Unia Europejska

UNIA EUROPEJSKA



Powstała 1. 11. 1993 r. w momencie wejścia w życie postanowień Traktatu z Maastricht, tzw. Traktatu o Unii Europejskiej. Unia założona została na bazie Wspólnot Europejskich (Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali , Europejskiej Wspólnocie Energii Atomowej oraz Wspólnocie Europejskiej, dawnej Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej ). W skład Unii Europejskiej wchodzi 15 państw: Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia, Szwecja, Wlk. Brytania, Włochy. Zadaniem i celem Unii jest organizacja i utrzymywanie stosunków pomiędzy państwami członkowskimi oraz stworzenie obszaru pozbawionego wewnętrznych granic. W związku z postanowieniami Traktatu z Maastricht wszyscy obywatele państw członkowskich stają się obywatelami Unii Europejskiej. Obywatele Unii mają prawo do kandydowania i głosowania w wyborach lokalnych oraz do Parlamentu Europejskiego w tym państwie członkowskim w którym przebywają. Mogą również swobodnie przebywać i poruszać się po terenie państw członkowskich. Unia Europejska ma też swoją jednostkę monetarną Jest nią ECU (European Currency Unit).

Do 1999 r. planuje się wprowadzenie wspólnej waluty monetarnej, oraz utworzenie nowej instytucji Europejskiego Banku Centralnego, który w połączeniu z centralnymi bankami państw członkowskich utworzy Europejski System Banków Centralnych. Polska oraz inne kraje Europy Środkowej i Wschodniej podpisały umowy o stowarzyszeniach tzw. Układy Europejskie. Stwarzają one możliwości przystąpienia tych państw do Unii Europejskiej.



Czym jest Unia Europejska?

Unia Europejska jest nowym typem związku między państwami. Głównym zadaniem Unii Europejskiej jest organizacja współpracy między krajami członkowskimi i między ich mieszkańcami. Do najważniejszych celów Unii należą: zapewnienie bezpieczeństwa, postępu gospodarczego i społecznego oraz ochrona wolności praw i interesów obywateli. Unia Europejska respektuje tożsamość narodową państw członkowskich, ich historię, tradycję i kulturę. Unia Europejska to gwarancja: demokracji, praw człowieka, prywatnej własności i wolnego rynku. Unia wspiera się na trzech filarach. Pierwszy, o charakterze gospodarczym - to Wspólnoty Europejskie: Wspólnota Europejska (WE), Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS) oraz Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EUROATOM). Drugim filarem jest Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa. Trzeci obejmuje zadania z zakresu Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości. Wspólnota Europejska (dawna nazwa: Europejska Wspólnota Gospodarcza - EWG) powstała w 1957 r. na mocy Traktatu Rzymskiego zawartego przez sześć państw: Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg, Włochy i Niemcy. Główne osiągnięcie Wspólnoty Europejskiej to ustanowienie Rynku Wewnętrznego, opartego na wolnym przepływie towarów, usług, osób i kapitału między państwami członkowskimi. Uwieńczeniem integracji gospodarczej będzie utworzenie Unii Gospodarczej i Walutowej, która ma doprowadzić m.in. do zastąpienia walut narodowych wspólną walutą EURO. Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS) powstała w 1951 r. na mocy Traktatu Paryskiego, który podpisano na 50 lat (termin ten upływa 23 lipca 2002 r.). Istotą działania EWWiS jest wspólny rynek państw członkowskich na surowce i produkty przemysłu węglowego i stalowego. Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EUROATOM) powstała, podobnie jak EWG, na mocy Traktatu Rzymskiego z 1957 r. Jej głównym celem jest pokojowe wykorzystanie energii jądrowej. Hymn Unii Europejskiej - "Oda do radości", jest fragmentem IX Symfonii Ludwiga van Beethovena. Niebieska flaga ze stałą liczbą 12 gwiazdek jest od 1955 r. flagą Rady Europy, a od 1986 r. - również Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej.



Główne instytucje Unii Europejskiej :

Rada Europejska -(nie należy jej mylić z Radą Europy i Radą Unii Europejskiej) wytycza strategiczne cele rozwoju Unii. Powołana w 1974 r., stanowi formę systematycznych spotkań szefów rządów państw członkowskich Wspólnot Europejskich. Rada zbiera się co najmniej dwa razy w roku, pod przewodnictwem głowy państwa lub szefa rządu państwa członkowskiego, któremu przypada przewodnictwo w Unii Europejskiej. Przewodnictwo trwa pół roku i zmienia się rotacyjnie.

Rada Unii Europejskiej -ma za zadanie stanowić prawo w Unii. Może występować w kilku postaciach: jako Rada do Spraw Ogólnych (ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich) lub Rada Specjalna - tzw. branżowa (np. ministrowie rolnictwa, przemysłu, spraw wewnętrznych itd.). Rada Unii Europejskiej wypracowuje i koordynuje politykę wewnętrzną i zagraniczną UE.

Komisja Europejska - nazywana jest "strażnikiem traktatów". Do jej kompetencji należą: prawo inicjatywy ustawodawczej, reprezentacja interesów i koordynacja działań Wspólnot (wewnątrz i na zewnątrz Unii Europejskiej), kontrola stosowania prawa wspólnotowego (europejskiego) oraz realizacja postanowień zawartych w traktatach i aktach prawnych przyjętych przez Wspólnoty. Obecnie liczy 20 komisarzy wybieranych na 5 lat (jeden lub dwóch komisarzy z każdego państwa członkowskiego, w tym przewodniczący i jego dwóch zastępców).

Parlament Europejski - nie stanowi prawa w Unii Europejskiej, ale uczestniczy w procesie decyzyjnym. Ma też uprawnienia dotyczące uchwalania budżetu, przyjmowania nowych członków oraz zatwierdzania układów

stowarzyszeniowych. Kontroluje pracę Komisji Europejskiej. Może także ustanawiać tymczasowe Komitety Dochodzeniowe, badające ewentualne wykroczenia lub nieprawidłowości w stosowaniu prawa wspólnotowego (europejskiego). Wybiera Rzecznika Praw Obywatelskich. Parlament składa się z przedstawicieli państw członkowskich UE, wybieranych w wyborach powszechnych i bezpośrednich (na okres 5 lat). Obecnie liczy 626 deputowanych.

Trybunał Sprawiedliwości - zapewnia przestrzeganie prawa wspólnotowego. Orzeka o zgodności aktów prawnych wydawanych przez instytucje Wspólnot z traktatami Wspólnot. Rozpoznaje spory między państwami lub między Komisją Europejską i państwami, wynikające ze stosowania prawa europejskiego. Trybunał składa się z 15 sędziów.

Trybunał Obrachunkowy - sprawuje kontrolę nad dochodami i wydatkami Wspólnot oraz bada, czy finansami wspólnotowymi zarządzano właściwie i zgodnie z prawem. W jego skład wchodzi 15 członków (rewidentów).

Komitet Ekonomiczno-Społeczny (KES) - jest wspólnym organem Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej i Wspólnoty Europejskiej. Wypracowuje stanowiska w sprawach gospodarczych i społecznych. W jego skład wchodzi 222 reprezentantów środowisk gospodarczych i społecznych - producentów, rolników, przewoźników, pracowników najemnych, kupców, rzemieślników i przedstawicieli wolnych zawodów.

Komitet Regionów - jest organem doradczym, z którym Rada Unii Europejskiej i Komisja Europejska konsultują się w sprawach regionalnych i lokalnych (na obszarze Unii istnieje ok. 200 regionów). Komitet składa się z 222 przedstawicieli regionalnych i lokalnych jednostek samorządowych.

Komitet Stałych Przedstawicieli (COREPER) - jest instytucją pomocniczą trzech Wspólnot Europejskich. Odpowiada za przygotowanie prac Rady Unii Europejskiej. Zajmuje się wypracowywaniem zgodnego stanowiska państw członkowskich w sprawie propozycji Komisji Europejskiej, jeszcze zanim zostaną one wpisane do porządku obrad Rady Unii. Komitet składa się z ambasadorów państw członkowskich Unii akredytowanych przy Wspólnotach Europejskich. W ramach COREPER działa 200 grup roboczych.



