczna”, Sprawy Międzynarodowe, 1, ss 5-122.
6. Lompart Aleksandra (1997) „Globalizacja kulturowo-gospogarcza. Szanse i zagrożenia dla Polski”, Gospodarka Narodowa, 9, ss 26-38.
7. Pietraś Marek (2002) „Istota i zakres procesów globalizacji”, Sprawy Międzynarodowe, 2, ss 5-34.
8. Słownik Języka Polskiego PWN.
9. Słownik Współczesnego Języka Polskiego.
10.Smart Barry (1993) “Postmodernizm”, ss 178-180.
11. Stonehouse G.,Hamil J., Campbell D., Purdie T. “Globalizacja, strategia i zarządzanie”, s 270.
12.Wielka Encyklopedia PWN.
13.Wojtaszewski Konstanty A. (red.) „Wiedza o Sopłeczeństwie”.