Teorie ekonomiczne w XIX w.

Teorie ekonomiczne w XIX w.
<BR>
<BR>Liberalizm
<BR>
<BR>Wraz z industrializacyjnym przełomem nabrały aktualności XVIII-wieczne teorie ekonomiczne Adama Smitha („Badania nad naturą i przyczyną bogactwa narodu”)
<BR>
<BR>Idee liberalizmu:
<BR>1.swoboda gospodarcza – leseferyzm (laissez faire- pozwólcie działać)
<BR>2.wolny handel
<BR>3.prawo do założenia własnego przedsięb. nie podlegającego w swym działaniu żadnym ograniczeniom ze strony kupców , cechów.
<BR>4.prawo do podejmowania pracy bez względu na status społeczny lub posiadany dyplom
<BR>5.zniesienie wszelkich ograniczeń celnych i feudalnych reglamentacji ekonomicznych
<BR>6.powstanie wolnej konkurencji
<BR> ( rola indywidualnych zdolności , pracowitości przedsięb. I zasobów kraju )
<BR>
<BR>Przeciwnicy liberalizmu :
<BR>1.rzemieślnicy ( liberalizm uderzał w istnienie cechów )
<BR>2.rząd ( zmniejszenie dochodów z opłat celnych  rozwój nowoczesnego systemu podatkowego ).
<BR>3.kupcy i przemysłowcy europ. obawiali się konkurencji ze strony angielskiego przemysłu.
<BR>
<BR>
<BR>Liberalizm narodowy
<BR>
<BR> Teoria ta powstała z 2 powodów :zagrożenia słabych gospodarczo państw ze strony państw uprzemysłowionych (W.B.) oraz wskutek rozwijających się ruchów narodowych.
<BR> Najbardziej znanym teoretykiem liber. narod. był Friedrich List . Dokonał on w ekonomii swoistego podziału na gospodarkę narodową i gospodarkę międzynarodową . W przypadku gospodarki narod. akceptował liberalne zasady wolnej konkurencji i swobody ekonomicznej ( pom. Związku Celnego ) ale sprzeciwiał się ich zastosowaniu w kontaktach międzynarodowych.
<BR> Zdaniem Lista państwa słabe ekonomicznie powinien obowiązywać okres przejściowy . Gdy rozwiną się mogą wprowadzić wolny handel i konkurować ze sobą.
<BR> Koncepcje liber. narod. łączyły idee liberalne z protekcjonizmem państwowym.
<BR>
<BR>Maltuzjanizm
<BR>
<BR> Robert Thomas Malthus twierdził że , liczba ludności podwaja się co 25 lat , natomiast wzrost produkcji żywnościowej jest znacznie wolniejszy .Wyciągnął z tego wniosek , iż jeśli przyrost ludności nie zostanie zahamowany , ludzkość zawsze żyć w nędzy . Liczba ludności może zostać ograniczona w sposób naturalny lub świadomie.
<BR> Kontynuatorem jego myśli był Dawid Ricardo , który przedstawił tzw. spiżowe prawo płacy ( nazwa F.Lassale)
<BR>Według tej zasady robotnicy powinni otrzymywać płace wyłącznie na poziomie gwarantującym utrzymanie przy życiu takiej liczby dzieci , jaka jest konieczna dla zachowania ciągłości produkcji. Powinna istnieć równowaga między liczbą ludzi a ilością produkowanej żywności.
<BR> Teorie te pozwalały właścicielom fabryk uzasadnić niskie płace i zakazy działalności związków zawodowych.
<BR>
<BR>Atak na liberalizm
<BR>
<BR>
<BR>Powody :
<BR>-bezwzględna konkurencja na rynku pracy
<BR>-obniżanie się płac
<BR>-wyraźny spadek życia robotników przemysłowych
<BR>
<BR>Wina: liberalizm i lansowana postawa indywidualistyczna
<BR>Alternatywa: świadomie zorganizowana wspólnota , w której każdy zajmie należne mu miejsce. Prawa i potrzeby tej wspólnoty będą podporządkowane odgórnie zaplanowanemu dobru powszechnemu.
<BR>
<BR>Pierwsze teorie nawiązywały do oświeceniowej wiary w możliwość przebudowania społeczeństwa a nawet stworzenia systemu idealnego. Pomysły te opierały się na idei Utopii , czyli wyspy szczęśliwego społeczeństwa (dzieło Tomasza More’a z początku XVI w.)
<BR>Utopizm , socjalizm , anarchizm
<BR>
<BR>Karol Fourier proponował likwidację dotychczasowych struktur społecznych i utworzenie w ich miejsce dobrowolnych zrzeszeń (komun). Do zrzeszenia tzw. falangi mieli należeć przedstaw. wszystkich zawodów (samowystarczalność).
<BR>Wszyscy oni mieli mieszkać w osiedlach zw. falansterami .Klęska .
<BR>
<BR>Robert Owen
<BR>-podział społecz. na dobrowolne , samowystarczalne i oparte na wspólnocie „komórki produkcyjne”.