Początki Unii Europejskiej

Unia Europejska jako organizacja formalnie została powołana do życia w listopadzie 1993 roku po ratyfikacji Traktatu z Maastricht. Jej organizacje tworzone byly w następującej kolejności:

1952 - Europejska Wspólnota Węgla i Stali (The European Coal and Steel Community-ECSC) ustanowiona przez Traktat Paryski (1951).

1954 - Europejski Traktat o Obronie (The European Defence Community-EDC) podpisany w Paryżu w roku 1952) i ratyfikowany przez wszystkich pięciu członków ECSC. Traktat powoływał do życia Europejska armie, wspólny budżet i wspólne instytucje oraz dwuizbowy parlament. Veto Francji przeciwko temu traktatowi oznaczało koniec EDC.

1958 - Europejska Wspólnota Ekonomiczna (The European Economic Community-EEC) i Europejska Wspólnota Energii Atomowej (European Atomic Energy Community-Euratom) zostały ustanowione przez dwa Traktaty Rzymskie (1957).

1967 - Organizacje: ECSC, EEC i Euroatom zostały połączone w jedno. Parlament Europejski zastąpił zgromadzenia tych trzech organizacji. W parlamencie tym znaleźli się członkowie zgromadzeń.

1979 - Po raz pierwszy członkowie Parlamentu Europejskiego byli wybierani w bezpośrednich wyborach.(7-10 czerwiec)

1987 - Pojedynczy Akt Europejski powołał do życia Wspólny Rynek Europejski, zlikwidował prawo veta w głosowaniu. Zkodyfikowal także europejska współprace w dziedzinie spraw zagranicznych, która była znana jako Europejska Polityka Współpracy.

1993 - Unia Europejska zostaje powołana do życia przez Traktat z Maastricht. Na jego podstawie wszyscy obywatele Unii maja prawo do kandydowania i głosowania w wyborach lokalnych oraz do Parlamentu Europejskiego w państwie członkowskim, w którym się znajdują. Traktat zapewniał tez swobodę poruszania się na terenie państw członkowskich. Tworzył on nową Wspólną Politykę Bezpieczeństwa i Spraw Zagranicznych (Common Foreign and Security Policy-CFSP), która zastąpiła Pojedynczy Akt Europejski, zapewniał współpracę w dziedzinie Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (Justice and Home Affairs-JHA). Od końca wieku ma zostać wprowadzona wspólna europejska waluta EURO.



Unia Europejska - podstawowe fakty

Państwa członkowskie Unii Europejskiej Założycielami Wspólnot Europejskich były: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy. Następnie do Wspólnot przystępowały: Dania, Irlandia i Wielka Brytania (1973 r.), Grecja (1981 r.), Hiszpania i Portugalia (1986 r.), Austria, Finlandia i Szwecja (1995 r.). Do Unii Europejskiej należą również terytoria zamorskie jej członków.



Państwa stowarzyszone ze Wspólnotami Europejskimi

Najliczniejszą grupę państw stowarzyszonych stanowią kraje Europy ¦środkowej i Wschodniej: Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Bułgaria, Rumunia, Litwa, Łotwa, Estonia i Słowenia oraz Afryki, Karaibów i Strefy Pacyfiku (obecnie 70 państw). Stowarzyszone są także Cypr, Malta i Turcja. Do państw (terytoriów) europejskich nie będących członkami Unii ani państwami stowarzyszonymi należą: Norwegia, Szwajcaria, Islandia, Stolica Apostolska, Andora, San Marino, Monako, Lichtenstein i Gibraltar.



Unia Europejska a obywatel

Jean Monnet, jeden z ojców integracji europejskiej mówił: "My nie tworzymy koalicji państw, my jednoczymy ludzi". Zgodnie z tą myślą, Unia Europejska staje się unią obywateli Europy, przywiązanych do zasad wolności, demokracji i rządów prawa. W państwach Unii wielką wagę przykłada się do ochrony prawa i interesów obywateli. W Traktacie o Wspólnocie Europejskiej znalazł się zapis dotyczący obywatelstwa Unii Europejskiej. Zgodnie z nim obywatele państw członkowskich stali się automatycznie obywatelami Unii Europejskiej. Każdy obywatel Unii ma prawo do: swobodnego poruszania się i przebywania na obszarze państw członkowskich, wspólnej ochrony dyplomatycznej i konsularnej, przedkładania petycji do Parlamentu Europejskiego, zwrócenia się ze skargą do Rzecznika Praw Obywatelskich Unii Europejskiej. Każdy obywatel Unii nie mający obywatelstwa państwa członkowskiego, w którym mieszka, może w nim głosować i kandydować w wyborach samorządowych. Dotyczy to również wyborów do Parlamentu Europejskiego. W Unii Europejskiej obowiązuje zasada, że wszelkie decyzje powinny być podejmowane jak najbliżej obywatela. Zasada ta, nosząca nazwę subsydiarności, została zapisana w Traktacie z Maastricht. Subsydiarność oznacza podział zadań i kompetencji między Wspólnotami Europejskimi, państwami członkowskimi oraz ich jednostkami administracyjnymi (np. landami, regionami, departamentami). Unia Europejska zajmuje się tylko tymi sprawami, które zdaniem jej państw członkowskich będą rozwiązywane lepiej przez współpracę międzynarodową.



Gospodarka Unii Europejskiej

Trzy główne cele polityki gospodarczej Unii Europejskiej to: trwały i zrównoważony wzrost gospodarczy, podniesienie standardu życia obywateli, zapewnienie spójności ekonomicznej i społecznej. Wolna konkurencja, stabilne ceny, równowaga bilansu płatniczego i solidarność gospodarcza między państwami członkowskimi - to kolejne ważne wyznaczniki polityki gospodarczej Unii. Realizacji tych celów służyło przede wszystkim: zniesienie ceł i innych ograniczeń przywozowych i wywozowych we wzajemnym handlu, eliminacja utrudnień w przepływie towarów, osób, usług i kapitału, zbliżanie (harmonizacja) przepisów prawnych. Nowym celem Unii Europejskiej (po utworzeniu Rynku Wewnętrznego) jest Unia Gospodarcza i Walutowa. Bardzo istotna dla gospodarki Unii jest wspólna polityka handlowa, obejmująca handel towarami i usługami. Jej najważniejszym celem jest harmonijny rozwój i znoszenie ograniczeń w handlu międzynarodowym. Politykę handlową uzupełniają zasady wspólnej ochrony konkurencji. Zgodnie z zapisami Traktatu o Wspólnocie Europejskiej, zakazane są działania ograniczające konkurencję w obrębie Rynku Wewnętrznego Unii. Chodzi tu o porozumienia o łączeniu się firm, które wpływałyby negatywnie na handel między państwami członkowskimi. To samo odnosi się do nadużywania pozycji dominującej na rynku. Wyklucza się również pomoc państwa dla firm, prowadzącą do naruszenia zasad konkurencji. Ważną częścią polityki przemysłowej Unii Europejskiej jest polityka wobec małych i średnich przedsiębiorstw. Stanowią one 95% wszystkich przedsiębiorstw w Unii i dają pracę 70% ogółu zatrudnionych. W latach 1993-199 Unia wsparła rozwój małych i średnich przedsiębiorstw kwotę 112 mln ECU (1 ECU = 3,6 PLN). Podobnie jak każde państwo, Unia Europejska opiera swój rozwój na solidnie skonstruowanym budżecie. Przeważająca część dochodów Wspólnot pochodzi z wpływów uzyskanych w państwach członkowskich z podatku od wartości dodanej (VAT). Do dochodów należą też opłaty i cła nakładane na towary w imporcie. Wydatki Wspólnot dzielą się na obligatoryjne i nieobligatoryjne. Do obowiązkowych należą te, które wynikają z traktatów i aktów prawnych (np. dotyczące wspólnej polityki rolnej), do nieobligatoryjnych - m.in. koszty funduszy strukturalnych, badań i nowych technologii. Państwa członkowskie co roku wpłacają do Kasy Unii Europejskiej 1,21% swego produktu krajowego brutto (PKB). środki te są oddawane do dyspozycji Komisji Europejskiej, realizującej budżet. Budżet Unii w 1995 r. wynosił ok. 76,5 mld ECU.



