Konfederacja targowicka - przywódcy, program i znaczenie

Konfederacja Targowica, targowica był to spisek magnacki zawiązany w celu obalenia reform Sejmu Czteroletniego i unieważnienia Konstytucji 3 Maja 1791. Formalnie ogłoszona 14 maja 1792 w pogranicznym miasteczku Targowica położonym w dobrach Potockiego na Ukrainie, faktycznie zawiązana w Petersburgu 27 kwietnia 1792. Przywódcy konfederacji, magnaci kresowi S.S. Potocki, F.K. Branicki, S. Rzewuski, S. Kossakowski dążyli do utrzymania starych struktur państwowych bądź podziału Rzeczypospolitej na autonomiczne prowincje zarządzane przez przedstawicieli magnaterii.

W treści aktu konfederacji oprócz zarzutów despotyzmu panującego w Polsce i obalenia drogą spisku jej praw kardynalnych , pojawiło sie oskarżenie o naśladowanie "fatalnych wzorów z Paryża". Konfederaci zwrócili się o pomoc do Rosji, co wykorzystała Katarzyna II, wysyłając przeciwko Polsce 100-tysięczną armię. W trwającej od maja do lipca 1792 wojnie polsko-rosyjskiej wojsko polskie poniosło klęskę. Mimo że brak szerszego poparcia dla konfederatów targowickich utwierdziło Katarzynę w opinii o słabości obu stron konfliktu polskiego, nie skłoniło jej to do zawierania żadnych kompromisów. Imperatorska Rosji nakazywała tylko królowi Stanisławowi Augustowi przystąpienie do konfederacji i kapitulacje. 23 lipca 1792 po nadejściu ultimatum z Rosji zapadła w Warszawie decyzja o zaniechaniu. Spotkało się to ze sprzeciwem licznych osobistości Rzeczpospolitej lecz król przystępując do konfederacji miał nadzieję, że uratuje Polskę przed interwencją wojskową Prus. Jednak król poniósł całkowitą klęskę i w pokonanym kraju władzę przejęła Generalność konfederacji targowickiej.Po wojnie targowiczanie przywracali stare porządki, prześladowali zwolenników Konstytucji 3 Maja, wprowadzili cenzurę prasy, wydawnictw i korespondencji. Wkroczenie wojsk pruskich do Wielkopolski i II rozbiór Rzeczypospolitej skompromitowały przywódców konfederackich i spowodowały odsunięcie ich od wpływów na sprawy państwowe.

Rzeczpospolita pogrążyła się w politycznym i ekonomicznym chaosie co zmusiło do emigracji twórców Sejmu Czteroletniego Konfederacja targowicka została rozwiązana w 1793 przez sejm w Grodnie (sejmy rozbiorowe).