Praca z ratownictwa - pierwsza pomoc w gabinecie kosmetycznym

Zasady udzielania pierwszej pomocy w gabinecie kosmetycznym w wybranych przypadkach

W każdym miejscu pracy istnieje zagrożenie ulegnięciu wypadkowi. Dlatego niezbędne jest wyeliminowanie zagrożeń. Jednak pomimo najlepszych starań i rozwiązań często dochodzi do jakiś nieprzewidzianych wypadków. W takich przypadkach należy posiadać wiedzę z zakresu udzielania pierwszej pomocy i potrafić jej udzielić. Często wystarczy odrobina wiedzy i chęć udzielenia pomocy w krótkim czasie by ocalić komuś życie lub skrócić czas późniejszego leczenia.
Niezwykłe znaczenie ma znajomość zasad udzielania pierwszej pomocy w jak najszerszych kręgach społeczeństwa. Człowiek udzielający pomocy doraźnej, nie będący lekarzem i nie dysponujący żadnym sprzętem, musi działać według określonych zasad postępowania ratunkowego. W specjalistycznym ambulansie lub szpitalu zasady są takie same, z tym że niektóre metody postępowania mogą być zastąpione przez określoną aparaturę oraz leki. Medycyna nie dysponuje jednak żadnymi metodami, które potrafiłyby odwrócić martwicę mózgu, serca lub nerek wynikłą z niedotlenienia tych narządów na skutek zatrzymania krążenia i zbyt późnego podjęcia właściwej pomocy.
W swojej pracy zwróciłam uwagę na 5przypadki: złamania, omdlenia, porażenie prądem elektrycznym, krwotok z nosa oraz zawał serca.

1. Porażenie prądem elektrycznym
Do porażenia prądem elektrycznym dochodzi wskutek własnej nieostrożności, a także w wyniku wad konstrukcyjnych urządzeń elektrycznych bądź niewłaściwego posługiwania się nimi itp.
Prąd o wysokim napięciu lub natężeniu może wywołać uszkodzenia mechaniczne zbliżone do rany ciętej lub oparzeniowej i należy je opatrywać tak jak te rany. Innym następstwem działania prądu elektrycznego są zaburzenia rytmu serca ( z zatrzymaniem pracy serca włącznie) i czynności mięśni. Pod tym względem bardzo niebezpieczny jest prąd „sieciowy” (50 Hz, 220 V) i używany do napędu silników, tzw. siła (50 Hz, 380 V).
Uszkodzenia wywołane prądem elektrycznym zależą od wielu czynników, ale przede wszystkim od wysokości napięcia i natężenia prądu, czasu jego działania oraz drogi przepływu. Skóra wilgotna stawia znacznie mniejszy opór niż skóra sucha. Wilgoć jest dobrym przewodnikiem elektryczności; prąd przepływa wtedy swobodnie przez ciało i może porazić, poparzyć, nawet zabić, a przy bardzo wysokim napięciu – spalić na węgiel. W każdym przypadku ulegają zaburzeniu podstawowe funkcje życiowe: ośrodkowego układu nerwowego, oddychania i krążenia. Śmierć następuje w wyniku zatrzymania krążenia krwi wskutek migotania komór serca. Porażony prądem elektrycznym pada nagle nieprzytomny, kurcząc przy tym gwałtownie ręce, najczęściej kryjąc w zaciśniętej dłoni przewód elektryczny. W miejscu zetknięcia z prądem obserwujemy oparzenie skóry, niekiedy bardzo rozległe.
Ratowanie porażonego rozpoczyna się od możliwie szybkiego odłączenia go od źródła prądu elektrycznego. Należy przy tym zachować dużą ostrożność, aby samemu nie ulec porażeniu. Trzeba natychmiast przerwać dopływ prądu przez przekręcenie wyłącznika lub przez wykręcenie lub wyłączenie bezpieczników. Jeśli nie jest to możliwe, należy natychmiast wyciągnąć porażonego poza obręb przepływu prądu.
W tym przypadku jednak ratujący musi siebie odizolować za pomocą gumowych rękawic i kaloszy, lub innych dostępnych środków o właściwościach izolacyjnych (drewno, gruba folia z tworzywa sztucznego, fragmenty odzieży). Jeżeli ich nie ma, można izolować ręce, owijając je suchym materiałem, a nogi, stając n suchej desce itp.
Porażonego prądem należy chwytać jedną ręką tylko w miejscach okrytych odzieżą. Po usunięciu porażonego spod działania prądu należy przystąpić do sztucznego oddychania metodą „usta-usta”. Przy zatrzymaniu krążenia należy zastosować masaż pośredni serca i sztuczne oddychanie. Zabiegi te prowadzimy do momentu odzyskania przez porażonego przytomności i oddechu. Wobec możliwości późniejszych powikłań, nawet po odratowaniu porażonego, wzywamy natychmiast karetkę pogotowia ratunkowego, najlepiej reanimacyjną.
2. Złamania
Złamanie należy podejrzewać, jeśli po urazie:
• Wystąpi obrzęk i ból przy uciśnięciu lub próbie poruszenia kończyną,
• Chory nie może wykonywać w pełni lub częściowo ruchów uszkodzoną kończyną,
• Uszkodzona kończyna wyraźnie straci swój zwykły kształt,
• Wystąpi nieprawidłowa ruchomość w miejscu, w którym normalnie kończyna jest nieruchoma.

