"Nowy Ład" w USA - dwudziestolecie wojenne

NOWY ŁAD FRANKLINA D. ROOSEVELTA

*Nowy prezydent występuje naprzeciw kryzysowi
Dnia 4 marca 1933 roku na prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki po raz pierwszy wybrano Franklina Delano Roosevelta. Tego samego dnia wygłosił on swoje pierwsze przemówienie inaugurujące objęcie przez niego prezydentury, w którym już zapowiedział walkę z kryzysem zaistniałym pod koniec lat dwudziestych w USA w skutek wielkiego krachu giełdowego z Czarnego Czwartku (24 października 1929 roku).
Walka ta nosi nazwę Nowy Ład (ang. New Deal). Jest to program reform ekonomiczno-społecznych wprowadzonych w Stanach Zjednoczonych w latach 1933-39.


*Program reform zwany Nowym Ładem
W latach trzydziestych społeczeństwo amerykańskie cierpiało z powodu biedy, głodu i bezrobocia. Ludzie potracili w ciągu kilku dni cały dorobek swojego życia. Gospodarka kraju znajdowała się w stanie dezintegracji. Uważano wówczas, ze zapaść spowodowana została ciągłą niestabilnością rynku oraz że interwencja rządowa jest niezbędna do ustabilizowania i usprawnienia ekonomii. W znaczymy stopniu Nowy Ład polegał na wprowadzeniu do gospodarki interwencjonalizmu państwowego. Głównym założeniem programu była aktywna rola administracji państwowej w kształtowaniu polityki pieniężnej oraz rozwój rodzimych inwestycji.
Wśród działań pojętych w ramach programu usprawnienia gospodarki amerykańskiej wymienić należy między innymi:
» wprowadzenie robót publicznych w celu zmniejszenia bezrobocia, na które wydano 10 mld dolarów i przy których zatrudniono około 8,5 mln ludzi; były to roboty przy: elektryfikacji wsi, budowaniu mostów, autostrad i dróg, regulacji rzek, zalesianiu terenów
» zapewnienie ochrony robotnikom poprzez ubezpieczenia socjalne (Social Security Act z 1935 roku)
» wprowadzenie zasiłków dla bezrobotnych, rent i emerytur
» wspieranie farmerów poprzez odpowiednią politykę cenową i kredytową (np. poprzez przyznawanie nieskooprocentowanych pożyczek)
» rozkręcanie popytu wewnętrznego poprzez system umów zbiorowych gwarantujących minimalne stawki płac
» ożywienie eksportu przez odejście od oparcia dolara na złoci i dewaluację waluty
» dofinansowywanie z funduszy federalnych wielu przedsięwzięć
» wprowadzenie licznych rozwiązań prawnych stabilizujących przemysł, rolnictwo i sektor bankowy
» zmienianie profilu produkcji wielu przedsiębiorstw
» wprowadzenie także mechanizmów stymulujących tworzenie nowych miejsc pracy
» ograniczenie produkcji rolnej
» ścisły nadzór banków
» kontrolowanie inflacji
» powierzenie prezydentowi kontroli nad emisją pieniędzy


*New Deal - zbawienie czy przekleństwo?
W państwie w czasie trwania słynnych stu dni Roosevelta, to jest okresu liczonego od 9 marca 1933 roku - daty wprowadzenia Nowego Ładu, odzywały się liczne głosy zwolenników wprowadzonego interwencjonalizmu, jak i tych, którzy uważali wolny rynek za lepszy. Osoby nie mające zaufania do wolnego rynku argumentują, ze New Deal był właściwym podejściem, lecz zapaść była na tyle głęboka, że nawet interwencja na wielką skalę nie mogła przezwyciężyć szkód spowodowanych niestabilnością rynku. Z kolei przeciwnicy polityki prezydenta mówią, że kryzys został zarówno spowodowany jak i pogłębiony przez interwencję rządową. Główny argument krytyków Nowego Ładu to olbrzymi wzrost kosztów prowadzenia przedsiębiorstw. W związku z tym znacznie utrudniono zatrudnianie nowych pracowników i inwestowanie w produkcję. Roosevelt cierpliwie znosił krytykę amerykańskich liberałów, którzy kolejne reformy określali mianem antykapitalistycznych, a nawet sprzecznych z konstytucją. Jednakże polityka Nowego Ładu przyniosła prezydentowi znaczną popularność wśród biedniejszych obywateli Stanów Zjednoczonych. Za swoją działalność Roosevelt został wynagrodzony - w 1936 roku wybrano go na drugą kadencję
Ocena polityki gospodarczej Roosevelta
New Deal jednak nie do końca okazał się wyjściem z sytuacji kryzysowej państwa. Po początkowym ożywieniu gospodarki i zmniejszeniu bezrobocia, już w 1937 roku ponownie zaobserwowano zjawiska kryzysowe. Wzrosło również bezrobocie, ale nigdy już nie przekroczyło rozmiarów z lat 1929-33.