Cztery wolności Rynku Wewnętrznego

Wolność przepływu towarów - opiera się m.in. na dostosowaniu lub wzajemnej akceptacji norm i przepisów, zniesieniu kontroli granicznych oraz harmonizacji podatków. Wolność przepływu usług - sprowadza się przede wszystkim do liberalizacji usług finansowych, otwarcia rynku usług transportowych i telekomunikacyjnych oraz harmonizacji metod kontroli banków i ubezpieczeń. We wszystkich państwach Unii Europejskiej sektor usług dysponuje największą liczbą miejsc pracy. Udział usług w Produkcie Krajowym Brutto Unii wynosi aż 62% (przemysł - 35%). Wolność przepływu kapitału - opiera się m.in. na dążeniu do wspólnego rynku usług finansowych i liberalizacji obrotu papierami wartościowymi. Obywatele Unii mogą np. swobodnie wykonywać operacje bankowe we wszystkich krajach członkowskich. Wolność ruchu osobowego - to prawo do pracy, życia, osiedlania się i korzystania ze wszystkich dóbr socjalnych w miejscu pobytu na terytorium całej Unii Europejskiej, bez względu na przynależność państwową.



Historia drogi Polski do Unii Europejskiej

1989 r. 19 września Polska i Wspólnoty Europejskie podpisały umowę w sprawie handlu i współpracy gospodarczej.

1 lipca 1990 r. początek pierwszego etapu Unii Gospodarczej i Walutowej (liberalizacja przepływu kapitału)

1991 r. 26 stycznia polski rząd powołał Pełnomocnika do spraw Integracji Europejskiej oraz Pomocy Zagranicznej. 16 grudnia podpisano Układ Europejski - umowę o stowarzyszeniu Polski ze Wspólnotami Europejskimi oraz ich państwami członkowskimi.

1992 r. 1 marca weszła w życie Umowa Przejściowa regulująca kwestie wcześniejszego obowiązywania niektórych postanowień Umowy Stowarzyszeniowej Polski ze Wspólnotami Europejskimi. 4 lipca Sejm upoważnił Prezydenta RP do ratyfikacji Układu Europejskiego.

1 stycznia 1993 r. utworzenie Rynku Wewnętrznego (swobodny przepływ towarów, usług, osób i kapitału)

1993 r. 9 maja Polska uzyskała status partnera stowarzyszonego Unii Zachodnioeuropejskiej (UZE). 21-22 czerwca na posiedzeniu Rady Europejskiej w Kopenhadze określono polityczne i ekonomiczne kryteria przystąpienia krajów Europy Środkowej i Wschodniej do Unii Europejskiej. 17 października Prezydent RP ratyfikował Układ Europejski.

1 stycznia 1994 r. początek drugiego etapu Unii Gospodarczej i Walutowej - powołanie Europejskiego Instytutu Walutowego we Frankfurcie nad Menem

1994 r. 1 lutego wszedł w życie Układ Europejski. 8 kwietnia Polska złożyła oficjalny wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej. 8-10 grudnia Rada Europejska przyjęła w Essen postanowienia dotyczące strategii przedczłonkowskiej dla państw stowarzyszonych Europy Środkowej i Wschodniej.

1995 r. 3 maja została opublikowana Biała Księga pt. "Przygotowanie krajów Europy Środkowej i Wschodniej do integracji z Rynkiem Wewnętrznym Unii Europejskiej".

31 maja 1995 r. przyjęcie przez Komisję Europejską "Zielonej Księgi" - scenariusza przechodzenia do jednolitej waluty.

15-16 grudnia 1995 r. postanowienie Rady Europejskiej w Madrycie o przyjęciu nazwy EURO dla jednolitej waluty Unii Europejskiej - przedstawienie scenariusza jej wprowadzania.

1996 r. 26 lipca Polska przesłała Komisji Europejskiej odpowiedzi na pytania zawarte w kwestionariuszu niezbędnym do przygotowania opinii w sprawie wniosku Polski o członkostwo w Unii Europejskiej.

8 sierpnia Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu Komitetu Integracji Europejskiej.

1997 r. 28 stycznia Rada Ministrów przyjęła i przekazała do Sejmu dokument pt. "Narodowa Strategia Integracji". Zakłada się w nim, że negocjacje członkowskie rozpoczną się na początku 1998 r. i mogą zakończyć się przed rokiem 2000. Końcowym etapem będzie ratyfikacja traktatu akcesyjnego (traktat o przystąpieniu) przez Polskę, państwa członkowskie Unii i Parlament Europejski.



GOSPODARKA



1. Unia Europejska a polska gospodarka

Na przestrzeni ostatnich kilku lat Polska odnotowała dynamiczny wzrost gospodarczy i była najszybciej rozwijającym się krajem europejskim. Sektor prywatny dominuje w gospodarce zarówno pod względem wytwarzania produktu krajowego brutto (ponad 60% PKB), jak i zatrudnienia (łącznie ponad 63% miejsc pracy). Potwierdzeniem dynamicznego rozwoju gospodarki stało się przystąpienie Polski do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), skupiającej 28 najbogatszych państw świata oraz Światowej Organizacji Handlu (WTO). Unia Europejska jest już dziś dla Polski najważniejszym partnerem handlowym. W 1995 r. na 15 krajów Unii przypadało 67% wymiany handlowej Polski z zagranicą (w eksporcie 70%, a w imporcie 64,7%). Natomiast na Polskę przypada niespełna 20% obrotów Unii z partnerami zewnętrznymi. Zwiększenie tej wymiany handlowej będzie możliwe przez (pozbawiony ograniczeń) eksport polskich towarów na rynek Unii, wtedy gdy Polska stanie się jej członkiem. Polska już dziś charakteryzuje się zdrową gospodarką, z jednym z największych w Europie poziomów wzrostu gospodarczego. Dążenie Polski do członkostwa w Unii Europejskiej wymaga utrzymania kierunku reform gospodarczych, których celem jest utworzenie sprawnej gospodarki rynkowej. Wymaga też uporządkowania prawa gospodarczego oraz przekształceń organizacyjnych, własnościowych i restrukturyzacyjnych. Celem Polski jest udział we wszystkich obszarach integracji z pełnią praw członkowskich. Celem długookresowym jest dołączenie do krajów Unii Europejskiej tworzących Unię