Poniżej poszczególne złamania i sposoby postępowania

(według zasady: złamanie - objawy - czynności ratujące):

Złamanie sklepienia czaszki - występuje ból i równoczesna obecność rany na czole lub części owłosionej głowy - układamy rannego na nieuszkodzonym boku.

Złamanie żuchwy - ból przy ruchach w stawie skroniowo-żuchwowym, zranienia w okolicy żuchwy, czasami: widoczna nierówność w miejscu złamania, wybite zęby, rany warg i jamy ustnej - jeśli ranny jest przytomny siada i pochyla się ku przodowi, podpierając rękami głowę, w przypadku silnego krwawienia z ust kładzie się na brzuchu, opierając czoło na skrzyżowanych przedramionach.

Złamania żeber - ból przy oddychaniu - pacjent uciska sobie sam złamane żebra i znajduje sobie najbardziej dogodną pozycję.

Złamanie kręgosłupa (często wraz z uszkodzeniem rdzenia kręgowego) - ból w plecach, mrowienie, brak czucia w nogach, porażenie, mimowolne oddawanie moczu i stolca, poszkodowany nie może sam się wyprostować - pozostawia się rannego w pozycji, w jakiej się go zastało (wyjątek gdy istnieje dodatkowe niebezpieczeństwo i trzeba rannego ewakuować).

Złamanie miednicy (duże zagrożenie wstrząsem i uszkodzenia narządów wewnętrznych) - ból w podbrzuszu w czasie poruszania nogami i niemożność wyprostowania się - podkładamy wałki pod kolana, pozostałe czynności jak przy złamaniu kręgu.

Złamanie kości udowej - ból, nienormalna pozycja kończyny, skrócenie nogi, niemożność obciążania i poruszania - unieruchamiamy kończynę, pozostawiając w dotychczasowej pozycji.

Złamanie kości podudzia - silny ból, nieprawidłowa ruchomość, nierówność kości, niemożność obciążania - unieruchamiamy kończynę, pozostawiając w dotychczasowej pozycji.

Złamanie kostki - okolica stawu skokowego zniekształcona i obrzęknięta, czasami nierówność na kości - unieruchamiamy kończynę, pozostawiając w dotychczasowej pozycji.

Złamanie obojczyka - opadanie barku, "schodek" na kości, patologiczna i ograniczona ruchomość obojczyka, bolesność - unieruchomienie chustą trójkątną (temblak).

Złamanie w obrębie stawu barkowego - ruchomość ramienia ograniczona ruchowo, często zniesione unoszenie ręki - unieruchomienie chustą trójkątną (temblak).

Złamanie kości ramieniowej i przedramienia - ból, obrzęk, patologiczna ruchomość, nierówność kości - unieruchomienie chustą trójkątną (temblak).

Złamanie kości dłoni - nierówność złamanej kości widoczna na grzbiecie dłoni, patologiczna ruchomość, ból, obrzęk - unieruchomienie chustą trójkątną (temblak).

Zwichnięcia, skręcenia i złamania śródstawowe traktujemy jak złamania kości.