<BR>-ograniczenie pracy było całkiem realne i w 20. latach XIX w. przyjęte przez rząd brytyjski
<BR>
<BR>Henri de Saint-Simon
<BR>-konieczność zapewnienia każdej jednostce możliwość działania
<BR>-idea równości i sprawiedliwości społecznej .Do własności uprawnieni są tylko ludzie , którzy wykonują pracę („pszczoły”) pozostali , czyli właściciele („trutnie”) nie.
<BR>
<BR>Bartłomiej Enfantin domagał się wspólnoty żon.
<BR>
<BR>Termin socjalizm upowszechnił się dzięki publicystyce Pierre’a Leroux.(idea wspólnoty –łac.socius-towarzysz)
<BR>
<BR>Louis Blanc
<BR>-regulacja i swoista reglamentacja produkcji
<BR>-państwo powinno wystąpić w roli właściciela i organizatora produkcji („kapitalizm państwowy”)
<BR>
<BR>Louis Auguste Blanqui (zawodowy rewolucjonista , republikanin , wielki konspirator , twórca kierunku polityczno-ideologicznego zw. blankizmem)
<BR>-przebudowa społecz. możliwa jedynie poprzez działalność spiskową i rewolucję
<BR>-rewolucja może zwyciężyć dzięki dobrej woli zainteresowanych (woluntaryzm)
<BR>-w nowym porewolucyjnym świecie wszystko ma prowadzić do jedności , czyli do „komunizmu”
<BR>-„upaństwowienie” wszystkich dziedzin życia
<BR>
<BR>Anarchizm
<BR>
<BR>Pierre-Joseph Proudhon –pisarz i publicysta .Głosił , że wszelka własność pochodzi z kradzieży .
<BR>-stopniowa likwidacja państwa i wprowadzenie na ich miejsce instytucji ekonomicznych („władza sił gospodarczych”)
<BR>-powstanie nowych organizacji syndykalnych , czyli wolnych związków wytwórców.
<BR>-społeczeństwo zorganizowane według zadań produkcyjnych.
<BR>
<BR>Michał Bakunin –rosyjski rewolucjonista (nihilista)
<BR>Według niego organizacje państwowe obalić należy przemocą.
<BR>
<BR>Socjalizm Marksowski
<BR>
<BR>
<BR>Karol Marks (1818-1883)
<BR>Jego teoria nawiązywała do blankizmu i saintsimonizmu a została przedstawiona w „Manifeście komunistycznym”(1848 r. wspólnie z F.Engelsem) oraz w „Kapitale” (1867 r.). Różniła się od pozostałych w 3 punktach.
<BR>1.Był to program rewolucyjny.
<BR>2.Odwoływał się wyłącznie do jednej grupy społecznej tj. proletariatu.
<BR>3.Mienił się systemem naukowym opartym na faktach i ogólnych prawach rozwoju społecznego.
<BR>
<BR>Teorie ekonomiczne Marksa:
<BR>-nierówność społeczna wynika z panujących w danym okresie „stosunków produkcji” („kto na kogo pracuje”)
<BR>-siłą napędową wszelkich działań społecznych jest chęć zysku.
<BR>-ludzka praca daje pracodawcom możliwość dodatkowego zysku
<BR> faktyczna wartość pracy robotnika-jego wynagrodzenie=wartość dodatkowa (dla pracodawcy)
<BR>-z chęci jej zwiększenia fabrykant bezprawnie przedłuża dzień pracy.
<BR>-pracodawcy przywłaszczają sobie całkowity zysk.
<BR>Wyzysk klasy robotniczej przez kapitalistów a system-kapitalizm.
<BR>
<BR>Analiza rozwoju społeczeństwa od początków dziejów według Marksa i Engelsa.(materializm historyczny)
<BR>1.społeczeństwo ma charakter klasowy , ponieważ jego podstawową cechą jest permanentna walka klasowa między
<BR> klasą uciskaną i klasą uciskającą.
<BR>2.Nowe klasy społeczne przejmują władzę dzięki zmianie sposobu produkcji
<BR>3.W ślad za formacjami ekonomicznymi zmieniają się systemy polityczne , społeczne , prawne i kulturalne .Więcej
<BR> nawet światopogląd człowieka jest odbiciem aktualnie dominującej formy produkcji.( „Byt kształtuje świadomość
<BR> człowieka”)
<BR>
<BR>Stadium rozwoju społeczeństwa kapitalistycznego wg Marksa:
<BR>Ostra konkurencja doprowadza do radykalnego spadku zyskuwiększa eksploatacja robotnikówproletaryzacja rynkuniewielka grupa kapitalistów będzie ekonomicznie i społecznie dominować nad coraz liczniejszą grupą)znika chęć zyskubrak podstaw robotników(„polaryzacja społeczeństwa”)wybuch rewolucjiwłasność prywatna zniesiona i przejęta przez społ. (nacjonalizacja walki klasowejbezklasowe społeczeństwo komunistyczne
<BR>