Królestwo zwierząt

Powstanie zwierząt na ziemi i początki ich rozwoju ewolucyjnego określa się na około 2 miliardy lat wstecz. Liczbę gatunków dotychczas poznanych i opisanych szacuje się na około 1,5 mln lat. Tworzą one królestwo zwierząt.

Zwierzęta te to organizmy jedno lub wielokomórkowe o komórkach nieotoczonych ścianą niekomórkowa. Podstawową cechą żywych organizmów wspólną nie tylko dla wszystkich zwierząt, jak i dla roślin jest tak zwana przemiana materii. Polega ona na tym, że organizm pobiera z zewnątrz potrzebna substancje przetwarza je, a następnie przyswaja. Staja się one składnikami budulcowymi ciała zwierzęcia albo - magazynowane - stanowią materiały zapasowe. Równocześnie zachodzi w organizmie rozkład substancji złożonych; w wyniku powstaje potrzebna do życia energia, zbędne zaś substancje zostają wydalone na zewnątrz.

Te dwa procesy: Przyswajania i Rozkładu są podstawami takich przejawów i czynności życiowych organizmu jak: oddychanie, trawienie, wydalanie, ruchy ciała, wrażliwość na bodźce, rozmnażanie zachodzą te procesy we wszystkich organizmach zwierzęcych, niezależnie od ich budowy i środowiska, w jakim żyją.
U najniższych zwierząt czynności życiowe pełnią pojedyncze komórki lub tkanki.
U innych zwierząt czynności życiowe pełnia odpowiednie narządy i układy.

W systematyce zoologicznej dzieli się królestwo zwierząt na kilkanaście typów grupowanych dwa podkrólestwa: Pierwotniaki - obejmujące wiciowe, rzęski, oraz wielokomórkowce - obejmujące między innymi gąbki jamochłony płazińce, wrotki obleńce, pierścienice, czułkowce stawonogi, mięczaki, szkarłupnie i strunowce. Wśród strunowców występują gromady: ryby, płazy, gady, ptaki, ssaki.

Pierwotniaki są to zwierzęta jedno komórkowe. Wszystkie więc czynności życiowe spełnia jedna komórka. Różnią się one zasadniczo od innych zwierząt, których ciało jest zbudowane z dużej ilości komórek, a zatem od zwierząt wielokomórkowych. Organizm pierwotniaków jest grudką protoplazmy, w której rozróżniamy cytoplazmę jedno lub więcej jąder. Pierwotniaki żyją w środowisku płynnym w wodzie, w wilgotnej glebie lub w płynach organizmów. Nie tworzą one grupy jednolitej i są wśród nich formy znacznie różniące się budową i czynnościami życiowymi.

Oprócz pierwotniaków wszystkie zwierzęta mają budowę wielokomórkową. Ciało ich składa się z zespołu komórek o różnej budowie i wykonujących różne czynności. Zespoły tych komórek spełniają jednakowe czynności nazywamy je tkankami a ciało zbudowane z tkanek nosi nazwę tkankowców. Najbardziej w świecie zwierząt uorganizowane są strunowce, żyjące na całej kuli ziemskiej w środowiskach wodnych i lądowych. Różnorodne warunki środowiska kształtowały ich sposób życia i budowę ich organizmów. Mają one charakterystyczne cechy wspólne, najważniejszą jest występowanie szkieletu wewnętrznego w postaci struny grzbietowej. Do strunowców zaliczamy 3 podtypy: Osłonice, bezczaszkowce i kręgowce. Na szczególne omówienie zasługują bezczaszkowce i kręgowce. Pierwsze - ze względu na swą budowę, będącą pierwowzorem budowy kręgowców, drugie - należa do nich prawie wszystkie gatunki zwierząt domowych oraz człowiek.

Bezczaszkowce prowadzą mało ruchliwy tryb życia. Żywią się pokarmem przynoszonym z prądem wody. Narządy ich zmysłu są bardzo mało rozwinięte a cewka nerwowa nieznacznie rozszerzona. W przedniej cześci nie różnicuje się na mózg i rdzeń wiąże się to z brakiem czaszki i dlatego nazywane są bezczaszkowcami.

