Bronisław Trendowski

Bronisław Trentowski
Urodził się 1808r. na Podlasiu we wsi Opole koło Włodawy. Pochodził z drobnoszlacheckiej rodziny kalwińskiej. Wychowywany był przez ojca, który sam odebrał wykształcenie w uniwersytecie królewskim za czasów Kanta. Trentowski uczęszczał do szkoły pijarów w Łukowie, następnie do liceum w Warszawie, później zaś studiował na Uniwersytecie Warszawskim.

Działalność pedagogiczna
W 1829 roku jako magister filozofii objął posadę nauczyciela gimnazjum w Szczuczunie. Na wieść o wybuchu powstania listopadowego zaciągnął się wraz z grupą uczniów do pododdziałów powstańczych. Klęska powstania zmusiła go do opuszczenia Polski. Po upadku powstania listopadowego rozpoczął tułaczkę. Np. uczył dzieci niemieckiego chłopa co dostarczyło mu środków do życia. Na Uniwersytecie Królewskim słuchał wykładów filozofa i pedagoga J.F. Herbarta. Studiował filozofię w Heideburgu i Fryburgu. We Fryburgu uzyskał doktorat z filozofii, także starał się by zdobyć tam posadę profesorską co z różnych powodów, głównie sprzeciwu duchowieństwa nie doszło do skutku.

Tytuły i dzieła autora
1837 - Podstawy filozofii uniwersalnej
1842 – Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej jako umiejętności wychowania, nauki i oświaty, słowem wykształcenia naszej młodzieży
1843 – Stosunek filozofii do cybernetyki, czyli sztuki rządzenia narodem
1844 – Myślini, czyli całokształt loiki narodowej
Przedburz polityczna, Wizerunek duszy moralnej przez Ojczyźniaka

Geneza powstania ,,Chowanny”
1) nacisk Polskiej opinii publicznej oraz inicjatywa inteligencji poznańskiej usiłująca zapewnić mu z kraju stałe źródło dochodów;
2) sytuacja w kraju, uczucia patriotyczne Trentowskiego, wskazanie Polakom drogi do niepodległości; miało to być poprzez podnoszenie moralnego i intelektualnego poziomu narodu;
3) podstawy filozoficzne
Działalność Trentowskiego wiąże się z ruchem umysłowym, rozwijający się w Wielkim Księstwie Poznańskim.

Data powstania
Chowanne zaczął pisać w 1840r., została wydana w 1842r. ( drugie wydanie z 1846r.)

Struktura dzieła
Dzieło podzielone jest na trzy części zgodnie z zasadą triad. Podział wynika z filozofii Trentowskiego. Twierdził, że są 3 światy: 1)realny, 2)idealny, 3)rzeczywisty tzw. Boski. Podział na trzy części wynika także z nawiązania do filozofii Hedla

I. Nepiodyka
1. realność wychowanka

2. idealność wychowanka
1) um
2) rozsądek
3) rozum

3. rzeczywistość wychowanka
jaźń:
1) poznająca
1o uwaga
2o rozwaga
3o mysł

II. Dydaktyka
1. nauczyciel
2. nauka
3. nauczanie
III. Epika
1. epoka starożytna
2. epoka średniowieczna
3. epoka nowożytna (współczesna)

Cele Chowanny
1) wychowanie
2) nauka
3) oświata

Zasada triad = metoda ,,różnojedni”
Metoda różnojedni – wyodrębnienie dwóch członów opozycji (twierdzenia i przeczenia) oraz ich łączenie, czyli synteza
Zasada triad – teza, antyteza i wynikająca z tego synteza

CHAREKTERYSTYKA NEPIODYKI
nepiodyka – gr. nepios – dziecko, niemowlę; nauka o wychowaniu dziecka. Poświęcona jest dziecku i jego wychowaniu. Opisuje w niej wychowanie moralne, seksualne i fizyczne.

Realność wychowanka
- nauka praktycznych wskazówek dotyczacych rozwoju ciała, jego zdrowia, sił i piękna
- to praktyczne wskazówki rozwoju ciała i władz poznawczych

· Postulaty dotyczące kobiety ciężarnej
1) kobieta ciężarna ma dużo spacerować,
2) dobrze się odżywiać,
3) utrzymywać higienę,
4) uczęszczać często do kościoła,
5) musi być chroniona,
6) przebywać w odpowiednim towarzystwie,
7) odpowiednio się ubierać.

