Analiza i interpretacja "Listu Hanusi" Kazimierza Przerwy-Tetmajera.

Kazimierz Przerwa Tetmajer, jeden z najwybitniejszych młodopolskich poetów, urodził się w Ludźmierzu na Podhalu. Fakt ten ma niewątpliwie wpływ na to, iż Tatry są jednym z ulubionych motywów poezji Tetmajera, a wśród jego utworów nie brakuje tych stylizowanych na gwarę góralską.

Przykładem wiersza, w którym poeta posłużył się gwarą, jest „List Hanusi” gatunkowo zaliczany do erotyków. Utwór ukazał się w II Serii Poezji, opublikowanych w 1894 roku, które przyniosły Tetmajerowi wielką sławę i uznanie. „List Hanusi” składa się z ośmiu strof, każda po osiem wersów. Podmiotem lirycznym jest młoda góralka zwracająca się do panicza z miasta o imieniu Jerzy. List, który pisze, jest przedstawieniem ich miłosnych perypetii i wielkiej tęsknoty, jaką odczuwa dziewczyna po odejściu mężczyzny. Wiersz rozpoczyna apostrofa „Kochany Jerzy mój”, która jest charakterystycznym środkiem artystycznego wyrazu dla formy literackiej, jaką jest list. Apostrofa ta wyraża stosunek emocjonalny Hanny względem mężczyzny. Z dalszej części strofy dowiadujemy się o przykrości, jaka spotkała dziewczynę w związku z odejściem młodzieńca. Autor posłużył się w tej części pytaniem „bo syćko myślę, kielo nas ozdziela kraju i cy cię tyz jesce zobacę?”, które podkreśla troski i przeżycia podmiotu lirycznego. W kolejnych strofach Hanusia opisuje:

w strofie II – swoje cierpienie i upokorzenie jakie ją spotyka ze strony innych ludzi.
w strofie III – wspomnienia nocy spędzonych wspólnie z Jerzym
w strofie IV – wielką tęsknotę i utratę ochoty do zabaw
w strofie V – wspomnienia czasu spędzonego z mężczyzną
w strofie VI – odrzucenie ofert zamążpójścia
w strofie VII – oczekiwanie na obiecany przyjazd Jerzego
w strofie VIII – obawę o zdrowie kochanka, spowodowaną brakiem wieści o nim

We wszystkich strofach zastosowano inwersję, która nadaje utworowi właściwy rytm. W strofach II, IV, V i VI występują przerzutnie mające na celu zaakcentowanie uczuć podmiotu lirycznego:

w strofie II: bólu jaki przeżywa
w strofie IV: zobojętnienia, utraty chęci do zabaw
w strofie V: uczucia, które obecnie przeżywa
w strofie VI: stanowczości przy odrzuceniu oferty małżeńskiej Jaśka


Przerzutnie dodatkowo zwiększają dynamikę utworu. W ostatniej części Tetmajer użył wykrzyknienia „od tego broń Boże!”. Zabieg ten po raz kolejny podkreśla uczucia Hanusi do Jerzego. Strofa ta jest manifestacją wierności Hanusi, która wyraża się w ostatnim zdaniu: „Twoja tu ostaję – Anna.”.
Cały tekst został poddany stylizacji gwarowej. Mamy tutaj do czynienia z jabłonkowaniem czyli wymianą cz-ć, ż-ź, sz-ś, dż-dź (straśnie), oraz z mazurzeniem czyli wymianą cz-c, ż-z, sz-s, dź, dz (ocy, serdecnie, tłuce). W utworze występuje także odnosowienie tzn. zamiast głosek nosowych: „ą”, „ę” mamy „om”, „em” (wypłacom, podziejom).
„List Hanusi” jest szczególnym rodzajem erotyka. Zastosowana w nim gwara góralska – język w gruncie prostych ludzi sprawia, że prezentowane uczucia wydają się niezwykle silne, a wyznania szczere.