Skład chemiczny i budowa wewnetrzna Ziemi i procesy wewnętrzne kształtujace powierzchnię Ziemi.

*skorupa ziemska,granitowa,bazaltowa(oceany)
*strefa nieciągłosci MOHO
*ascenosfera(plastyczna)
*płaszcz zewn(crofesima),wewn.(nifesima)
*jadro (nife) zewn,wewn
-STOPIEŃ GEOTERMICZNY-zmiany temp.we wen.ziemi,liczba m przypad na wzrost temp o 1*C - 33m
-BUJOTY-podwodne wulkany
-IZOSTAZJA-stan rownowagi,powstaje gdy zewn.cz.skorupy Z.zagłebia sie w ciezkiej,gestej masie plastycznej astenosfery(tworzy roznice grub.skorupy Z.)
MINERAŁ-jest to najmniejszy składnik litosfery,jednorodny podwzgledem fiz.i chem.(bud.krystal)
SKAŁY-to zespółminerałów róznorodnych lub jednorodnych
CECHY- twardosc(diament),barwa,struktura,tekstura,połysk,łupliwosc,przezroczystosc
GRANIT(skała) : kwarc skaleń mika
PODZIAŁ SKAŁ :
*Magmowe -głębinowe(jawnokrystaliczne-granit-góry), -wylewne(skrytokrystaliczne-bazalt
-żyłowe(profir)
*Osadowe : -okruchowe(luźne,lite,zwięzłe-glina,less) -poch.organ.(wapień,wegiel,ropa naftowa,gaz ziemny,torf) - poch.chem(siarka,gips,sól)
DIAGNEZA(luzne->lite) piasek-piaskowiec,żwir-zlepieniec, gruz-brekcja, ił-iłowiec-łupek
* ptrzeobrazone(matamorficzne), -wapień-marmur,-węgiel-grafit,-piaskowiec-kwarcyt,-granit-gnejs
95%-skał na Ziemi to metamorf,i magmowe, a 5% osadowe.Uwzględniając tylko skorupe Z. 75%osadowe,25%metamor.i magmowe.
ZŁOŻA-kiedy w jakims miejscu skorupy ziemskiej występuje nagromadzenie surowca mineral.Badz zespołu surowców cynku i ołowiu(złoze siarki,cynku,ołowiu)
MINERALOIDY-np. szkliwa wulkaniczne,wosk ziemny.Wystepją w skorupie ziemskiej nie będąc minerałami
PROCESY WEWN. KSZTAŁTUJĄCE POW.ZIEMI
*procesy wewn-wulkanizm,plutonizm,ruchy górotwórcze,ruchy lądotwórcze
*wulkanizm,podział wulkanów ze wzgledu na czas erupcji
-czynne(Hekla,Etna,Krakatau,Cotoposci,Orizaba,Fudzi,ognisty pierscien pacyfiku,otacz.ocean Spokojny)
-drzemiące(Bajdausan-Japonia)
-wygasłe(Orerui-Francja,pojedyncze wznies.bedące dawnymi stożkami wulk.-Polska,Podgórze Sudeckie)
PLUTONIZM-krązenie magmy pod pow.Ziemi BATOLIT-potężna ilosc magmy w szczelinie
LOKOLIT-wybrzuszona powierzchnia
*rodzaje trzesien ziemi *tektoniczne *wulkaniczne *tapnięcia-zapadowe
*płyty skorupy ziemskiej wzajemnie przesuwaja sie i nasuwają sie na siebie -trzesienia ziemi,Wybuchy wulkanów.płyty:euroazjatycka,pacyficzna,indo-austral,nazca,amerykanska,afrykanska,antarktyczna
RYFT-w wyniku rozsuwania sie płyt skorupy Z.,dno oceaniczne rozprzestrzenia sie na boki,a środkiem grzbietu biegnie głęboka dolina
WULKAN-jezeli magma z głębi ziemi przedostaje sie kominami lub szczelinami przez skorupę ziemską powatsaje wulkan
LAWA-roztopiona,płynna i lepka masa mineralna(magma)wydobywajaca sie z wulkanu
MAGMA-gorący stop różnych zw.chem,znajdujący sie w głębi Ziemi pod ogromnym cisnieniem
WULKANY TARCZOWE-(spokojny przebieg,wylew wyłącznie lawy)Hawaje(Mauna Loa,Mauna Kea)Postać: rozległe,spłaszczone wzniesienia o łagodnych stokach
TUFY-nagromadzone i scementowane popioły wulkaniczne
KALDERY-wyst.na stozkach wulk.,obnizenia w kształcie wielkich kraterów
*FALE SEJSMICZNE-gwałtowne przemieszczanie mas skalnych we wnętrzyu Ziemi,drgania które rozchodza sie we wszystkie strony.Wywołuja one trzęsienia ziemi,czyli drgania,wstrząsy,kołysanie pow.Ziemi
*sejsmiczne-czeste,silne trzesienia *pensejsmiczne-rzadkie,słabe *asejsmiczne-brak trzesien
*FALE SEJSMICZNE powstają w ognisku trzesienia ziemi,hipocentrum(pod pow.ziemi)pionowo nad hipocentrum na pow.znajduje sie epicentrum(wstrz.docieraja najszybciej,sa silne,najwieksze skutki)
TRANSGRESJA-zalanie lądu przez morze
REGRESJA-ustapienie z obszaru morza
TARCZA-rozległy,wypukły obszar skał krystalicznych usztywnionych podczas dawnych ruchów górotw.i niepoddajacy sie juz fałdowaniu
PLATFORMA-frag,skorupy ziem.zbud.ze sztywnych,krystalicznych skał podłoża,nie poddajacy sie juz fałdowaniu,oraz nałozonej na niej płyty(wrstwa skalna ułozona poziomo)
*budowa płytowa,warstwy leżą poziomo a ku górze wystepują skały coraz młodsze(regresja morza,pozioma platforma)
PŁASZCZOWINY-olbrzymie przewaznie silnie sfałdowane pokrywy skalne przemieszc.wzgledem swojego pierwotnego połoz.i nasuniete na inne skały na odległosc wielu km.