· Postulaty dotyczące opieki nad dzieckiem
1) odpowiednia opieka się nad niemowlęciem,
2) odpowiednio, dobrze odżywiać,
3) dbać o higienę,
4) dbać o odpowiednie ubranie,
5) stosować gry ruchowe,
6) nie można zapomnieć o gimnastyce, (wych. fiz.- pomieszczenie w jakim powinno przebywać dziecko: wielkie, ciepłe), bieganie, tańczenie, skakanie, pływanie, spacery,
7) właściwe wychowanie seksualne,
8) odpowiedni długi sen (8 godz. dla chłopców, dziew. dłużej).

· Kształcenie władz poznawczych
kształtowanie zmysłów (doskonalenie słuchu - rozróżnianie głosów ptaków; węchu - kwiaty) i wyobraźni (ognisko wszystkich zmysłów), pamięci (wierszyki, deklamacje) i rozumu; władza porównawcza, odróżniania i odrywania


Idealność wychowanka
Poświęcona jest jego ducha. Kształtuje się tu władze poznawcze tj.: um, rozsądek, rozum.
Kształcenie władz poznawczych
1o um – (dusza) rozwijanie wyobraźni, czynna fantazja, zaleca aby um natchnęło młodzież do ideałów; um to siła rewolucyjna, powstająca przeciwko rzeczywistości w imię marzeń
2o rozsądek – steruje um, to władza osądzania, oceniania także ideałów, zaleca budzenie samodzielności i krytycyzmu; n-l ma stawiać uczniom zadania samorządne. Ćwiczenie rozsądku wyrabia krytycyzm, zdolność wielostronnej oceny i tolerancji wobec cudzych poglądów.
3o rozum – ukoronowanie wcześniejszych, wyższy od um, władza ciała

Rzeczywistość wychowanka

Charakterystyka jaźni poznającej daje poznanie prawdy
1o uwaga - zespolenie wyobraźni z umem
2o rozwaga – zespolenie pamięci z rozsądkiem
3o mysł – zespolenie rozumu z umysłem

Charakterystyka jaźni tlejącej odczuwanie piękna, prawdy, cnoty
1o uczucia – pierwszy krok ku działaniu, serce bez głowy wiedzie na manowce
2o skłonności – ma określony kierunek, jest w pewnej mierze czynnością
3o chęć – bezpośrednie przejście do działania

Charakterystyka jaźni działającej zdolność decydowania, działania
1o wola – jedność uwagi i uczuć
2o przedsięwzięcie – jedność rozwagi i skłonności
3o czyn, działanie – jedność mysłu i chęci, woli i przedsięwzięcia.


CHARAKTERYSTYKA DYDAKTYKI

DYDAKTYKA nawiązuje do: 1.nauczyciela
2.nauki
3. nauczania


Nauczyciel

Charakterystyka nauczyciela (każdego):
- poznać naturę ucznia
- dostosować metody kształcenia do potrzeb uczniów, ich płci, wieku, przyszłego przeznaczenia i możliwości uczniów.
-przeciwnik kar fizycznych
-podstawowe jego zadanie to: wychowywać
-ważnego dla niego są relacje nauczycie -uczeń
-obowiązkiem jego jest zachęcać uczniów do czytania książek
-raz w miesiącu powinien odwiedzić uczniów na stancji, czuwać nad ich pilnością
-odpowiednia atmosfera nauczania, bez konfliktowości
- przyzwyczajać uczniów do gospodarności


Ochmistrzyni –nauczyciel domowy
- powinna mieć nieskazitelną godność i nie pozwolić traktować siebie jako służbę
- wychowywać i uczyć dzieci według własnego programu i własnych metod
- wpajać wychowankom postępowe ideały
- unikać niepotrzebnych konfliktów ale gdy już do jakiegoś konfliktu dojdzie- nie ustępować
- w razie niemożności dalszego wykonywania zawodu –odejść