2. Nagroda za członkostwo

Prawdziwie duże pieniądze Komisja Europejska obiecuje natomiast w avis krajom postkomunistycznym dopiero po przystąpieniu do UE. Byłyby one rozdysponowane w ramach "prawdziwych" funduszy strukturalnych wg obecnie obowiązujacyh reguł, czyli dla tych regionów, których poziom rozwoju jest niższy niż 75 proc. przeciętnej UE. Nawet za kilka lat w takiej sytuacji nadal będzie się znajdować cala Polska. Ograniczeniem w wielkości środków będzie jednak obowiązujący obecnie maksymalny próg 4 proc. PKB, powyżej którego fundusze nie będą przekazywane. Inna bariera może okazać się również zdolność polskich władz przedstawienia wystarczającej ilości wiarygodnych projektów inwestycyjnych. Mimo wszystko KE byłaby gotowa przekazywać ok. 9 mld ecu rocznie z tego tytułu po przystąpieniu do UE Polski, Czech i Węgier (w avis oceniono, ze Słowenia i Estonia są gorzej przygotowane do członkostwa i powinny je uzyskać później). Jeśli kraje te zdołają przystąpić do UE już w 2002 r., to do 2006 roku mogą z tego tytułu otrzymać łącznie 36, a nawet 40 mld ecu (w zależności od tempa ich rozwoju gospodarczego). Środki te miałyby pochodzić przede wszystkim z rezerw budżetowych, które UE odkłada co roku na wypadek nieprzewidzianych potrzeb (np. epidemia wściekłych krów). Od 1995 r. drugim, oficjalnym celem tej zapobiegliwości jest jednak przygotowanie się do poszerzenia UE na Wschód. W 1998 r. UE zamierza odłożyć na ten cel 3,5 mld ecu.Drugim źródłem funduszy jest pojawiająca się co roku różnica, miedzy przewidywanym poziomem cen gwarantowanych dla produktów rolnych a faktyczna ewolucja rynku. W tym roku oszczędności z tego tytułu powinny osiągnąć 7,5 mld ecu. Jednak z kwoty tej 3-4 mld ecu zostanie przeznaczone na sfinansowanie reformy Wspólnej Polityki Rolnej. Zakłada ona obniżenie o 30 proc. gwarantowanych cen wołowiny, o 20 proc. cen zbóż i o 10 proc. cen mleka. Straty, jakie z tego tytułu poniosą rolnicy, będą w 80 proc. (dla wołowiny), 50 proc. (dla zbóż) i 100 proc. (dla mleka) zrekompensowane poprzez bezpośrednie dotacje dla rolników. Te ostatnie będą jednak pochodziły z budżetu UE, podczas gdy ceny gwarantowane, w praktyce, płacili konsumenci. Trzecim źródłem oszczędności ma być natomiast poprawa efektywności rozdysponowania funduszy strukturalnych a także stopniowy wzrost poziomu życia w najbiedniejszych krajach UE, które w ten sposób strąca prawo do korzystania ze środków pomocy. Dzięki powolnemu, ale jednak stałemu wzrostowi PKB Unii Europejskiej, KE przewiduje, ze łączna wartość funduszy strukturalnych w latach 1999-2006 wyniesie 275 mld ecu. Mało jest natomiast prawdopodobne, aby z chwila przystąpienia do UE Polska mogła w znaczącym stopniu korzystać z drugiego ważnego źródła wsparcia finansowego Brukseli, jakim jest Wspólna Polityka Rolna. KE nie rozstrzygnęła jeszcze, czy po przystąpieniu do UE polscy rolnicy zostaną objęci tym samym poziomem cen gwarantowanych, czy tez zostanie dla nich utworzona odrębna siatka wyliczeń. Jest natomiast niemal pewne, ze nie będą oni mogli korzystać z bezpośrednich subwencji, które są udziałem ich konkurentów z Zachodu.





3. Rozszerzenie UE na Wschód

Bezkonfliktowy scenariusz za 74,8 mld ecu

Polska w ciągu najbliższych 4 lat będzie w stanie spełnić warunki członkostwa w Unii Europejskiej, jednak pod warunkiem zasadniczej reformy struktury gospodarczej, poprawy funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości i utrzymania stabilności politycznej - oceniła wczoraj w dogłębnej analizie (tzw. avis) Komisja Europejska. Jej zdaniem, w latach 2000-2006 UE może przeznaczyć na wsparcie dla 10 krajów stowarzyszonych z Europy Wschodniej niemal 74,8 mld ecu. Komisja przewiduje, ze w roku 2002 członkami UE staną się: Polska, Czechy, Węgry, Słowenia, Estonia i Cypr. Aby maksymalnie ułatwić proces poszerzenia Unii Europejskiej, KE postarała się o opracowanie pakietu finansowego ograniczającego do minimum zmiany w dotychczasowym systemie podziału budżetu UE. Zdaniem Jacquesa Santera, przewodniczącego KE, będzie to możliwe, jeśli w nadchodzących latach przeciętny wzrost gospodarczy "15" wyniesie średnio 2,5 proc. rocznie, a krajów stowarzyszonych 4-5 proc.KE proponuje, aby do czasu przystąpienia do UE 11 krajów stowarzyszonych otrzymało w latach 2000-2006 7 mld ecu wsparcia dla najbiedniejszych regionów (tzw. fundusze strukturalne oraz 3,5 mld ecu na modernizacje rolnictwa. KE chce również zwiększyć wielkość przyznawanych do tej pory środków w ramach pomocy bezzwrotnej PHARE. Na ten cel przeznaczono by 10,5 mld ecu w ciągu wspomnianych 7 lat. Do tej pory PHARE nie przekraczał 1 mld ecu rocznie. Łącznie wartość funduszy przedakcesyjnych osiągnęłaby wiec wartość 21 mld ecu. Jeśli któryś z krajów stowarzyszonych przystąpiłby do UE przed rokiem 2001, to ta sama kwota zostałaby podzielona wśród mniejszej grupy krajów. Zdaniem Jacquesa Santera, KE "roboczo" zakłada, ze Polska, Czechy, Węgry, Słowenia, Estonia i Cypr przystąpią do UE w roku 2002, choć "pewna jest tylko data rozpoczęcia negocjacji, które będą z pewnością trudne i delikatne". Jeśli przewidywania KE okazałyby się jednak słuszne a nowi członkowie zdołaliby wyjątkowo sprawnie przedstawić odpowiednie projekty inwestycyjne, mogliby do roku 2006 liczyć na łącznie 53,8 mld ecu. Z tej sumy największa pozycje (38 mld ecu) stanowiłyby środki rozdysponowane w ramach funduszy - strukturalnego i tzw. zwartości. Ich wielkość byłaby bliska 4 proc. PKB nowych krajów członkowskich. Przyjęcie do UE dużej grupy biednych państw nie wykluczy obecnych mniej rozwiniętych regionów UE z programu pomocy z powodu obniżenia przeciętnego poziomu rozwoju UE. Postanowiono, ze wszelkie obliczenia będą brały pod uwagę sytuacje z 1999 r., a wiec wówczas, gdy "15" pozostanie nie we własnym gronie.



4. Szok dla przedsiębiorstw państwowych

Dostosowanie do wymogów członkowstwa najtrudniejsze będzie w kwestiach gospodarczych. Polska, zdaniem KE, zdołała w ostatnich latach ustanowić sprawnie funkcjonująca gospodarkę rynkowa, która jednak będzie musiała zostać zasadniczo zreformowana, jeśli ma sprawnie oprzeć się konkurencji Jednolitego Rynku. W dokumencie podkreślono, ze od 1992 r. Polskę charakteryzuje trwały wzrost gospodarczy i stale obniżany wskaźnik inflacji. Wciąż jednak dochód narodowy przypadający na jednego mieszkańca wynosi zaledwie 31 proc. dochodu narodowego państw "15". Choć w rolnictwie jest zatrudnionych 28 proc. zawodowo czynnych, nie wytwarzają oni więcej niż 6,6 proc. PKB.Duży udział wymiany z "15" w całym handlu zagranicznym naszego kraju dobrze wróży konkurencyjności polskiej gospodarki w Jednolitym Rynku. Komisja uważa, ze jest to przede wszystkim zasługa dynamicznie

rozwijających się małych firm prywatnych. Te ostatnie będą mogly nadal sprawnie rozwijać się pod warunkiem przeznaczania większych środków na inwestycje, angażowania się w produkcje bardziej zaawansowanych technicznie produktów jak również uzyskania lepszego dostępu do kredytów bankowych. Znacznie większym problemem jest przyszłość wielkich przedsiębiorstw państwowych, które musza zostać zasadniczo zrestrukturyzowane, aby uniknąć bankructwa. Zdaniem KE, sytuacja jest szczególnie trudna w przemyśle chemicznym, zbrojeniowym, stoczniowym, wydobycia węgla i w pozostałych gałęziach Przemyślu ciężkiego. Zasadnicza restrukturyzacja wielkich przedsiębiorstw państwowych może mięć bardzo poważne skutki socjalne dla wschodnich i południowych regionów Polski. KE zwraca również uwagę na trudności w dostosowaniu polskiego systemu transportu do wymagań UE ze względu na ogromne koszty rozbudowy infrastruktury. Problemem polskich banków jest, oprócz bardzo ograniczonych możliwości kapitałowych, także słabe wyszkolenie pracowników. Wciąż przeważająca cześć instytucji finansowych naszego kraju należy do państwa.

Bicze realizmu: Aby przystąpić do Unii Europejskiej, Polska będzie musiała m.in. otworzyć swoja gospodarkę na bezpośrednia konkurencje największego rynku świata, w znacznej mierze zrezygnować z wspierania jednej grupy wytwórców kosztem innych, trwale zobowiązać się utrzymania równowagi finansów publicznych, a przede wszystkim zasadniczo zredukować role państwa w gospodarce.



