Nauczanie w hiszpanii

NAUCZANIE OBOWIĄZKOWE E.S.O (TYPU GIMNAZJALNEGO) W HISZPANII

W Hiszpanii reforma szkolna zaczęła się nieco wcześniej niż w Polsce. Przebiegła ona szybciej niż u nas, gdyż do gimnazjum posłano w roku szkolnym 1996/97 od razu dwa roczniki: dwunastolatków po szóstej klasie (odpowiada to naszej piątej, bo nie ma tam "zerówki") dawnej szkoły podstawowej i czternastolatków, absolwentów 7-letniej wówczas szkoły podstawowej. W roku szkolnym 1999/2000 gimnazjum ukończył pierwszy rocznik uczniów, którzy uczęszczali doń przez pełne cztery lata.

Na utrzymanie gimnazjalistów przeznacza się spore pieniądze. W przypadku, gdy droga do szkoły przekracza 3 km, mają oni zapewniony bezpłatny transport autokarem lub minibusem. W dni, gdy nauka odbywa się także po południu (na ogół poniedziałek, wtorek i czwartek), dostają w szkole bezpłatny obiad. Dotyczy to oczywiście tylko uczniów szkół państwowych.

Około połowa szkolnictwa w Hiszpanii ma charakter niepubliczny - tych uczniów owe ulepszenia niestety nie dotyczą. Tradycyjnie wiele jest w Hiszpanii szkół katolickich, głównie założonych w XIX w. przez rozmaite zakony męskie i żeńskie. Szkoły te nadal cieszą się wielką popularnością, oferują solidne nauczanie. Rząd podtrzymuje działanie szkół prowadzonych przez zakony (dominikańskie, salezjańskie, pijarów, braci szkolnych i inne) poprzez subwencje, dzięki czemu czesne utrzymuje się w rozsądnych granicach. W zamian za to wymaga od tych szkół ścisłego stosowania się do ogólnych programów nauczania.

Co to jest E.S.O.?
E.S.O. (Educación Secundaria Obligatoria) jest to nowy etap nauczania (obowiązkowy i bezpłatny) dla wszystkich obywateli w wieku szkolnym, który zastąpił w ostatnich latach 7 i 8 klasę szkoły podstawowej (w Hiszpanii nie ma zerówki, a więc 7 klasa odpowiada naszej szóstej) i dwie pierwsze klasy szkoły średniej. Trwa on 4 lata po zakończeniu etapu nauczania podstawowego.
- Daje wykształcenie niezbędne do kontynuacji nauki w szkole typu liceum ogólnokształcącego czy średniej zawodowej.
- Uczniowie zaczynają ten etap w wieku lat 12, a kończą w wieku lat 16.
- Celem tego nowego etapu jest przedłużenie obowiązku szkolnego do 16 roku życia, tak aby nie było luki między wiekiem opuszczenia szkoły a minimalnym wiekiem wymaganym dla podjęcia pracy ustalonym w Hiszpanii na 16 lat i ujednolicić system nauczania w Hiszpanii z krajami Wspólnoty Europejskiej.

Główne zmiany
Głównym celem tego etapu nauczania jest wyjście naprzeciw różnorodnym zainteresowaniom, motywacjom i możliwościom uczniów. Aby tego dokonać, wprowadzane są ulepszenia w organizacji szkół i w nauczaniu.
- maximum 30 uczniów w jednej klasie.
- Ulepszenie wyposażenia szkół.
- Jednostka orientacji szkolno-zawodowej z psychologiem lub pedagogiem i 2-3 nauczycielami zapewniającymi pomoc dla uczniów z największymi trudnościami.
- Możliwość wyboru niektórych przedmiotów w każdym roku szkolnym.
- Przystosowanie programu dla uczniów mających trudności w nauce.
- Programy autorskie wprowadzone przez daną szkołę.
- Programy Gwarancji Społecznej.

Warunki przyjęcia
Warunkiem przyjęcia jest uczęszczanie w poprzednim roku szkolnym do 6. klasy szkoły podstawowej.

