Cechy państw Starożytnego Wschodu

Państwa starożytne, a dokładniej te tworzące niegdyś cywilizacje Bliskiego Wschodu były czymś więcej niż ich obecne odpowiedniki.

Rozpoczęta 3000 lat p.n.e. wielka praca, myśl techniczna i naukowa oraz perswazyjna siła miecza, doprowadziły po blisko XXXV wiekach do nadania kształtu ówczesnemu światu. V wiek po Chrystusie to po prostu nowe dzieje. Powiem nawet więcej- ta cała spuścizna Egiptu, Mezopotamii, Palestyny, Indii oraz Chin stała się punktem wyjścia dla późniejszych kart historii. Dlatego pomijając jej późniejsze dzieje i obecny kształt geopolityczny Ziemi, nie możemy zapomnieć o jednym - to, czego jesteśmy teraz częścią, zawdzięczamy również im.

Trudno jest określić, kto był pierwszy. Trudnym jest również wysunięcie, co do tego tezy jak i daleko idących wniosków. Dlatego też, nie będę dogłębniej wykładał w mojej pracy żadnych okresów historycznych czy też się z nimi spierał, ponieważ uważam, że ramowe daty są w zupełności wystarczające. Zresztą, zauważyć trzeba, iż historia starożytna to okres blisko XXXV wieków, a procesy w niej zachodzące są długotrwałymi i powolnymi. Nie ma szybkiego rozwoju technicznego ani naukowego (jak to miało miejsce chociażby w XVIII wieku w Anglii), gdzie niezbędne są szczegółowe daty. Tu mamy raczej do czynienia ze wspinaczką - jeśli nie trafiło się do właściwej szczeliny, niemożliwy był dalszy krok.

Zacznę więc chronologicznie.
Pierwsze ślady cywilizacji datuje się na 3100- 3000 rok p.n.e. Wtedy to, wędrowni Nomadowie osiedlali się w sąsiedztwie wielkich rzecz tworząc pierwsze zalążki społeczności związanych ziemią. Tworzono pierwsze osady i systemy poddaństwa. Zaczęła się również rozwijać myśl naukowo-techniczna.

Jednym z takich obszarów była Mezopotamia- obszar leżący na nizinie między rzekami Tygrys i Eufrat. Przybył tam najstarszy, znany nam lud Sumerów i stworzył jedną z pionierskich cywilizacji. To oni stworzyli potęgę państwa: wybudowali miasta, opracowali technikę rolną i irygacji terenów, oraz zorganizowali pierwszą strukturę władzy. Nie stworzyli jednak jednego, wielkiego tworu, lecz charakterystyczne dla starożytności państwa-miasta konkurujące ze sobą o ziemię pod uprawy.

Niestety przetrwali tylko 500 lat, ponieważ tereny te podbili Alkadowie tworząc pod wodzą Sargona I pierwsze na świecie Imperium. Po 200 latach jednak i ono się rozpadło dając miejsce dwóm innym - Asyrii i Babilonowi. Jak wykazuje położenie Mezopotamii, ludność trudniła się przede wszystkim uprawą roli oraz hodowlą bydła. Bliskość morza zaś i opanowanie żeglugi umożliwiły podróże morskie, a co za tym idzie kontakt i handel z odległymi ludami min. Egiptem.

Początki tej państwowości datuje się, podobnie zresztą jak Mezopotamię, na ok. 3000 rok p.n.e. Początkowo były dwa królestwa zwane Górnym i Dolnym Egiptem. Jednak ok. roku 2850, król Egiptu Górnego - Menes, podbił Dolny i utworzył jedno państwo na znak czego faraonowie nosili podwójne korony.

Utworzono stabilną administrację państwa oraz podzielono je na nomy, ułatwiające kontrolę nad krajem. Bunty wewnętrzne doprowadzają jednak do rozpadu potęgi Egiptu. Dopiero w czasie okresu średniego państwa (2050-1570 r. p.n.e.) nowa dynastia zjednacza Egipt. Wówczas prowadzone były wojny, zwycięskie zresztą, z Nubią. Wprowadzono reformy w armii i poszerzono jej szereg.

Jest to również okres ekspansji handlowej, dzięki czemu nawiązano kontakty z Palestyną, Arabią, wyżej wymienioną Mezopotamią, Fenicją czy Kretą. Był to okres rozkwitu i budowania potęgi królestwa. Nastała jednak kolejna wojna a co za tym idzie rozpoczęła się era nowego państwa (1570-1085 r. p.n.e.).