Profesorzy
- wyrabiać u słuchaczy samodzielność myślenia
- profesor to osoba publiczna, powinna wiec w sposób szczególny dbać o swój moralny wizerunek
- przy doborze dziedziny akademickiej powinno kierować się zainteresowaniami, zainteresowaniami nie korzyściami finansowymi


Nauczyciel ludowy
-powinien być osobą duchowną i mieć pomocnika, tzw bakałarza wiejskiego
- ma krzewić patriotyzm
- szerzenie oświaty i kultury wśród prostych ludzi
- znać/ poznawać potrzeby dziecka
- szerzyć higienę i umiejętności gospodarcze

Nauka

Podział nauk:
1.Treści
2. Formy
3. Istoty (filozofia)

Nauka TREŚCI:
- nauka realności (teologia, fizyka, medycyna, prawnictwo)
- nauki idealności (etyka, antropologia, psychologia, metafizyka)
- nauki rzeczywistości doczesnej, czyli nauki czynu ( pedagogika, administracja, polityka, strategia)
- nauki rzeczywistości wiekuistej, czyli nauki historyczne (propedeutyka, historia i histografia)

Nauki FORMY:
matematyka, logika, estetyka


Nauka ISTOTY:
filozofia

Metody nauczania

Metoda sokratyczna- zadawanie takich pytań, które mają na celu naprowadzić ucznia na dobrą odpowiedź. Uczy samodzielności myślenia!

Metoda akroamatyczna- polega na ustnym wykładzie np. historii. Odpowiadać zwięźle, krótko, stosownie do poziomu. Ustny wykład ma pozytywny wpływ na uczniów!

Metody nauki czytania:
Metoda głosowania- wg. Niej należało poznawać litery od samogłosek

Metoda sylabizowania- - spółgłoski ukazywać uczniom w różnorodnych zestawieniach z samogłoskami.

Trentowski przestrzega przed abstrakcyjnością, formalizmem i metodami jednostronnie pamięciowymi. Zaleca prowadzenie lekcji w sposób atrakcyjny, rozwijający zainteresowania i samodzielne myślenie uczniów. Podkreśla związek nauki z życiem. Na przykład przy nauce fizyki kładzie nacisk na poglądowość eksperymenty. Ważna jest nauka języka ojczystego historii ojczystej, a szczególną ostrożność doradza przy nauce religii, zalecając rodzicom ścisłe kontrolowanie księży i katechetów. Zaleca aby stosować przerwy w czasie nauczania. Materiał przekazywany uczniom, uwzględnia regułę zasady stopniowania trudności.

CHARAKTERYSTYKA EPIKA
Nauka o szkole i jej historii, na kronikach oparta.
Historia jest procesem wychowania rodzaju ludzkiego przez Boga. Rozwój jednostki ludzkiej jest rekapitulacją rozwoju ludzkiego.


DZIAŁY
1) Epoka Starożytna

· Epoka człowieka ogólnego-epoka jaźni poznającej
· Znajdują się tu przepisy wychowawcze dla dziecka od 1 do 12 lub 10 roku życia
· Odnosi się do wychowania w domu rodzinnym zanim dziecko pójdzie do szkoły
· Wychowanie porównuje(utożsamia) do narodów. Wyróżnia w tej epoce trzy okresy , każdy okres wychowania odpowiada poznaniu jaźni(ćwiczenie jaźni):
1-,,pierszego rzędu” –jaźń empiryczna czyli wychowanie zmysłu wyobraźni oraz pamięci dziecka.
2-,,drugiego rzędu” –jaźń spekulatywna czyli wychowanie um rozsądku oraz umysłu.
3-,,trzecigo rzędu” –wychowanie uwagi, rozwagi oraz mysłu

2) Epoka średniowiecza

· Epoka szczególności i jaźni tlejącej
· Przepisy wychowawcze przeznaczone dla młodzieży od 12 do 20 lat
· Realizacja przepisów powinna odbywać się w szkole publicznej
· Wychowanie polega na oswobodzeniu ucznia od szkolnego ojczymstwa(wychowania domowego) swą pilnością i promocją do klasy wyższej
· Młodzież reprezentuje jaźń tlejącą (serce) nie są zdolni do autonomii intelektualnej. Młodzież cechuje awanturnictwo, fantastyczność, poetyczności, rycerska śmiałość

