Higiena układu wydalania.

Skomplikowany i precyzyjnie działający mechanizm układu wydalniczego czasem ulega poważnemu zakłóceniu. Może to oznaczać np. chorobę nerek, a więc sytuację bardzo niebezpieczną dla organizmu, jednak zanim przejdziemy do następnego punktu należy sobie wcześniej wyjaśnić co oznacza słowo wydalanie.

Wydalanie - (ekskrecja) polega na usuwaniu z organizmu zbędnych w tym szkodliwych, produktów metabolizmu, głownie związków azotowych, powstających w wyniku degradacji aminokwasów i zasad azotowych, wchodzących w skład kwasów nukleinowych.

Czynniki które powodują uszkodzenie nerek i narządów wydalniczych

Trudno jest wskazać wszystkie przyczyny prowadzące np. do powstania kamieni nerkowych, infekcji nerek albo zapalenia pęcherz moczowego. Wymieńmy więc tylko najważniejsze czynniki które wpływają na nieprawidłowe działanie układu wydalniczego.

Zaliczamy do nich:
· niektóre substancje (takie jak alkohol czy kofeina zawarta w kawie oraz niektórych napojach, utrudniają wchłanianie wody w kanalikach nerkowych oraz powodują zwiększenie wydalania moczu) wpływające na pracę nefronów,
· nadmiar soli jadalnej (wzmaga pragnienie, co prowadzi do zbędnego obciążania nerek)
· drobnoustroje chorobotwórcze.

Choroby układu wydalniczego

Stany zapalne nerek oraz dróg moczowych wywołują drobnoustroje chorobotwórcze. Przewlekłe infekcje uszkadzają delikatną sieć naczyń krwionośnych nerek i powodują zapalenie kłębuszków nerkowych. Czasem nawet nie wyleczony ząb lub przeziębienie mogą być przyczyną późniejszych schorzeń nerek. Niektóre zarazki mogą wtargnąć do organizmu także poprzez cewkę moczową. Cewka moczowa męska to kanał długości 18cm, żeńska
2,5 – 3cm, dlatego układ moczowy żeński jest dużo bardziej podatny na niektóre choroby. Dbałość o higienę okolic krocza powinno należeć do podstawowych i codziennych zabiegów pielęgnacyjnych naszego ciała.

Gdy leczenie farmakologiczne okazuje się niewystarczające, zachodzi konieczność leczenia nerko zastępczego, które ma na celu zastąpienie czynności uszkodzonych nerek.
Jest ono prowadzone za pomocą dwóch metod: dializo terapii i transplantacji nerek. Dializo terapia stwarza możliwość przeżycia w oczekiwaniu na przeszczep nerki. Niektórzy chorzy,
u których takiego przeszczepu dokonać nie można, są skazani na dializę do końca życia. Przeprowadza się ją za pomocą tzw. hemodializy lub dializy otrzewnowej. Hemodializa jest pozaustrojową (w sztucznej nerce) pozwalającą na oczyszczenie krwi z toksycznych, szkodliwych dla organizmu substancji. W celu jej przeprowadzenia tworzy się przetokę tętniczo-żylną, czyli połączenie tętnicy i żyły w obrębie przedramienia. Poprzez wkłucie się do przetoki krew jest doprowadzana do sztucznej nerki i oczyszczana.. Dzięki temu, pomimo że dializy są bardzo uciążliwe, wielu chorych może prowadzić normalne życie.

