Kultura w Średniowieczu.

KULTURA ŚREDNIOWIECZA

Charakter uniwersalny:
• Brak kultur narodowych spowodowany dominująca pozycją w religii i kościele narzucającą dominujący charakter średniowiecza
• Język urzędowy – łacina
• Jednolita filozofia narzucona przez kościół, od Xiii. – tomizm[Tomasz z Akwinu]
• Jednolite modele życia i wzorce osobowe: asceta, dobry władca, idealny rycerz
• Jednakowe typy literatury [hagiografie, roczniki, kroniki, eposy rycerskie, liryka miłosna]
• Jednakowe modele ustrojowe [monarchia patrymonialna, a później stanowa, jednakowe wszędzie]
• Jednakowy model stosunków feudalnych i społecznych
• Jednakowa treść kształcenia w szkołach [7 sztuk wyzwolonych], 2 stopnie: trivium [niższy stopień, obejmował gramatykę, retorykę i dialektykę] i quadrivium [stopień wyższy, przygotowujący do studiów wyższych, w skład wchodziły: arytmetyka, geometria, astronomia i muzyka]
• Jednakowa metoda wykładowa – scholastyka [udowadnianie [rzy pomocy logiki Arystotelesa] wybitnymi twórcami byli: XII w. Piotr Abelard, XIIw. – Tomasz z Akwinu i Roger Bacon.
• Jednolite wzorce uniwersytetów w Europie

Uniwersytety:
• Korporacyjny [włoski], powstawał na bazie szkół rzymskich. Dominowało w niej prawo. Wzorcem[matką] była Bolonia [utworzona w XI wieku, najstarszy uniwersytet europejski]
• Kolegialny [paryski], powstawał na bazie szkół przykatedralnych. Dominowała w nim teologia. Matka – Uniwersytet Paryski [XII w. , a od XIII nazwany Sorbona]

Do końca XII powstawały uniwersytety tylko we Włoszech i Francji [wyjątek – Oxford – XII wiek]
W XIII w. powstają uniwersytety w całej Europie zachodniej, m.in. Cambridge. W XIV w. powstają już w Europie środkowo-wschodniej [najstarszy – Uniwersytet Karola w Pradze – 1348, a następny – Akademia Krakowska – 1364]
Uniwersytet Jagielloński wzorowany na typie włoskim, aż 8 z 11 katedr było prawniczych. Na czele stał rektor [w typie włoskim wybierany spośród studentów, a w paryskim spośród profesorów]. Typ włoski był niezależny od władcy, natomiast paryski zależny od Kościoła.
Średniowieczny uniwersytet składał się z 4-ech fakultetów:
• Sztuk i nauk wyzwolonych [najniżej]
• Prawa [ wyżej]
• Medycyny [jeszcze wyżej]
• Teologii [najwyżej]

Metodą wykładową – scholastyka.
BAKAŁARZ – dzisiejszy licencjat. BEAN – początkowy student.

SZTUKA I ARCHITEKTURA

Style:
• Romański
• Od XII/XIII w. w Europie Zachodniej rozpoczyna się Gotyk.

Romański:
• Niskie, przysadziste budowle o charakterze sakralno-obronnym,
• Grube mury z kamienia
• Małe okienka z łagodnymi łukami
• Kościoły na planie krzyża łacińskiego albo okrągłe rotundy [np. Wiślica, Strzelno]
• Sklepienia kolebkowe lub krzyżowe
• Ograniczone do minimum zdobienia, albo czasem nie było ich w ogóle [np. Inowłodz – kościół św. Idziego]

Gotyk:
• Strzelistość [piął się do nieba]
• Wysokie wieże
• Ostre łuki
• Wielkie okna z witrażami
• Nad wejściem rozety
• Duże wrota z ostrym łukiem
• Wejścia – zdobione portale
• Wysokie kolumny podtrzymujące sklepienia krzyżowo-żebrowe
• Malowidła na mokrym tynku – freski [wybitnym twórcą był GIOTTO]