3) Epoka nowożytna

· Przepisy wychowawcze na uniwersytetach
· Epoka pojednania i jaźni działającej
· Wychowanie nawiązane do nowożytnej myśli pedagogicznej, wyróżniamy 2 kierunki :kierunek realny(pedagogika francuska –Rousso ) i idealny (ped .niemiecka Kant)


Szkoła

Szkoła elementarna
· Dostęp do kształcenia wszystkie stany miały na wsi i miastach(dla mieszczan na tym samym poziomie szkoły realne występowały
· Szkoła państwowa publiczna jednolity program nauczania
· Obowiązek czytania , pisania i rachowania podstawa z jaką uczeń miał wyjść ze szkoły
· Uczęszczać powinni chłopcy jak i dziewczęta( edukacja dziewcząt na tym szczeblu się kończyła)
· Kładł duży nacisk na rozwój szkolnictwa na wsi. Każde dziecko powinno skończyć szkołę. Aby oświata mogła się rozwijać należy chłopa uwolnić od pańszczyzny, bo tylko chłop wolny może posyłać dzieci do szkoły.
· Dobór treści wynikał z upowszechnianiu oświaty dla ludu oraz miały pomóc stać się lepszym obywatelem, chrześcijaninem, ojcem, synem, członkiem rodziny. Aby uczniowie posiadali ogólną wiedzę o świecie. Każdy obywatel miał być kształcony w podstawowych dziedzinach(historia ,geografia ,polski, fizyka, zoologia, botanika, mechanika). Każdy Polak powinien być wykształcony(bez znaczenia z jakiego stanu pochodzi).


Szkoła przemysłowa(realna)
· Proponował dla mieszczan oprócz szkół elementarnych zakładanie szkół przemysłowych czyli realnych. Dzieli je na ogólne i specjalne Pierwsza obejmowała nauki niezbędne dla obywatela miejskiego (j. Niemiecki, francuski, matematyka, mechanika). Drugie miały stawić niejako uniwersytet dla mieszczan i dawać wykształcenie w określonym zawodzie, każdej specjalności odpowiadać miał inny typ szkoły np. szkoła kupiecka, fabrykantów, techników. Dostęp do nich mieli ci co ukończyli szkołę realną ogólną
· Nad szkołami realnymi powinien roztaczać opiekę rząd, zabezpieczyć, ustalić program nauczania.
· Dobór treści wynikał z dążenia do podniesienia poziomu rzemiosła i przemysłu oraz zwiększenia zamożności miast.

Szkoły ogólnokształcące
· Przeznaczone dla każdego bez względu na pochodzenie społeczne
· Do szkoły mieli uczęszczać tylko chłopcy
· Nauka miała trwać 7 lat
· Po ukończeniu 3 klasy mogli się przenieść do innych szkół: seminariów nauczycielskich, szkół realnych, szkół kadetów, szkół agronomicznych
· Podstawa nauczania to j. Starożytne
· Dobór wynikał z przygotowania do studiów wyższych
· Charakter szkoły ogólnokształcącej

Uniwersytety
· Stanowiły ostatni szczebel hierarchii szkolnej
· Trentowski domagał się pełnej autonomii, stworzenia warunków które zabezpieczały by wysoki i swobodny rozwój nauki


Zasady nauczania
· Zasady nauczania są jednakowe dla wszystkich dzieci bez różnicy na płeć i pochodzenie
· Zasada stopniowania trudności
· Zasada wiązania teorii z praktyką

Znaczenie działalności

· Wybitny pedagog i filozof polski okresu romantyzmu
· W inny sposób zachęcał Polaków do walki o niepodległość przez oświatę
· Uważał że duże znaczenie ma kształcenie chłopów
· Swoim dziełem „Chowanną” podniósł na duchu naród polski
· Interes jednostki wyniósł ponad interes państwa (uważał jednostkę za cel sam w sobie, a państwo za środek do zaspokajania potrzeb jednostki)

Kary i nagrody
· Nie wolno szpiegować ani namawiać do skarżenia na innych
· Kary cielesne stosować w ostateczności
· Karać zmianą stosunku uczuciowego, obojętnością, zawstydzeniem
· Najlepszym sposobem wyznaczania kar jest sądzenie winowajcy przez jego rówieśników (sejmik szkolny)