GÓRY FAŁDOWE-w wyniku spietzrenia mas skalnych i ścisniecia ich w postaci fałdów i płaszczowin.Sa to najwyzsze pasma górskie,ukształtowane podczas najmłodszych ruchów górotwórczych alpejskich
*jezeli warstwy skał są mało sztywne to pod wpływem bocznego nacisku wyginaja sie plastycznie nieprzerywajac sie.Powstaja fałdy
*jezeli na obszarach równin powstałych w wyniku zniszczenia dawnych fałdów zgromadza sie nowe osady które leża poziomo powst.niezgodny układ warstw.
*jezeli warstwy skał są sztywne to podwpływem bocznego nacisku ulegają przerwaniu i przemieszczaniu wzdłuż powstałych pęknięć.Powstaja wtedy uskoki
ZRĄB-obciety z róznych stron uskokami blok skorupy ziemskiej wypiętna sie,sąsiedni fragment skorupy Z. zapada sie wzdłuż uskokow i powstaje rów tektoniczny(pd.skraj wyzyny krak-czest-krzeszowicki).W ten sposób powstają GORY ZRĘBOWE
GORY WULKANICZNE-składaja sie ze stozków wulkanicznych(jawa-indonezja,islandia)Najbardziej rozprzestrz.są w dnach oceanów tworzac grzbiety śródoceaniczne.
SKAŁY MAGMOWE tworza sie w wyniku zastygnięcia magmy.W głebi skorupy ziemskiej powstaja skały głębinowe,płytko pod powierzchnią żyłowe a na pow.wylewne
SKAŁY GŁEBINOWE-w skutek powolnego krzepniecia magmy w warunkach wysokiego cisnienia i wysokiej temp.(granit,kwarc,skalenie,mina((duze kryształy)
SKAŁY WYLEWNE powstaja w wyniku zastygniecia lawy(powstałego z magmy płynnego stopu który wydobył sie na pow.Ziemi)Lawa zastyga szybko.(małe kryształy-bazalt)
SKAŁY ZYŁOWE powstaja w wyniku krzepniecia magmy w kominach i szczelinach miedzy skałami (porfir)
SKAŁY OSADOWE(na pow ziemi)powstają wskutek nagromadzenia sie produktów niszczenia innych skał lub szczątków org.zywych.Moga tez tworzyc sie ze zw.chem.jakie pozostały po wyparowaniu wody.
SKAŁY OSADOWE OKRUCHOWE powstają w wyniku gromadzenia sie luźnego osadu,rozdrobnionych składników innych skał przeniesionych przez wiatr,wode,lodowce
DIAGNEZA-luzne ziarna skalne zostają ze soba połączone,przekształcaja sie w skały zwiezłe lite
SKAŁY OSADOWE POCH.ORGANICZNEGO powstają wskutek nagromadzenia na dnie morza ,jeziora.Nastepuje spojenie skorupek i szkiletów róznych org.Ze słabo rozłozonych szczątków roślin,nagromadzonych w jesiorach lub bagnach powstaje torf,wegile brunatny,kamienny
SKAŁY OSADOWE POCH.CHEM -w kilmacie gorącym i suchym słona woda paruje ,w miarę parowania sole mineralne rozp.w tej wodzie zageszczają się.Objawia sie to wzrostem zasolenia wody,a nastepnie wtrąceniem się tych soli w postaci kryształów(gips,anhydryt,sol kaminna)
SKAŁY PRZEOBRAZONE (METAMORFICZNE) powstaja w skutek przemiany skał magmowych lub osadowych gł. pod wpływem wysokiej temp. i zwiekszonego cisnienia