Ewolucja gwiazd

Powstanie protogwiazdy
Gwiazdy powstają w wielkich obłokach zbudowanych z gazu i pyłu międzygwiazdowego. Gdy masa takiego obłoku przekroczy masę Jeansa, staje się on niestabilny i zaczyna się kurczyć. Masa Jeansa zależy od warunków panujących w ośrodku międzygwiazdowym, tzn. od gęstości i temp. W trakcie kurczenia się obłok ulega podziałowi na mniejsze fragmenty, które stają się protogwiazdami.Jeżeli obiekty te są silnie związane grawitacyjnie ze sobą, utworzą gromadę gwiazd; w przeciwnym wypadku po pewnym czasie rozproszą się po galaktyce.
Kontrakcja protogwiazdy
Protogwiazdy zbudowane są głównie z helu i wodoru.Kurcząc się uwalniają grawitacyjną energię potencjalną. Połowa tej energii zostanie zużyta na podgżanie gazy, z których są zbudowane, zaś ta druga część jest wyświecana z powierzchni w postaci promieniowania elektromagnetycznego. Protogwiazdy obserwujemy jako gwiazdy T Tauri.są to obiekty dość chłodne, na diagramie Hertsprunga-Russella leżące powyżej ciągu głównego. Otaczają je dyski gazowo-pyłowe, z których zapewne powstają planety. Im większa masa tym krótszy czas trwania fazy.
Spalanie wodoru
Rozpoczynają się reakcje termojądrowe przekształcające wodór w hel.Powstaje stabilna konfiguracja- nowonarodzona gwiazda.Na diagramie H-R położona ona jest na tzw. Ciągu głównym wieku zerowego –prawie prostej loini przebiegającej z lewego górnego do prawego dolnego rogu. Położenie gwiazdy zależy od jej masy. Im obiekt cięższy, tym wyżej się znajduje na ciągu głównym.a tym samym ma większą jasność i temp powierzchniową.
Brązowe karły
Zakres mas gwiazd jest dość duży. Masy te weahają się od 100-0.08 mas Słońca. Temp centralnych części obiektów jeszcze lżejszych nigdy nie osiąga wartości wystarczającej do zapoczątkowania jakichkolwiek reakcji termojądrowej dlatego obiekty te stają się brązowymi karłami, które po prostu sygną emitując dzięki tem,u niewielką ilość światła.
Faza ciągu głównego
Okres ten trwa podczas spalania wodoru początkowo w centralnym jądrze gwiazdy.Ten etap w ewolucji gwiazd jest najdłuższym bo trwa ok. 70-90% życia gwiazdy.Im większa masa gwiazdy-tym krócej trwa jej żywot.faza c.g. kończy się, gdy cały wofór w centralnych częściach gwiazdy przekształci się w hel.
Ewolucja chemiczna gwiazd
Gdy galaktyki już powstały, skupiły w sobie większość materii Wszechświata. Dlatego od tej chwili ewolucj a Wszechświata polega na zmianach zachodzących we wnętrzach galaktyk. Początkowo gaz z których się utworzyły, składał się prawie wyłącznie z wodoru io helu. Niestabilności grawitacyjne sprawiły, że obłoki tego gazu zapadały się tworząc pierwsze pokolenie gwiazd. W gwiazdach zachodziły reakcje jądrowe, które przekształciły jądra wodoru w jądra helu, a w póżnieszych fazach także w jądra helu w jądra węgla i tlenu.. Najistotniejszą rolę w tej fazie pełnią gwiazdy masywne. W końcowych etapach rozwoju powstają w nich również jądra innych pierwiastków, a swój żywot kończą gigantycznymi fajerwerkami, jakimi są wybuchy supernowych.
Powstawanie układów planetarnych i przyszłość Wszechświata.