OGÓLNE ZASADY POSTĘPOWANIA

We wszystkich przypadkach złamania kończynę należy unieruchomić i to zawsze w takiej pozycji, w jakiej ją chory trzyma. W przypadku złamania otwartego przed unieruchomieniem na ranę trzeba nałożyć suchy, jałowy opatrunek.
Unieruchomienie polega na ustaleniu kończyny na odpowiednio sztywnym podłożu, tak aby odłamy kości nie przesuwały się względem siebie. Unieruchomienie powinno obejmować dwa sąsiednie stawy, tzn. leżący powyżej i poniżej złamanej kości. Jeśli więc podejrzewamy złamanie kości ramiennej- należy unieruchomić staw ramienny i łokciowy, gdy zaś podejrzewamy złamanie kości przedramienia – unieruchomienie stawu łokciowego i nadgarstkowego. W przypadku złamania kości udowej unieruchamiamy staw biodrowy i kolanowy oraz dodatkowo także staw skokowy, aby wyłączyć ruchy obrotowe stopy, zaś w przypadku złamania goleni unieruchamiamy staw kolanowy i skokowy. Dobre unierumienie natychmiast likwiduje bóle w miejscu złamania.
W celu unieruchomienia uszkodzonej części ciała stosujemy specjalne szyny druciane lub drewniane. Unieruchomioną kończynę należy ułożyć nieco wyżej, aby wolniej powstawał obrzęk w miejscu złamania. Nie wolno nigdy samemu podejmować próby nastawiania złamanej kończyny, ale przed odwiezieniem do szpitala koniecznie ją unieruchomić.
3. Omdlenie
Omdlenie jest to stan krótkotrwałej utraty przytomności, czucia i zdolności wykonywania ruchów w następstwie niedostatecznego utlenienia mózgu, związanego z jego niedokrwieniem. Przyczyną omdlenia może być wyraźny spadek ciśnienia krwi, lęk lub wzruszenie, ból lub obawa przed bólem, widok krwi itp. Dzieje się tak na skutek nadmiernego pobudzenia nerwu błędnego u osób wrażliwych, co prowadzi do zwolnienia czynności serca i rozszerzenia naczyń krwionośnych w jamie brzusznej, do której przemieszcza się krew.
Omdlenie może powstać na podłożu tzw. niedośnieni ortostatycznego, gdy dochodzi do spadku ciśnienia wskutek szybkiego wstania z pozycji leżącej. Przyczyną są zaburzenia regulacji naczyń obwodowych na różnym tle.
Niekiedy, zwłaszcza u osób starszych z cechami miażdżycy, występuje nadwrażliwość zatoki szyjnej. Uciśnięcie tego miejsca, np. przez twardy kołnierzyk przy ruchu szyją, powoduje odruchowe zwolnienie czynności serca i spadek ciśnienia krwi, co prowadzi do omdlenia.
Omdlenie może wystąpić wskutek zaburzeń pracy serca, np. przy całkowitym bloku przedsionkowo-komorowym (zespół Adamsa- Stokesa), częstoskurczu i arytmii, napadowym migotaniem przedsionków.
Przyczyną krótkotrwałych zaburzeń świadomości, poprzedzonych zawrotami głowy i niekiedy zaburzeniami widzenia, są też stany przemijającego, nagłego niedokrwienia mózgu, np. przy uciśnięciu tętnic kręgowych z nagłym odchyleniem głowy. Może to wystąpić u chorych ze zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa szyjnego, w którym wyrośla kostne powodują ucisk i przewężenie przebiegających tętnic.
Omdlenie zwykle poprzedzają objawy, jak: zbledniecie twarzy, sinica warg, zimny pot na czole i skroniach. Jednocześnie chory odczuwa duszność, szum w uszach, widzi „płatki” przed oczami lub „robi mu się ciemno” itd. W następnej chwili traci przytomność. Omdlenie przechodzi zazwyczaj szybko. Już po kilku sekundach lub minutach objawy ustępują. Po odzyskaniu przytomności pozostaje często uczucie znużenia i ból głowy.
Jeżeli człowiek zemdleje, należy ułożyć go na wznak z głową odgiętą do tyłu, podkładając poduszkę lub zwinięty koc pod plecy. Trzeba zapewnić mu dostęp świeżego powietrza, rozpinając uciskające części odzieży, jak: kołnierzyk, krawat, pasek. Można skropić twarz zimną wodą, natrzeć alkoholem lub podsunąć omdlałemu do powąchania wacik zwilżony amoniakiem.
Napływ krwi do mózgu ułatwia uniesienie nóg zemdlonego w górę.
Nie wolno mdlejącemu lub omdlałemu podawać niczego do picia, gdyż może się zakrztusić.
Po odzyskaniu przytomności chory powinien jeszcze jakiś czas pozostawać w pozycji leżącej. Dopiero teraz można mu podać kawę lub herbatę.

4. Atak serca - zawał

Zatrzymanie akcji serca powoduje obumieranie komórek mózgowych już po 3-5 minutach. Stąd reanimację trzeba podjąć niezwłocznie.
Zawałem mięśnia sercowego jest martwica pewnego obszaru mięśnia sercowego na wskutek niedotlenienia, które może być spowodowane zamknięciem światła naczynia wieńcowego na wskutek miażdżycy lub zakrzepicy.

Objawy zawału:
uporczywy, długotrwały ból gniotący, promieniujący często od serca,
utrata przytomności,
zatrzymanie oddechu,
słabe, płytkie tętno lub brak tętna nad tętnicami szyjnymi.