5. Strach przed konkurencja

Już dziś, mimo przywilejów, jakie daje nam Układ Stowarzyszeniowy (1991 r.), deficyt w handlu Polski z UE pogłębia się. Na rynek Unii Europejskiej swoje produkty są w stanie sprzedać tylko sprawnie zarządzane przedsiębiorstwa, które maja dostęp do odpowiednich kapitałów, nowoczesnych metod zarządzania i technologii, sieci zbytu na Zachodzie. Zdobycie takich atutów bez prywatyzacji najczęściej jest niemożliwe. W przyszłości coraz mocniej presje konkurencji zza Odry będą odczuwały także te polskie firmy, które ograniczają się do sprzedaży na rynku wewnętrznym. W 1999 r. eksport wszystkich artykułów przemysłowych z UE do Polski (oprócz aut i części motoryzacyjnych) nie będzie ograniczany jakimkolwiek barierami celnymi. Dzięki oficjalnemu zawarciu kilka tygodni temu umowy o uznaniu przez nasz kraj unijnych certyfikatów towarowych, polscy producenci nie będą mogli także liczyć na ochronę rynku za pomocą instrumentów pozataryfowych. Znacznie wolniej postępuje liberalizacja handlu przetworzona żywnością, a tym bardziej produktami rolnymi, jednak i tu poziom cen po jednej i drugiej stronie Odry szybko zrównuje się, zachęcając Bruksele do coraz większego otwarcia. UE, zdając sobie sprawę z szoku, jakie spowoduje zniesienie instrumentów ochronnych wokół Polski, od lat skłania polskie władze do szybkiego, ale przede wszystkim wiarygodnego restrukturyzowania takich wrażliwych gałęzi gospodarki jak hutnictwo, górnictwo czy rolnictwo. We wszystkich przypadkach chodzi o stopniowe wycofanie się państwa z bezpośredniej ingerencji w działalność gospodarcza czy to poprzez prywatyzacje wielkich zakładów (po wcześniejszym ich uzdrowieniu) czy tez zaprzestanie polityki de facto chroniącej małe, nieefektywne gospodarstwa chłopskie. Zestaw instrumentów perswazji stosowany przez Bruksele jest tu szeroki, od obietnicy pomocy finansowej, poprzez powoływanie się na międzynarodowe zobowiązania naszego kraju aż po groźbę spowolnienia procesu akcesji do UE.



6. Otwarcie chronionych sektorów

Wizja stawienia czoła konkurencji na rynku UE nie jest jednak jedyna przyczyna, dla której polskie państwo będzie musiało radykalnie zredukować swoja role w gospodarce, jeśli nasz kraj ma mięć w przyszłości swojego przedstawiciela w Komisji Europejskiej. Drugim biczem są zasady Jednolitego Rynku, które starają się doprowadzić do możliwie szybkiego swobodnego przepływu towarów, kapitałów, osób i usług w krajach "15". To właśnie z ich powodu Brukseli udało się wymóc otwarcie za 1,5 roku polskiego sektora bankowego i ubezpieczeniowego, skłaniając polskie władze do zasadniczego przyspieszenia procesu prywatyzacji. Z tego samego powodu UE doprowadziła do uwolnienia cen paliw w naszym kraju, co ma być wstępem do sprzedaży przez państwo rafinerii. Komisja Europejska z pewnością nie zaniecha również zadania pełnego otwarcia rynku usług telekomunikacyjnych przed upływem roku 2000, otwarcia rynku transportu lotniczego i kolejowego, zniesienia monopolu usług pocztowych, wprowadzenia konkurencji w świadczeniu usług komunalnych, otwarcia rynku energetycznego. Z upływem lat do listy tej dołącza kolejne pozycje: urzędnicy w Brukseli usilnie pracują np. lad harmonizacja wielkości podatków pośrednich (szczególnie VAT) i podatku od zysku przedsiębiorstw w UE, co może w przyszłości zmusić polskie Ministerstwo Finansów do ograniczenia presji fiskalnej w naszym kraju.



7. Zasady konkurencji i pomocy państwa

Inna wielka zdobyczą integracji europejskiej, która zredukuje role polskich władz, jest unijne prawo o konkurencji i zasadach pomocy państwa. Tu twardy charakter komisarza Karela van Mierta, ale przede wszystkim wzajemna kontrola przedstawicieli krajów "15" w Komisji Europejskiej gwarantują, ze polski rząd nie będzie już mógł kształtować gospodarki pod dyktando powiązań personalnych czy interesów wyborczych. Jeśli komisja jest w stanie sprzeciwić się fuzji czołowych linii lotniczych świata (British Airways i American Airlines) czy największych koncernów lotniczo-zbrojeniowych (Boeing i McDonnell

Douglas), to z pewnością zdoła oprzeć się planom działania Polskiej Chemii, Nafty Polskiej czy porozumień miedzy polskimi cukrowniami, jeśli uzna, ze zagraża to interesom konsumenta. Jak pokazały w ostatnich tygodniach twarde negocjacje nt. restrukturyzacji polskiego hutnictwa, Bruksela nie pozwoli również na marnowanie latami zatrważająco dużych środków podatników dla utrzymania przy życiu górnictwa, Banku Gospodarki Żywnościowej czy Polskich Kolei Państwowych, jeśli nie będzie temu towarzyszył plan uzdrowienia gwarantujący samodzielne utrzymanie się w bliskiej przyszłości tych przedsiębiorstw na rynku. Bruksela zadba również o to, aby wszystkie przedsiębiorstwa, tak krajowe jak i pochodzące z innych krajów UE, korzystały z takich samych warunków działania na rynku. Konflikt o wysokość podatku VAT od sprzedaży cytrusów pokazał, ze komisja nie będzie tolerowała sytuacji, w której producenci danego towaru (tu jabłek) zyskują akceptacje konsumentów nie dzięki sprawności działania (np. rozwijanie odpowiednich odmian drzew), ale poparciu jednej z partii u władzy (tu PSL). Jak pokazuje przykład b. NRD, polityka zachęt finansowych dla przyciągnięcia inwestorów zagranicznych jest możliwa, musi być ona jednak jawna i zgodna z przyjętymi regułami. Sytuacja, w której koncern Daewoo zdobywa w ciągu kilkunastu miesięcy 1/4 polskiego rynku motoryzacyjnego, dzięki niepłaceniu należnych środków do budżetu państwa, nigdy nie znajdzie akceptacji w Brukseli. Presja UE na rzecz ograniczenia samowoli administracji i jej wszechobecności w gospodarce rozgrywa się jednak nie tylko na szczeblu poszczególnych przedsiębiorstw, czy nawet całych branż, ale także na poziomie całego państwa. Tu niezwykle skutecznym biczem jest unia gospodarcza i walutowa (EMU), która zmusza kraje "15" do trwałego uzdrowienia finansów publicznych i przenosi kolejne kompetencje władz ze szczebla narodowego na poziom całej UE. Wizja euro już poczyniła cuda: zmusiła Belgie do stałego redukowania gigantycznego (130 proc. PKB) długu państwa, uczyniła z hiszpańskiej pesety stabilna walutę, zmusiła władze Niemiec do ograniczenia zbyt rozbudowanych przywilejów socjalnych, przekształciła Grecje w kraj o stosunkowo (4,8 proc. w skali roku) niskiej inflacji. Także w Polsce EMU będzie jednym z głównych czynników zmuszających władze do reformy i wycofania się państwa z systemu ubezpieczeń społecznych, zachowania prawdziwej niezależności banku centralnego, wstrzymania się z manipulacja kursem złotego pod dyktando lobby eksporterów. W sytuacji pełnej wolności przepływu kapitałów polskie państwo będzie także musiało równoważyć finanse publiczne raczej poprzez ograniczanie własnych wydatków niż wzmacnianiem presji fiskalnej, nawet gdyby do wspomnianej już harmonizacji podatków w UE na razie nie doszło. Niezależnie od unii walutowej Bruksela będzie się także domagała od naszego kraju tworzenia podstaw do trwałego i szybkiego wzrostu gospodarczego, znów przede wszystkim poprzez ograniczenie ingerencji państwowej administracji. Jest to w dobrze pojętym interesie krajów dzisiejszej "15" - tylko w ten sposób przepaść miedzy poziomem życia w Polsce i krajach UE zostanie zasypana, a niezbędne wsparcie finansowe Brukseli dla naszego kraju ograniczone.