Charakterystyczny dla kręgowców jest wysoki stopień rozwoju narządu zmysłów, ruchu i aparatu gębowego. W skład szkieletu wchodzą kręgosłup i czaszka. Do kręgowców zaliczamy gromady: Ryby, płazy, gady i ssaki. Cecha wyróżniającą kręgowce jest obecność kręgosłupa. Pierwsze kręgowce pojawiły się w środowisku wodnym. Ryby do tej pory są największą pod względem liczby gatunków grupą kręgowców. Sa one zróżnicowane, łączy je wiele wspólnych cech jak np: Oddychanie za pomocą skrzeli. U wielu gatunków występuje pęcherz pławny jako organ hydrostatyczny, ułatwiający utrzymanie równowagi w wodzie i zmianę położenia. Skrzela mieszczą się w oddzielnych przegrodach albo we wspólnej jamie przykrytej pokrywami skrzelowymi.

Charakterystyczną cechą płazów jest ich metamorfoza związana z dwoma środowiskami: okres ich rozwoju zarodkowego i larwalnego przebiega w wodzie. Dorosłe osobniki żyją na lądzie, schodzą do wody jedynie na czas rozrodu. Larwy są przystosowane do środowiska wodnego, oddychają skrzelami. Osobniki dorosłe mają cechy właściwe kręgowcom lądowym oddychają bowiem płucami. Płazy wykazują podobieństwo do ryb choć maja bardziej skomplikowaną budowę.

W całym rozwoju organizmu gadów zaznacza się wyższy stopień ewolucji od płazów. Cechy kręgowców lądowych występują u gadów wyraźnie. Ciało gadów pokryte jest łuskami lub tarczkami. Rozwój kończyn pięciopalczastych i silne związanie ich ze szkieletem osiowym za pośrednictwem pasa barkowego i miednicowego zbudowanych masywnie niż u płazów, umożliwiają łatwiejsze poruszanie gadów na lądzie. U gadów występuje klatka piersiowa, bardziej umięśniona między żebrami. Bardziej złożona jest budowa układu pokarmowego, wydalniczego, nerwowego i rozrodczego.

Do kręgowców wyższych zaliczamy ptaki. Swoistą ich cechą jest zdolność do lotu. U ptaków rozróżniamy trzy podgromady: ptaki biegające, ptaki pływające i ptaki latające. Do właściwości przystosowawczych związanych z lotem należą: opływowy kształt ciała, pokrycie ciała piórami, przekształcenie przednich kończyn w skrzydła, wypełnienie wielu kości powietrzem, obecność worków powietrznych. Lekka czaszka i brak zębów powoduje zmniejszenie ciężaru głowy. O pokrewieństwie ptaków z gadami świadczą następujące cechy: obecność łusek na nogach, pióra rogowe, pochwy rogowe dzioba, podobieństwo zarodków obu tych grup. Różni też ptaków od gadów budowa serca, budowa płuc z wyższą przemianą materii i utrzymanie stałej temperatury ciała.

Najbardziej rozwinięta jest gromada ssaków. Wysoki stopień rozwoju ssaków związany jest z dobrym rozwojem wszystkich układów i narządów przede wszystkim mózgu. Rozwój mózgu w połączeniu z rozwojem zmysłu węchu i słuchu oraz wzroku spowodował wyższy rozwój psychiczny całej gromady. Do charakterystycznych cech ssaków należą: stała ciepłota ciała oraz uzębienie. Żyworodność jest cechą wykazującą postęp w karmieniu dzieci mlekiem. U ssaków następuje redukcja ogona, wyodrębnia się szyja - jest to przystosowanie się do naziemnego trybu życia do szybkiego poruszania się oraz biegu. Włosy są charakterystycznym tworem rogowym cechującym ssaki. W skórze ssaków występują liczne gruczoły skórne: łojowe, potowe, wonne i mleczne. Szkielet składa się z czaszki, kręgosłupa, klatki piersiowej, pasa barkowego i miednicowego oraz kości kończyn. W przeciwieństwie do ptaków, które pochodzą od gadów, ssaki rozwinęły się od gadów prymitywnych. W okresie wielkich przemian klimatycznych na początku ery nowożytnej ssaki wyparły całkowicie gady, które w okresie poprzednim były grupą dominującą. Dzięki rozwojowi układu nerwowego ssaki opanowały różne środowiska.