Struktura
Podział na dwa etapy trwające po dwa lata każdy.
PIERWSZY ETAP: 12 - 14 lat; DRUGI ETAP: 14 - 16 lat.
Bloki przedmiotowe - "kredyty"
Poszczegółne trymestry ESO zalicza się chodząc na lekcje z poszczególnych przedmiotów zwanych kredytami. Jeden kredyt liczy 35 godzin lekcyjnych, na ogół 3 godziny tygodniowo w ciągu 3-miesięcznego okresu. Kredyty z jednego przedmiotu moga być połączone, tak aby w sumie trwały cały rok. Są kredyty wspólne, kredyty zróżnicowane i kredyty syntetyzujące.

KREDYTY WSPÓLNE
Są dla wszystkich uczniów. Chodzi o program obowiązkowy z każdego przedmiotu. Uzupełniają i utrwalają wiedzę zdobytą w szkole podstawowej. Dają podstawy kultury potrzebne w życiu każdej osobie dorosłej.

KREDYTY ZRÓŻNICOWANE
Uzupełniają i doskonalą umiejętności uczniów w zależności od ich zainteresowań i mozliwości. Są trzy rodzaje zajęć:
- Rozszerzenie zawartości kredytów wspólnych np.: literatura, matematyka w ekonomii, itp.
- Wprowadzenie w inne dziedziny akademickie i zawodowe, np: informatyca, elektronika, itp.
- Utrwalenie pewnych zagadnień z kredytów wspólnych, np.: ortografia, rozwiązywanie zadań, itp.

Zbiór kredytów do wyboru realizowanych przez ucznia jest dostosowany do jego zdolności i możliwości oraz zainteresowań i przypuszczalnej dalszej formacji. Wychowawca mają pieczę nad spójnością wybieranej drogi i zalecają, w określonych przypadkach określone kredyty zróżnicowane, w innych zaś - wybór pozostawiają uczniowi.

KREDYTY SYNTETYZUJĄCE
Służą do wykorzystania w praktyce wiedzy nabytej w różnych dziedzinach i do oceny wiedzy ucznia. Są realizowane w odniesieniu do konkretnego zadania np. zbudować makietę osiedla. Kredyty syntezy organizuje się inaczej niż pozostałe. Na ogół poświęca im się rocznie cały jeden tydzień.

Plan nauki
PIERWSZY ETAP DRUGI ETAP
PIERWSZY ROK DRUGI ROK TRZECI ROK CZWARTY ROK

BLOK WSPÓLNY:
- Język hiszpański i literatura
- Język autonomiczny i literatura
- Język obcy
- Matematyka
- Nauki społeczne, geografia i historia
- Wychowanie fizyczne
- Nauki przyrodnicze
- Wychowanie plastyczne
- Technika
- Muzyka
- Religia/Zajęcia alternatywne
- Język hiszpański i literatura
- Język autonomiczny i literatura
- Język obcy
- Nauki społeczne, geografia i historia
- Etyka
- Wychowanie fizyczne
- Religia/Zajęcia alternatywne

DO WYBORU:
- Matematyka (do wyboru: zakres A)
- Matematyka (do wyboru: zakres B)
Oprócz tego uczeń wybiera z poniższych:
- Fizyka i chemia
- Biologia i geologia
- Wychowanie plastyczne i wizualne
*Technologia
- Muzyka

Uczeń wybiera jeden przedmiot (dwa przedmioty w ostatnim roku)
PIERWSZY ETAP
DRUGI ETAP
*Drugi język obcy
*Procesy komunikacyjne
*Warsztat matematyczny
*Warsztat rzemieślniczy
*Drugi język obcy(*)
*Kultura klasyczna(*)
*Jeden przedmiot przygotowania do nauki zawodu(*)

(*) Obowiązkowo
* Warsztat z astronomii
* Obraz i ekspresja (m.in. fotografia, film)
* Warsztat teatralny
* Śpiew chóralny
* Ekspresja ruchowa
* Wstęp do aktywnego życia dorosłego
* Konserwatorstwo dzieł sztuki
* Energie niezanieczyszczające i środowisko
* Botanika stosowana
* Rola kobiet i mężczyzn w społeczeństwie
* Informatyka
* Przedmioty zaproponowane przez szkołę

Świadectwo ukończenia
Uczniowie, którzy ukończą etap Nauczania Średniego Obowiązkowego otrzymują tytuł absolwenta Nauczania Średniego.
Począwszy od roku szkolnego 2000/2001 Administracja Szkolnictwa zorganizuje egzaminy w celu otrzymania świadectwa absolwenta Nauczania Średniego dla osób powyżej lat 18.
Gdzie dalej mogą się kierować absolwenci nauczania średniego obowiązkowego?
Po skończeniu etapu Nauczania Średniego uczeń może uczyć się starać się o przyjęcie do:
- każdego typu dwuletniego liceum (Instituto de Bachillerado): (artystycznego, przyrodniczo-medycznego, humanistycznego z naukami społecznymi, technologicznego),
- nauczania zawodowego lub sztuk plastycznych stopnia średniego,
- podjąć pracę.