8. Ograniczenie kompetencji

W wielu dziedzinach proces ten dokona się niejako automatycznie. Bruksela przejmie bowiem od Warszawy kompetencje w wielu sferach polityki gospodarczej (na czele z polityka handlowa), choć oczywiście nasz kraj zachowa tu wpływ na podejmowane na poziomie UE decyzje. Mimo wszystko będziemy wówczas musieli uznać za swoje zobowiązania międzynarodowe UE, z których wiele oznacza kolejna dawkę liberalizmu. I tak za 2,5 roku otwarcie rynku telekomunikacji nie ograniczy się do krajów "15", ale obejmie cały rozwinięty gospodarczo świat. Podobnie niedawne (1 kwietnia) otwarcie rynków transportu lotniczego UE zapewne sięgnie także poza Atlantyk: trwają już na ten temat negocjacje miedzy Bruksela i Waszyngtonem. Polska będzie musiała również liczyć się z dalszym otwarciem rynku rolnego w ramach rozpoczynających się w 1999 r. negocjacji na forum UTO.



9. Konkurencja w administracji

Konkurencja nie ominie także samej administracji, choć wydawałoby się, ze ma ona - z definicji - monopol na świadczone przez siebie usługi. Komisja zapowiedziała już, ze jeśli nie dojdzie do decentralizacji państwa i jeśli władze lokalne nie będą dysponowały należytymi środkami finansowymi, to otrzymanie przez nasz kraj funduszy strukturalnych w oczekiwanej przez nas skali nie będzie możliwe. Dla Brukseli priorytetem we współpracy z Polska jest także usprawnienie działań administracji, aby była ona w stanie wprowadzić w życie zasady prawa europejskiego. W przyszłości to od tego m.in. będzie zależało, czy najlepsi specjaliści i najbardziej renomowane firmy będą wiążąc swoja przyszłość z naszym krajem czy tez z jednym z naszych partnerów. La możliwościach, jakie stwarza udział w Jednolitym Rynku, Irlandia potrafiła skorzystać znakomicie, Grecja już dużo mniej.



10. Korzyści wynikające z wprowadzenia jednolitej waluty EURO:

Dla przeciętnego mieszkańca Unii Europejskiej:

- pozbycie się problemu wymiany walut w czasie wyjazdów zagranicznych,

- łatwość w porównywaniu cen.

Dla gospodarki Unii Europejskiej:

- łatwość transferu kapitału,

 wyeliminowanie problemów związanych z wahaniem kursów walutowych.



ROLNICTWO





1. Konsekwencje przyłączenia polskiego rolnictwa do Unii Europejskiej

Członkostwo w UE jest równoznaczne m.in. z unia celna Polski z Unia, przyjęciem Wspólnej Polityki Rolnej (prawdopodobnie przez kilka lat po uzyskaniu pełnego członkostwa niektóre problemy rolnictwa byłyby regulowane przepisami przejściowymi), łącznie z uczestnictwem w stanowiącym cześć budżetu Unii funduszu FEOGA oraz przyjęciem tych wszystkich regulacji w dziedzinach prawa żywnościowego i normalizacji, które obowiązują wszystkich członków UE. Unia celna oznacza wzajemna likwidacje wszystkich środków ograniczających handel miedzy Polska a UE (cel, środków "para celnych", ograniczeń ilościowych) oraz przyjęcie przez Polskę w handlu z krajami nie należącymi do UE wszystkich środków ochronnych przewidzianych przez WPR w wysokości ustalonej przez władze UE. Swobodny przepływ artykułów rolnych miedzy Polska a UE spowoduje, iż ich ceny kształtować się będą na rynkach polskich na takim samym poziomie, jak w innych krajach Unii. Środki, które dotychczas wpływały do budżetu Polski z tytułu cel i innych opłat pobieranych za granica, będą przekazywane funduszowi FEOGA, natomiast eksport do krajów trzecich będzie subwencjonowany z tego funduszu. Uzyskanie przez Polskę członkostwa w UE w najbliższych latach miałoby następujące konsekwencje:

 Unia celna oznaczałaby wzajemne otwarcie rynków rolnych. Polska gospodarka żywnościowa zyskałaby ogromny rynek zbytu krajów UE. Równocześnie jednak producenci z krajów UE mogliby konkurować bez żadnych ograniczeń na rynkach polskich na równych warunkach z polskimi producentami. Polska gospodarka żywnościowa zostałaby poddana zatem ostrej, nie łagodzonej ochrona na granicy, konfrontacji ze sprawna gospodarka żywnościowa UE. Bezpośrednio na konkurencje byłyby narażone przede wszystkim przemyśl rolno - spożywczy. Należy się obawiać, ze względu na niższy poziom techniczny i organizacyjny w większości branż, polski przemyśl strąciłby cześć niektórych rynków krajowych, natomiast niewątpliwie zwiększyłby swa obecność na rynkach krajów UE. Ostateczny wynik wzajemnego otwarcia rynków (czy spadek sprzedaży na rynku polskim będzie wyższy niż wzrost sprzedaży do krajów UE, czy odwrotnie) jest trudny w tej chwili do oszacowania. Najprawdopodobniej sytuacja byłaby zróżnicowana branżowo. Ewentualnie, spowodowane utrata rynków zbytu, zmniejszenie produkcji przez polski przemyśl rolno - spożywczy, mógłby mięć negatywy wpływ na produkcje rolnicza, jeżeli równocześnie nie nastąpiłby równoważący wzrost eksportu nie przetworzonych artykułów rolnych do krajów UE.

 Ceny żywności ukształtowałyby się w zasadzie na poziomie istniejącym w UE, znacznie wyższym niż ceny rynków międzynarodowych i na ogol wyższym niż w Polsce. Wzrost cen żywności oznaczałby początkowo wzrost dochodów rolniczych i przyspieszenie inflacji. Jej rezultatem byłyby zadania rewindykacyjne pozarolniczych grup ludności. Najprawdopodobniej zostałyby one co najmniej częściowo zaspokojone. Trudno obecnie ocenić, jaki byłby ostateczny rezultat tego procesu. Możliwe jest, ze spowodowałby on redystrybucje dochodu narodowego na rzecz rolnictwa, czy tez byłby jedynie kolejnym, silnym impulsem inflacyjnym. Jeżeli po ustanowieniu unii celnej nastąpiłaby redystrybucja dochodu nie na rzecz polskiego, lecz zagranicznego rolnictwa.

 Nastąpiłoby dalsze pogorszenie sytuacji ekonomicznej dużej części słabych gospodarstw chłopskich. Ze względu na duże zdolności adaptacyjne gospodarki chłopskiej oraz brak możliwości podjęcia innej działalności, proces likwidacji nieefektywnych gospodarstw przeciągałby się w czasie lub byłby w ogóle zahamowany. Wówczas w Polsce wytworzyłby się duży sektor, znajdujący się w stanie stagnacji, z wszystkimi negatywnymi ekonomicznymi i społecznymi konsekwencjami tego stanu m.in. blokujący możliwości poprawy struktury agrarnej i uniemożliwiający osiąganie korzyści z technicznej modernizacji rolnictwa. 4.Polska musiałaby dokonywać wpłat na fundusz FEOGA. Korzystałaby również z jego środków. Saldo rozliczeń z funduszem zależałoby od salda obrotów artykułami rolno - spozywczymi z krajami nie należącymi do UE oraz od środków uzyskanych na przekształcenia strukturalne. Ze względu na niski, w porównaniu z niektórymi krajami UE poziom rolnictwa polskiego, Polska najprawdopodobniej mogłaby uzyskiwać stosunkowo dużo środków na przekształcenie strukturalne. Ogólne saldo rozliczeń z funduszem powinno być zatem wysoko dodatnie, zwłaszcza ze Polska najprawdopodobniej będzie uzyskiwać dodatnie saldo obrotów artykułami rolno - spozywczymi z krajami nie należącymi do UE.



