Jaka jest zasadnicza różnica między warunkowaniem klasycznym a warunkowaniem instrumentalnym?

Warunkowanie klasyczne zostało wykryte i opisane przez radzieckiego uczonego – Pawłowa. Opisał on zachowanie psa, który śliniąc się na widok jedzenia (reakcja bezwarunkowa), zaczął po jakimś czasie ślinić się na dźwięk kamertonu. Stało się tak, gdyż przed każdym podaniem jedzenia uderzano w kamerton. Pies skojarzył współwystępowanie dwóch elementów (jedzenie + kamerton) oraz ich następstwo czasowe. Czyli warunkowanie klasyczne to taki proces uczenia się, kiedy bodziec neutralny (kamerton) wywołuje zachowanie odruchowe (wydzielanie śliny) i nie mają tu znaczenia wcześniejsze doświadczenia psa czy osoby badanej (pies wcześniej nie słyszał tego dźwięku i nie kojarzył go z jedzeniem).

Warunkowanie instrumentalne, którego twórcą był Thorndike, polega na tym, że określone zachowania są wzmacniane, czyli nagradzane lub karane. Nagrodą może być w przypadku ludzi np. uznanie społeczne, premia a karą np. nagana; w przypadku zwierząt nagrodą może być pokarm, głaskanie zwierzęcia a karą np. ból wywołany skarceniem zwierzęcia. Zachowania nagradzane utrwalają się i występują częściej, natomiast zachowania karane występują coraz rzadziej, aż w końcu zanikają – czyli nagrody są skuteczniejsze niż kary.

Tak jak widać w powyższych opisach warunkowań, cechą jest wspólną jest nagroda, natomiast podstawową różnicą między warunkowaniem klasycznym a warunkowaniem instrumentalnym jest to, iż warunkowanie klasyczne wywołuje odruchową reakcję bezwarunkową (bodziec – reakcja), natomiast warunkowanie instrumentalne jest bardziej złożone i reakcje w tym warunkowaniu nie są przeważnie odruchowe (bodziec – reakcja – wzmocnienie pozytywne lub negatywne, czyli nagroda lub kara).