Ocenianie i przyznawanie promocji
Prace ucznia oglądane i oceniane są na bieżąco. Dla uzupełnienia braków można uczniowi zalecić kredyty zróżnicowane uzupełniające (np. ortografia) lub można dawać uczniowi prace indywidualnie w ramach kredytów wspólnych.
Są następujące stopnie: celujący, bardzo dobry, dobry, dostateczny, niedostateczny.

W ciągu roku szkolnego muszą być minimum trzy okresy, na zakończenie których będą oceniane osiągnięcia określone w programie dla każdego etapu i roku nauki.
Rok szkolny kończy się w czerwcu - nie ma egzaminów poprawkowych.
Każdy nauczyciel ocenia osiągnięcia ucznia w prowadzonycm przez siebie przedmiocie, a następnie grono nauczycielskie ustala ocenę globalną. O promocji (lub jej braku) decyduje się na radzie pedagogicznej.

W pierwszym etapie (1. i 2. E.S.O.), decyzja o promocji podejmowana jest przy zakończeniu dwuletniego etapu.
W drugim etapie (3. i 4. E.S.O.), promocja wydawana jest po każdym roku nauki: z 3. do 4. i z 4 do liceum czy szkoły zawodowej stopnia średniego. Można pozostać na drugi rok jeden raz w ciągu trwania danego etapu, a wyjątkowo dwa razy.
Rada Pedagogiczna określa jakie środki uzupełniające mają być podjęte w przypadku uczniów mających trudności w nauce. Takie środki powinny być przewidziane w programie szkoły.

A co po gimnazjum ESO?
Po pomyśnym zakończeniu gimnazjum ESO otrzymuje się tytuł absolwenta gimnazjum. Aby to osiągnąć, należy asię wykazać dostatecznymi umiejętnościami w następujących dziedzinach: czytanie, liczenie, wiedza o świecie i dojrzałość osobista.

Absolwenci mają trzy możliwości:
- 2-letnia szkoła typu liceum
- szkoła zawodowa
- podjąć pracę

Jeśli uczeń nie otrzyma tytułu, ma następujące możliwości:
- powtórzyć rok
- znaleźć odpowiednie miejsce w Programie Gwarancji Społecznej
- podjąć pracę (ponieważ obowiązek szkolny dłużej ich już nie obowiązuje, wielu z tych 16-latków nie waha się z podjęciem pracy, głównie w sektorze usług, często tylko sezonowej, w hotelach, barach, ośrodkach turystycznych; wiele przedsiębiorstw chętnie zatrudnia młodocianych do przyuczenia zawodu, co jest dotowane przez państwo).

NAUCZANIE PONADGIMNAZJALNE (TYPU NASZEGO NOWEGO LICEUM) W HISZPANII

W Hiszpanii reforma szkolna zaczęła się nieco wcześniej niż w Polsce. W roku szkolnym 1999/2000 skończył gimnazjum pierwszy rocznik uczniów, którzy uczęszczali doń przez pełne cztery lata.
Przed absolwentami nauczania średniego obowiązkowego (typu gimnazjum), którzy chcą uczyć się dalej, otwierają się następujące możliwości zreformowanego nauczania ponadgimnazjalnego LOGSE:
- dwuletnie liceum profilowane przygotowujące do studiów wyższych (Instituto de Bachillerado): artystyczne, przyrodniczo-medyczne, humanistyczne z naukami społecznymi, naukowo-techniczne;
- nauczanie zawodowe lub sztuk plastycznych stopnia średniego.
Tegoroczni absolwenci gimnazjum nie przechodzą do nowego etapu "w ciemno": nowe liceum istnieje już od kilku lat, w różnych szkołach i regionach wprowadzano je stopniowo: do tej pory istnieją jeszcze szkoły (głównie prywatne), które obroniły się przed przenoszeniem uczniów ze środka jednego systemu do środka drugiego systemu. Już od dwóch lat wiadomo, czym jest nowe liceum i nowa matura.