Rozważania, co nastąpiłoby gdyby Polska obecnie została członkiem UE, są oczywiście hipotetyczne. Trudno bowiem spodziewać, ze Polska zostanie członkiem UE w latach dziewięćdziesiątych. Zakłada się, ze Polska uzyska członkostwo najwcześniej w 2005 roku, a według niektórych w latach 2005-10. Hipotetyczne są zatem również podane zagrożenia. Jest przy tym pewne, ze Polska zostanie członkiem UE, która będzie prowadzić politykę rolna inna niż obecna. Wprawdzie WPR ulęgała przez cały okres istnienia UE ewolucji, ale równocześnie pozostawała wierna początkowym celom. O dokonującej obecnie zmianie celów świadczy tzw. Programu McSharry`ego, którego istota jest pogląd, ze dotychczas realizowana WPR doprowadziła do nadmiernej produkcji rolniczej na obszarze UE, koszty jej prowadzenia przekraczają możliwości finansowe

UE i są zbyt dużym obciążeniem konsumentów. Polska będzie mogła zostać członkiem UE wówczas, gdy program Mc Sharry`ego będzie wprowadzony w życie. Ukształtowana w ciągu najbliższych piętnastu lat WPR UE będzie dla polskich rolników pozornie znacznie mniej atrakcyjna niż obecna (mniejsze różnice miedzy cenami na rynkach UE a cenami światowymi niż obecnie). Jednakże wykonane analizy prowadza do odmiennych wniosków. Wynika z nich, ze dla polskiego rolnictwa znacznie korzystniejsza byłaby liberalna, a nie protekcyjna polityka UE w dziedzinie handlu zagranicznego artykułami rolno - spozywczymi. Wówczas bowiem, ze względu na pewne ograniczenie produkcji rolnej UE, wzrosłyby możliwości eksportu.

Proces integracji Polski z UE stwarzać będzie nowe uwarunkowania rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Proces integracji rolnej z Unia rodzi zarówno wielkie szansę, jak i istotne zagrożenia.



Po stronie szans widzi się:

• uzyskanie dostępu do bogatego rynku europejskiego,

• ekspansje eksportu rolnego, a z drugiej strony dogodnego importu nowoczesnych produktów, ważnych zwłaszcza dla postępu biologicznego i technicznego,

• znaczny przepływ kapitałów inwestycyjnych i handlowych,

• powstanie ekonomicznego przymusu rekonstrukcji rolnictwa polskiego w kierunku struktur bardziej efektywnych i zdolnych do osiągania postępu,

• ujawnienie się korzyści skali i wyższej efektywności, w wyniku czego polskie rolnictwo zacznie wytwarzać nadwyżkę ekonomiczna, która można będzie przeznaczyć na jego rozwój.



Po stronie zagrożeń znajdują się:

• wielkie koszty dostosowana i modernizacji polskiego sektora żywnościowego,

• trudności okresu przejściowego, zwłaszcza przy rozległych regulacjach ochronnych Unii i powolnym rozwoju instytucji rynku i handlu zagranicznego,

• prawdopodobieństwo utraty części rynku krajowego na rzecz dostawców z Unii i w związku z tym wyeliminowanie części krajowych producentów,

• niewielkie realne możliwości szybkich zmian struktury agrarnej ograniczenia rozdrobnienia rolnictwa.

W dłuższej perspektywie przystąpienie do Unii będzie korzystne, choć w początkowym okresie wystąpią zjawiska gospodarstw greckich. Powinno się tam zatem znaleźć miejsce również dla rolnictwa polskiego.





2. Scenariusz

1998 r. Szefowie państw i rządów postanowią, które z państw członkowskich przystąpi do Unii Walutowej (zgodnie z kryteriami zawartymi w Traktacie z Maastricht).

do końca 1998 r. Europejski Instytut Walutowy i Komisja Europejska przygotują podstawy prawne i organizacyjne utworzenia Europejskiego Banku Centralnego i Europejskiego Systemu Banków Centralnych.

1 stycznia 1999 r. Początek trzeciego etapu Unii Gospodarczej i Walutowej - EURO stanie się jednolitą walutą Unii Europejskiej, a kompetencje krajowe w sferze polityki monetarnej przejmie Europejski Bank Centralny.

1 lipca 2002 r. EURO stanie się jedynym środkiem płatniczym na obszarze państw członkowskich Unii Gospodarczej i Walutowej.





3. Nasze korzyści z członkostwa w Unii

Korzyści wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej mają charakter polityczny, gospodarczy i społeczny. Korzyścią natury politycznej jest zacieśnienie związków Polski z resztą Europy na poziomie indywidualnym, lokalnym i regionalnym. Aktywny udział w działalności instytucji Unii Europejskiej zwiększa bezpieczeństwo obywateli i państwa. Korzyści natury gospodarczej - to udział w Wewnętrznym Rynku Unii, ze swobodą przepływu towarów, usług, ludzi i kapitału, dostęp do funduszy strukturalnych, napływ inwestycji i nowych technologii. Integracja Polski z Unią Europejską umożliwia swobodne podróżowanie (bez kontroli granicznych), osiedlanie się i podejmowanie pracy. Wyrażać się to będzie między innymi w uznaniu równorzędności świadectw i dyplomów, swobodzie uzyskania zezwolenia na pracę, założenia firmy, podjęcia nauki, ważności prawa jazdy na obszarze całej Unii Europejskiej, czy też możliwości sprzedaży używanego samochodu w każdym państwie Unii bez formalności podatkowych. Korzyści natury społecznej - to wyższa jakość życia oraz szansa na zbliżenie Polski do standardów europejskich w dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrznego, pracy, zdrowia i edukacji. Np. emeryci i renciści, którzy zapragną na stałe zamieszkać w innym kraju Unii będą mogli bez problemu otrzymywać swe (przyznane w kraju pochodzenia) emerytury i renty. Wdrożenie europejskich norm ekologicznych przyczyni się do poprawy warunków życia ludzi. Stosowanie nowoczesnych, przyjaznych dla środowiska technologii racjonalizujących zużycie surowców i energii pozwoli poprawić efektywność gospodarowania. Konkretne korzyści społeczne mogą się wiązać z przystąpieniem Polski do Karty Podstawowych Praw Społecznych Pracowników (tzw. Karty Socjalnej) podpisanej przez kraje członkowskie Unii Europejskiej. Członkostwo Polski w Unii Europejskiej oznaczać będzie: kres "porządku jałtańskiego" w Europie, oddalenie widma

totalitaryzmu, utrwalenie demokracji, rozwój gospodarczy, bezpieczeństwo i stabilność, uzyskanie przez Polskę międzynarodowej pozycji odpowiadającej jej rzeczywistemu potencjałowi.



Słowniczek



Acquis communautaire - dorobek prawny Wspólnot Europejskich. Muszą go zaakceptować wszystkie państwa przystępujące do Unii Europejskiej.

Beneluks (Unia Gospodarcza Beneluksu) - do grupy państw Beneluksu należ± Belgia, Holandia i Luksemburg.

CEFTA (Central European Free Trade Agreement) - porozumienie o powołaniu Środkowoeuropejskiej Strefy Wolnego Handlu, podpisane 21 grudnia 1992 r. przez Czechy, Polskę, Słowację i Węgry. Przyjęto w nim przede wszystkim harmonogram redukcji stawek celnych i barier pozataryfowych we wzajemnym handlu. CEFTA zakłada powstanie całkowicie wolnej strefy wymiany handlowej między państwami - stronami porozumienia w okresie od 5 do 8 lat.

Dzień Europy i Dzień Unii Europejskiej - Dzień Europy został ogłoszony dla uczczenia utworzenia Rady Europy (5 maja 1949 r.). Dzień Unii Europejskiej jest obchodzony 9 maja dla upamiętnienia publicznej prezentacji w 1950 r. przez francuskiego ministra spraw zagranicznych Roberta Schumana pomysłu powołania pierwszej Wspólnoty Europejskiej - Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.