Nowa dynastia rozpoczyna walki zewnętrzne z Palestyną, Fenicją, Syrią i Azją Mniejszą. Jednak z powodu zwiększenia podatków (głównie na podbitych terenach) i wzięcia ludzi do niewoli, rozpoczynają się bunty przeciwko Egiptowi. W państwie dochodzi do wojen o władzę między kapłanami, a faraonami i jak można się domyślić nastaje kolejna epoka. A tych na marginesie było jeszcze sześć i nazywano je od państw którym podległy był Egipt: asyryjski, grecki, macedoński, rzymski, bizantyjski i arabski.

Kolejnymi cywilizacjami jakie pojawiły się na Ziemi w podobnym okresie były Chiny i Indie. Ta pierwsza, datująca swoje początki na ok. 2200 rok p.n.e. od początku cechowała się dobrze zorganizowanym rolnictwem. Dogodne warunki i wynalezienie żelaznych narzędzi umożliwiły zbudowanie sprawniejszych i lepiej funkcjonujących kanałów nawadniających. Chiny utrzymywały również kontakty handlowe z pobliskimi królestwami.

Jeśli chodzi o starożytne Indie, to obejmowały cały Półwysep Indyjski (Dekan). Od południa otaczały je wody Morza Arabskiego, Oceanu Indyjskiego oraz Zatoki Bengalskiej. Od północnych sąsiadów granicą były góry Himalaje, Hindukusz oraz Karakorum. Przez ponad dwa tysiące lat jedynie przełęcze na północnym zachodzie umożliwiały kontakt z innymi cywilizacjami. Dzięki rozbudowanym sieciom rzecznych Gangesu i Indusu starożytni mieszkańcy półwyspu Indyjskiego nie musieli budować kanałów nawadniających, jak czynili to chociażby Egipcjanie.

Ludność tubylcza, jaka wówczas zamieszkiwała półwysep Dekan, zajmowała się głównie rolnictwem: uprawą prosta, ryżu, bawełny, pszenicy czy herbaty, hodowlą była zebu. Rozwijał się także handel (głównie bawełną, herbatą, przyprawami - unikatowymi wyrobami Indii), który jednakże utrudniała niedogodna lokalizacja geograficzna. Ludność tubylcza posiadała swój własny system płatniczy, stworzyła system miar i wag, wprowadziła kalendarz, zajmowała się arytmetyką. Posługiwano się zaś pismem obrazkowym.

Wszystko to świadczy, że w równoległym czasie powstały cztery ośrodki cywilizacyjne dające kształt i swoje doświadczenie później powstałym. Wszystkie cechowały się swoim położeniem gdyż ich istnienie uwarunkowane było głównie od bliskości wielkich rzek. Dlatego Mezopotamia miała Tygrys i Eufrat, Egipt był „darem Nilu”, rozwój Indii gwarantował Ganges i Indus a Chin Jangcy wraz z Huang- Ho.

Każda z cywilizacji opracowała system mierniczy i wag, wprowadziła w życie prymitywne lecz użyteczne technologie oraz cechowała się budowała monumentalne budowle dla swych władców lub „ku potomnym”.

Wszystkie były monarchiami despotycznymi, co też świadczy o równomiernym rozwoju. Różnica polegała tylko na tytułowaniu. Egipt to Faraonowie, w Mezopotamii rządzili Ensi, w Indiach Maharadżowie a w Chinach Cesarz.

Jeśli chodzi w wierzenia to z początku politeizm pojawił się w każdym z nich. Jednakże tylko Mezopotamia nie miała bodajże okresu, w którym próbowano bądź wprowadzono jedno bóstwo. Próby takie zostały podjęte w Egipcie, lecz z negatywnym skutkiem. W Indiach i Chinach zaś, miejsce wielu bogów zajął Budda. Ich wspólnymi cechami jest również rolnictwo, które było podstawą gospodarki.

Podsumowując, każda z cywilizacji starożytnego wschodu wniosła coś do ogólnie przyjętej „kultury”. Czy była to religia, czy pismo, czy sztuka czy cokolwiek innego to i tak świadczy o ich istnieniu i działaniu. A wszystkie wyżej omówione cechy, nie są niczym innym jak dorobkiem ludzkości.