Główna różnica polega na tym, że poprzednio, po zakończeniu trzeciej klasy szkoły typu licealnego, w wieku 17 lat, uczeń pragnący iść na studia wyższe, musiał odbyć dodatkowy, sprofilowany rok nauki w szkole zwany COU (kurs orientacji uniwersyteckiej). Potem następował egzamin typu maturalnego (bachillerado) będący jednocześnie egzaminem na studia. W zależności od średniej wyników z egzaminu mozna było się dostać na bardziej lub mniej oblegane studia. To ostatnie się nie zmieniło, a w związku z postępującym niżem demograficznym, średnia potrzebna do uzyskania wstępu na wyższą uczelnię nawet maleje. Teraz nie ma już tej klasy przygotowującej na studia, za to całe dwuletnie liceum jest sprofilowane.

Szkoła średnia typu licealnego
Nowe liceum w Hiszpanii jest dwuletnie, kończy się je w wieku lat osiemnastu.
Istnieją następujące profile:
humanistyczny i nauk społecznych,
przyrodniczo-medyczny,
naukowo-techniczny,
artystyczny.

Uczeń po 4 latach spędzonych w szkole typu gimnazjum przyzwyczajony jest już do "kredytów", do wybierania interesujących go przedmiotów i kompromisu wobec tych mniej ciekawych, a nawet lawirowania i wyrachowania, jeśli chodzi o zebranie pewnej puli łatwych do zaliczenia przedmiotów. Od części przedmiotów nadobowiązkowych można odstąpić po pierwszym roku nauki, a wybrać inne.

PRZEDMIOTY WSPÓLNE
Jest kilka przedmiotów wspólnych, występujących niezależnie od profilu:
język hiszpański
język narodowy w regionach autonomicznych (kataloński, baskijski)
język obcy
filozofia
historia
religia (dla chętnych)

PRZEDMIOTY SPECJALIZACYJNE
Następny blok stanowią obowiązkowe przedmioty specjalizacyjne, zgodnie z wybranym profilem.

PRZEDMIOTY UZUPEŁNIAJĄCE DO WYBORU
Poza tym uczeń podejmuje decyzję, które spośród przedmiotów do wyboru go interesują jako uzupełniające, niekoniecznie muszą być one zgodne z realizowanym profilem nauki.

W ciągu 2 lat trzeba zaliczyć 52 kredytów (na ogół przedmiot wykładany przez cały rok przez 3 godz. tygodniowo oznacza 3 kredyty), z czego obowiązkowych jest 38 (21 w pierwszym roku i 18 w drugim), ponadto 2 kredyty w drugim roku dotyczą pracy badawczej wykonywanej przez ucznia. Kredytów uzupełniających wybieranych dowolnie przez ucznia jest w sumie 11.
Konkretne możliwości wyboru w obręgie danego profilu orazuje Tabela 1.

TABELA 1. Przedmioty licealne w różnych profilach (nie uwzględniono artystycznego) w I i II roku nauki z podaną roczną wartością kredytów.
profil humanistyczny i nauk społecznych przyrodniczo-medyczny naukowo-techniczny
obowiązkowe przedmioty wspólne
filozofia 3,
język obcy I 2
język hiszpański I 2
język autonomiczny I 2
religia (do wyboru) 2
historia 3
język obcy II 2
język hiszpański II 2
język autonomiczny II 2
filozofia 3,
język obcy I 2
język hiszpański I 2
język autonomiczny I 2
religia (do wyboru) 2
historia 3
język obcy II 2
język hiszpański II 2
język autonomiczny II 2
filozofia 3,
język obcy I 2
język hiszpański I 2
język autonomiczny I 2
religia (do wyboru) 2
historia 3
język obcy II 2
język hiszpański II 2
język autonomiczny II 2
przedmioty specjalistyczne
łacina I 3
greka 3
historia współczesna 3
łacina II 3
przedmiot specjal. 3
przedmiot specjal. 3
biologia I 3
chemia I 3
fizyka I 3
matematyka I 3
biologia II 3
chemia II 3
fizyka II 3
matematyka II 3
matematyka I 3
fizyka I 3
technologia I 3
matematyka II 3
fizyka II 3
technologia II 3
elektrotechnika lub mechanika 3
przedmioty specjalistyczne do wyboru
geografia 3
historia sztuki 3
historia filozofii 3
literatura hiszpańska 3
literatura autonomiczna 3
ekonomia 3
ekonomia i zarządzanie 6
matematyka stosowana 6
rysunek techniczny 3
fizyka I 3
nauki o Ziemi i środowisku 3