Czynności ratujące:
jak najszybciej powiadomić służby ratownicze (w pierwszej kolejności),
ułożenie poszkodowanego w pozycji siedzącej na podłodze (aby maksymalnie ograniczyć ruchy), poszkodowany może sam przyjąć najdogodniejszą dla siebie pozycję,
rozluźnić ubranie:
- u mężczyzn: krawat, koszulę, pasek u spodni,
- u kobiet: jak można biustonosz, bluzkę,
jeżeli pomieszczenie zamknięte - otworzyć okna,
wspieraj psychiczne poszkodowanego.
W przypadku zatrzymania akcji serca przystępuj do reanimacji (patrz: Reanimacja krążeniowo-oddechowa).
5. Krwawienie z nosa
Krwawienie z nosa najczęściej pochodzi z przednio-dolnej części przegrody nosa blisko ujścia zewnętrznego przewodów nosowych, gdzie znajduje się bardzo dużo naczyń żylnych połączonych między sobą tworzących tzw. splot żylny Kiesselbacha. Rzadziej z części tylnej małżowiny dolnej.

Do najczęściej występujących przyczyn należy:
• ostre zapalenie błony śluzowej jamy nosowej- popularny katar
• zapalenie zatok
• urazy nosa-uderzenie, złamanie i urazy podstawy czaszki
• polipy nosa
• nadciśnienie tętnicze
• miażdżyca naczyń
• nadmierny wysiłku fizyczny
• przyjmowanie leków zaburzających krzepniecie krwi (polopiryna, aspiryna)
• choroby wątroby
• choroby układu krwiotwórczego- białaczka, niedokrwistość, hemofilia
• choroba Rendu-Oslera-Webera
• uszkodzenia naczyń krwionośnych przegrody nosa wdychanymi związkami chemicznymi,
• ciała obce
• guzy złośliwe i łagodne
• ostre choroby zakaźne (grypa, odra, błonica)
• zaburzenia w miesiączkowaniu
• choroby nerek
Objawy

Krwawienie z nosa oraz obecność skrzepów krwi to główne objawy następstw uszkodzenia naczyń żylnych jamy nosowej.
Rozpoznanie

• wywiad
• charakterystyczne objawy kliniczne
Postępowanie

W przypadku krwawienia z nosa sadzamy ratowanego z głową lekko pochyloną do przodu (odchylenie głowy do tyłu powoduje spływanie krwi do tchawicy lub gardła, poza tym przy nisko ułożonej głowie krwawienie się nasila). Następnie należy porządnie wydmuchać nos ze skrzepów i ucisnąć miękką część nosa (skrzydełka nosa) przez 15-20 minut kciukiem i palcem wskazującym. Do czoła i karku przykładamy zimne okłady.
Jeżeli krwotok jest masywny, nie ustępuje po zastosowaniu wyżej wymienionych środków, doszło do urazu głowy i/lub szyi lub gdy u ratowanego występują zaburzenia świadomości należy natychmiast skontaktować się z lekarzem.
Krwawienie zaczyna się zwykle nagle i prawie zawsze z jednego przewodu nosowego. W takiej sytuacji należy w pozycji siedzącej pochylić głowę lekko ku przodowi, oddychać spokojnie i regularnie przez usta. Opuszką dużego palca przycisnąć nos po stronie krwawienia w taki sposób, aby wiotka ściana boczna nosa wywarła ucisk na krwawiące naczynie przegrody nosa. Ucisk utrzymać przez 5-10 min. większość krwawień udaje się w ten sposób zatamować. Przez następne kilkanaście godzin należy powstrzymać się od czyszczenia nosa, a potem dopiero wydmuchać ostrożnie skrzepy z nosa.
W czasie krwawienia i podczas jego tamowania należy starać się, aby krew nie spływała do gardła, bowiem działa ona toksycznie, wywołuje nudności, wymioty i omdlenia. Z tymi następstwami należy liczyć się nawet przy niezbyt obfitym krwawieniu, zwłaszcza gdy pojawia się ono podczas snu. Przy bardziej uporczywych krwawieniach można wprowadzić do nosa paski gazy lub kawałki gąbki Spongostan. Jeśli takie postępowanie okaże się nieskuteczne, to należy przewieść chorego do gabinetu laryngologicznego (poradnia, pogotowie, ostry dyżur).







BIBLIOGRAFIA

1. http://www.ratownictwo.win.pl/
2. Janicki Kazimierz; Domowy poradnik Medyczny; Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich; Warszawa 1999
3. Witold S. Gomułka i W. Rewerski; Encyklopedia Zdrowia; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000; tomII
4. http://zdrowie.org.pl/firstaid/wyswietl_vad/49