Europa Ojczyzn - zwolennicy tej koncepcji uważają że Europa powinna być unią (związkiem) suwerennych państw, zdolnych osiągać wspólne cele dzięki solidarnemu, lecz nie uszczuplającemu ich suwerenności, działaniu. Sformułowanie to weszło do powszechnego użytku dzięki prezydentowi Francji, Charles'owi de Gaulle. "Urojeniem jest, że można by zbudować poza i przed państwem coś, co miałoby aprobatę ludów i było zdolne do skutecznego działania"- mówił de Gaulle. "Europie Ojczyzn" przeciwstawia się ideę Ojczyzny Europejskiej (federacji europejskiej), opartej na strukturze ponadnarodowych instytucji i zniesieniu granic, która prowadziłaby do utworzenia Unii Politycznej.

Europejska Konwencja Praw Człowieka - przyjęta przez Radę Europy 4 listopada 1950 r. Zakłada wspólną± ochronę praw m.in. do: życia, wolności, nietykalności, bezpieczeństwa osobistego, poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, wolności myśli, sumienia, wyznania oraz wolnego wyrażania opinii. Przestrzeganie praw zapisanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka podlega kontroli Europejskiej Komisji Praw Człowieka oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) - powołany Traktatem o Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej (ze zmianami wprowadzonymi Traktatem o Unii Europejskiej). Zadaniem EBI jest przyczynianie się do zrównoważonego i stabilnego rozwoju Rynku Wewnętrznego w interesie wszystkich państw członkowskich. EBI udziela pożyczek i gwarancji umożliwiających finansowanie projektów we wszystkich sektorach gospodarki, m.in. projektów rozwoju regionów mniej rozwiniętych, projektów modernizacji i przekształcania przedsiębiorstw oraz innych projektów obejmujących większą liczbę państw członkowskich (najczęściej z zakresu: transportu, telekomunikacji, energetyki, przemysłu i ochrony środowiska). EBI pomaga krajom Europy ¦środkowej i Wschodniej, Afryki, Karaibów i Pacyfiku.

Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOiR) - utworzony w 1990 r., z siedzib± w Londynie. Ma wspierać przedsięwzięcia gospodarcze podmiotów z Europy Środkowej i Wschodniej. Udziałowcy Banku to 57 państw, w tym kraje Unii Europejskiej (51 0działów) i Polska oraz Europejski Bank Inwestycyjny.

Europejski System Walutowy (ESW) - reguluje kwestie współpracy walutowej państw członkowskich Unii Europejskiej. W ramach ESW funkcjonują trzy elementy: ECU (European Currency Unit - Europejska Jednostka Walutowa), mechanizm wymiany i interwencji w zakresie kursów walutowych, ograniczający wahania kursu wszystkich walut członkowskich względem siebie (Exchange Rate Mechanism) oraz różnorodne mechanizmy kredytowe.

Euroregiony - obszary współpracy przygranicznej (transgranicznej), będące wynikiem porozumienia przygranicznych jednostek samorządu terytorialnego - lokalnych i regionalnych. Problematyka funkcjonowania euroregionów została uregulowana w Europejskiej Konwencji Ramowej o Współpracy Transgranicznej (z 1980 r.) oraz w Europejskiej Karcie Regionów Granicznych i Transgranicznych (z 1995 r.). Celem Euroregionów jest przede wszystkim współpraca gospodarcza, rozwój połączeń komunikacyjnych, ochrona środowiska, działalność kulturalno-edukacyjna i turystyka. W Europie Zachodniej funkcjonują m.in. euroregiony "Saar-lor-Lux", "Arge-alp", "Euregio", czy też "Regio Basilensis". W obszarze polskiego przygraniczna funkcjonują (w różnym stopniu rozwoju) euroregiony: "Nysa", "Sprewa-Nysa-Bóbr", "Pro Europa Viadrina", "Tatry", "Bug", "¦ląsk-Morawy" i "Karpaty".

Jednolity Akt Europejski (JAE) - układ zawarty przez państwa członkowskie Wspólnot Europejskich w 1986 r. (wszedł w życie 1 lipca 1987 r.). Do głównych postanowień JAE należą: włączenie Rady Europejskiej do systemu instytucji wspólnotowych, utworzenie Rynku Wewnętrznego (do końca 1992 r.) oraz wzmocnienie kompetencji Parlamentu Europejskiego.

Rada Europy - powstała 5 maja 1949 r. jako pierwsza w Europie organizacja działająca na rzecz współpracy i integracji kontynentu. Zadaniem Rady Europy jest zacieśnianie współpracy w dziedzinie społecznej, kulturalnej i prawnej między państwami członkowskimi. Organami Rady Europy są: Komitet Ministrów (każde państwo ma

w nim jednego przedstawiciela) oraz Zgromadzenie Parlamentarne (organ doradczy pozbawiony kompetencji ustawodawczych, składający się z delegacji parlamentarzystów państw członkowskich - 2-18 deputowanych z każdego kraju). W ramach Rady Europy działają m.in. Komisja Praw Człowieka, Europejski Trybunał Praw Człowieka, Stała Konferencja Gmin i Regionów Europy oraz Społeczny Fundusz Rozwoju. Polska jest członkiem Rady od 1991 r. Na początku 1997 r. Rada Europy liczyła 40 państw członkowskich.

Ruch Europejski - międzynarodowa organizacja pozarządowa działająca na rzecz integracji europejskiej.

Ruch powstał jako efekt Kongresu Europejskiego w Hadze w 1948 r. Doprowadził do powstania Rady Europy i - pośrednio - trzech Wspólnot Europejskich. W ramach Ruchu funkcjonują Rady Krajowe oraz organizacje o zasięgu ogólnoeuropejskim (np. Unia Federalistów Europejskich). Rozwój i masowy charakter zapewniła Ruchowi Europejskiemu działalność m.in. Konrada Adenauera, Winstona Churchilla, Alcide de Gasperiego, Waltera Hallsteina, Jeana Monneta, Józefa Retingera, Roberta Schumana, Henri Spaaka i innych znanych osobistości świata polityki, nauki i kultury.

Rynek Wewnętrzny (Rynek Jednolity) - obszar Unii Europejskiej bez granic wewnętrznych, w którego ramach zapewniono swobodny przepływ towarów, osób usług i kapitału.

Strefa wolnego handlu - zinstytucjonalizowana forma współpracy ekonomicznej, wykraczająca poza ramy zwykłej umowy handlowej. Opierając się na umowie międzynarodowej, kraje strefy wolnego handlu zobowiązują się do stopniowego eliminowania barier handlowych, przede wszystkim wewnętrznych taryf celnych. W odróżnieniu od unii celnej, gdzie objęte nią państwa tworzą jednolity system (taryfę) ceł zewnętrznych, kraje skupione w strefie wolnego handlu zachowują swe narodowe cła zewnętrzne wobec państw trzecich.

Układ z Schengen - podpisany w 1985 r. w luksemburskim mieście Schengen przez Belgię, Francję, RFN, Holandię i Luksemburg. Jego głównym celem jest stopniowe znoszenie kontroli granic w ruchu osobowym między państwami - stronami Układu. W 1990 podpisano nowy Układ (wszedł w życie w 1995 r.), uzupełniający postanowienia Układu z 1985 o kwestie dotyczące jednolitej polityki wizowej (jedna wiza na terytorium całej Unii Europejskiej), współpracy policji (Komputerowy System Informacji) oraz współdziałanie w zakresie postępowania azylowego w Unii Europejskiej.

Unia Polityczna - mimo braku w Traktacie z Maastricht postanowień dotyczących unii politycznej, można mówić o elementach stanowiących jej podstawy. Należą do nich: obywatelstwo Unii, Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa, Wymiar Sprawiedliwości i Sprawy Wewnętrzne oraz wzmocnienie kompetencyjne organów Wspólnot Europejskich.

Unia Zachodnioeuropejska - utworzona 23 października 1954 r. w Paryżu. Wypracowuje i realizuje decyzje i działania Unii Europejskiej, mające skutki dla jej bezpieczeństwa i obronności. Polska jest partnerem stowarzyszonym UZE. Traktat o utworzeniu UZE zobowiązuje państwa członkowskie do przestrzegania zasady wspólnej obrony i do użycia wszelkich środków dla odparcia agresji militarnej zastosowanej przeciwko jednemu z nich.