rysunek techniczny 3
elektrotechnika 3
mechanika 3
nauki o Ziemi i środowisku 3
przedmioty do wyboru
rozszerzenie greki 2
historia kraju 2
drugi język obcy I 2
drugi język obcy II 2
symbolika religijna 2
psychologia 2
dowolny przemiot z innego profilu 3
praca zawodowa (dla uczniów zaocznych) 1
biologia człowieka 2
statystyka 2
wstęp do chemii związków organicznych 2
dowolny przemiot z innego profilu 3
wstęp do prezentacji graficznych 2
dowolny przemiot z innego profilu 3

Praca badawcza -uczeń w porozumieniu z nauczycielem podejmuje pracę badawczą na wybrany temat, rozwijającą jego inicjatywę i zdolności do badania, uzasadniania i wyrażania swoich obserwacji i przemyśleń; uzyskana ocena będzie ma 10% udział w końcowej ocenie globalnej.
W liceum nie ma egzaminów poprawkowych po wakacjach.
Uczeń kończący dwuletni tok nauki po zaliczeniu 52 kredytów otrzymuje tytuł absolwenta ("bakałarza").
Absolwenci szkolnictwa zawodowego, którzy chcą mieć wstęp na wyższą uczelnię, muszą zapisać się do liceum. W zależności, czy poprzednio chodzili do szkoły zasadniczej, szkoły zawodowej stopnia średniego lub stopnia wyższego, zalicza się im niektóre przedmioty. Uczniowie przybyli niedawno do regionów autonomicznych, nie muszą zaliczać języka lokalnego.

Egzaminy na studia
W Hiszpanii nie ma tradycji rozdzielania egzaminu dojrzałości od egzaminów na studia. O przyjęciu na dany kierunek studiów decyduje średnia ocen z egzaminu PAAU (egzamin wstępny na wyższą uczelnię).

Reforma zlikwidowała tylko sprofilowaną klasę przygotowującą na studia. Osoba starająca się o przyjęcie na uczelnię przystępuje do serii egzaminów (trzy lub cztery pierwszego dnia, trzy drugiego dnia). Pierwszego dnia są to egzaminy z przedmiotów wspólnych: język hiszpański, język autonomiczny, język obcy (angielski, francuski, niemiecki lub włoski) oraz filozofia lub historia. Trzy pozostałe egzaminy są z przedmiotów danego profilu, których uczeń uczył się w szkole.

Istnieją cztery typy egzaminów PAAU:
nauki medyczne,
nauki ścisłe i techniczne,
nauki humanistyczne,
nauki społeczne
absolwent profilu przyrodniczo-medycznego może zdawać egzamin medyczny lub naukowo-techniczny, podobnie absolwent profilu humanistycznego-społecznego może wybierać między egzaminami humanistycznymi i egzaminami z grupy nauk społecznych.

Szkoła średnia przygotowująca do podjęcia pracy zawodowej
Szkoły zawodowe w Hiszpanii dają wykształcenie w następujących kierunkach: rolnictwo, wychowanie fizyczne, rybołówstwo i szkoły morskie, administracja, sztuki graficzne, handel i marketing, dźwięk i obraz, budownictwo, elektryczność i elektronika, mechanika, hotelarstwo i turystyka, fryzjerstwo i kosmetyka, żywienie i produkcja żywności, informatyka, obróbka drewna, mechanika samochodowa, konserwacja urządzeń mechanicznych, chemia, służba zdrowia, praca kulturalno-społeczna, krawiectwo, szkło i ceramika.
Absolwenci gimnazjum mogą kształcić się w szkołach zawodowych stopnia średniego, a następnie wyższego.