Przeszczep nerki jest również formą leczenia nerko zastępczego, tyle że w przeciwieństwie do dializo terapii wykorzystuje się nerkę pobraną od obcej osoby, u której stwierdzono objawy śmierci pnia mózgu (przeszczep ze zwłok), lub od blisko spokrewnionego z pacjentem członka rodziny (przeszczep rodzinny). Nerkę taką, po odpowiednim dobraniu na podstawie wyników typowania antygenów zgodności tkankowej pomiędzy biorcą i dawcą, podłącza się do dużych naczyń krwionośnych jamy brzusznej (bardzo często jako trzecią). Moczowód tej nerki jest wszczepiany do pęcherza moczowego biorcy. Pacjenci przez cały czas po przeszczepie muszą zażywać leki zapobiegające odrzucaniu obcej nerki przez ich organizm. Pomyślnie wykonany przeszczep nerki zapewnia niemal całkowity powrót do zdrowia na kilka do kilkunastu lat. Przeszczep rodzinny nerki stwarza szansę na wyleczenie znacznie szybciej, ograniczając wieloletnie oczekiwanie (na dializie) na przeszczepienie nerki pobranej ze zwłok.

W nerkach niektórych ludzi z moczu wytrącają się kamienie nerkowe. Są one przyczyną silnych, ostrych bóli i utrudnionego oddawania moczu. Można je rozbić specjalnym urządzeniem wytwarzającym ultradźwięki.

Wśród dzieci często spotykana jest przykra dolegliwość polegającą na moczeniu się
w czasie snu. Powodem może być choroba, czasem zaś nadmierna nerwowość dziecka np. stany lękowe. Usuniecie jej przyczyn skutecznie eliminuje te dolegliwość.

Wiadomą rzeczą dla wszystkich powinno być również to, że długotrwale przetrzymywanie moczu osłabia mięśnie zwieracza cewki moczowej i może doprowadzić do niekontrolowanego oddawania moczu.

Do najczęściej spotykanych chorób układu moczowego zaliczamy:

· ostre zapalenie kłębków nerkowych
· przewlekłe zapalenie kłębków nerkowych
· nerczyca
· skrobiawica nerek
· ostra niewydolność nerek
· torbiele
· odmiedniczkowe zapalenie nerek
· gruźlica nerek
· kamica nerkowa
· choroby pęcherza moczowego
· przerost gruczołu krokowego (stercza – prostaty)


Ochrona sprawnego funkcjonowania układu wydalniczego

Utrzymanie prawidłowego stanu układu wydalniczego nie wymaga wielkich wyrzeczeń i stosowania specjalnej diety. Wystarczy, dostarczać organizmowi odpowiednie składniki odżywcze. Składnikami odżywczymi nazywamy substancje, które są niezbędne dla życia, prawidłowego wzrostu i rozwoju oraz dla zapewnienia dobrego zdrowia. Są one zawarte w pożywieniu. Po spożyciu i trawieniu pokarmów w przewodzie pokarmowym, składniki odżywcze mogą być wchłonięte i zmetabolizowane w organizmie. Każdy ze składników odżywczych pełni określoną rolę, której nie jest w stanie spełnić inny składnik. Dieta niedoborowa w poszczególne składniki odżywcze prowadzi z czasem do niezaspokojenia potrzeb ustroju i naruszenia jego rezerw. Efektem tego stanu jest nadmierny rozpad tkanek, postępujące wyniszczenie, niedobory witamin lub minerałów - a w skrajnych przypadkach - zgon. Podstawowymi składnikami odżywczymi niezbędnymi dla życia i dobrego zdrowia są:

· białka - podstawa budowy i przebudowy tkanek organizmu
· tłuszcze - źródło energii i podstawowych kwasów tłuszczowych, nośnik witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K) i ważny składnik błon komórkowych i złożonych białek
· węglowodany - źródło energii
· woda
· składniki mineralne i pierwiastki śladowe - (jony) składniki płynów ustrojowych, tkanek, enzymów, barwników
· witaminy - substancje pochodzenia organicznego odgrywające ważną rolę w przemianach metabolicznych


Podsumowując. Ochrona sprawnego funkcjonowania układu wydalniczego polega na:
· stosowaniu zasad prawidłowego żywienia
· zachowaniu czystości okolic narządów wydalniczych
· właściwym ubiorze w czasie chłodów i deszczu
· dokładnym leczeniu każdej infekcji

Opracował:
Remigiusz Wróbel